24 فروردین 1399
الهام صالح
رفراندوم جمهوری اسلامی، یکی از وقایع بسیار مهم فروردین 1358 بود که آمار شرکت‌کنندگان و 2/98 درصد رأی آری به جمهوری اسلامی، آن را به روزی ماندگار در تاریخ ایران تبدیل کرد و با عنوان «روز جمهوری اسلامی» در تقویم به ثبت رسید.
شرکت مردم ایران در رفراندوم در سند شماره 133 لانه جاسوسی نیز مورد بررسی قرار گرفته است: «رأی‌گیری رفراندوم در ایران روز گذشته مورخ 31 مارس خاتمه یافت، ولی در آخرین دقایق رأی‌گیری مهلت آن تا ساعت 10:00 شب تمدید شد تا آنهایی که هنوز موفق به دادن رأی نشده بودند، بتوانند رأی خود را به صندوق بیندازند.»[1]
در این سند، سولیوان مأمور سفارت آمریکا در ایران، از تمدید ساعت رأی‌گیری به عنوان یک اقدام خلق‌الساعه نام برده است: «این مسئله به همراه دستور وزارت کشور در اواخر روز گذشته مبنی بر تکثیر برگه‌های رأی در آن دسته از حوزه‌های رأی‌گیری که برگه‌های آنها تمام شده بود، آخرین مجموعه اقدامات خلق‌الساعه‌ای بود که دولت در طول برگزاری رفراندوم اتخاذ کرد و به احتمال قوی شیوه برگزاری رفراندوم را شدیداً زیر سئوال خواهد برد.»[2]
با وجود چنین قضاوت‌های عجولانه‌ای، استقبال پرشور مردم از شرکت در انتخابات، مسأله‌ای است که حتی در گزارش‌های روزانه اسناد لانه جاسوسی نیز، پررنگ جلوه کرده است: «روز گذشته نیز، حداقل در تهران، استقبال مردم بسیار زیاد بود و طبق گزارش‌ها در شهرهای دیگر نیز استقبال مردم به همین اندازه بوده است. در عین حال، دولت در اوایل صبح امروز اعلام کرد که ظرف دو روز گذشته نزدیک به 18 میلیون نفر به پای صندوق‌های رأی رفته‌اند. به نظر می‌رسد که اکثریت قاطع آراء به نفع جمهوری اسلامی باشد. یک حوزه رأی‌گیری در تهران اواخر شب گذشته گزارش داد که از نزدیک به 2000 رأی ماخوذه در آن، فقط 6 رأی منفی بوده است.»[3]
در سند شماره 134 لانه جاسوسی نیز درباره شرکت مردم ایران در رفراندوم چنین نوشته شده است: «اگر چه روزنامه‌های فارسی‌زبان گزارش داده‌اند که 89 درصد مردم به جمهوری اسلامی رأی داده‌اند، ولی استقبال مردم از رأی‌گیری در روز 31 مارس ظاهراً بیشتر از روز اول رأی‌گیری بود. باید چند روز تا اعلام نتیجه قطعی منتظر بمانیم.»[4]
در این گزارش، مأمور سفارت آمریکا بلافاصله، از یک دلیل واهی به عنوان یک احتمال برای حضور مردم در پای صندوق‌های رأی‌گیری ذکر شده است: «استقبال مردم از رأی‌گیری شاید نتیجه این مسئله بود که گفته می‌شد شناسنامه رأی‌دهندگان مهر می‌خورد و انگشت سبابه آنها جوهری می‌شود. مهر کردن شناسنامه‌ها بسیاری از مردمی را که در غیر این صورت در رأی‌گیری شرکت نمی‌کردند، بر آن داشت تا پای صندوق‌های رأی حاضر شوند. خیلی از مردم می‌ترسیدند که اگر شناسنامه‌هایشان مهر نخورد، بعداً دچار عواقب آن شوند. هر چند نمی‌دانستند اگر قرار باشد مهر نخوردن شناسنامه‌ها عواقبی داشته باشد، این عواقب دقیقاً چیست.»[5]
در سند شماره 136 لانه جاسوسی به تاریخ 14 فروردین 1358 درباره نتایج اولیه رفراندوم این‌طور گزارش شده است: «روزنامه‌های فارسی‌زبان صبح نتایج رأی‌گیری در بسیاری از شهرهای ایران را منتشر ساخته‌اند. شمارش آراء نشان می‌دهد که بیشتر از 98 درصد رأی‌دهندگان رأی «آری» به صندوق‌ها انداخته‌اند.»[6]
در این سند درباره اعلام تشکیل جمهوری اسلامی از سوی امام خمینی(ره) نیز گفته شده است :« [امام]خمینی، با علم به اینکه اکثریت قاطع «آری» درصد رأی‌دهندگان به جمهوری اسلامی رأی خواهند داد در روز 1 آوریل رسماً تشکیل یک جمهوری اسلامی را اعلام کرد. فحوای سخنان او در مورد حقوق بشر نیز عملاً این بود که هیچ فرقی بین حقوق زنان و مردان نیست، اقلیت‌های مذهبی به رسمیت شناخته می‌شوند، و با همه به عدالت رفتار می‌شود.»[7]
سند شماره 138 لانه جاسوسی (15 فروردین 1358) هم دربردارنده آمار شرکت‌کنندگان در رفراندوم جمهوری اسلامی است: «بر اساس گزارش یک روزنامه، وزیر کشور اعلام کرده است که در رفراندوم جمهوری اسلامی 20،147،055 رأی «آری» و 140،966 رأی «نه» به صندوق‌ها انداخته شده است. هنوز تعداد آراء مأخوذه به تفکیک شهرها اعلام نشده است، ولی در آماری که برای شهر اهواز اعلام شده، تعداد آرای رأی‌دهندگانِ شانزده سال به بالا بیشتر از کل جمعیت شهر بوده است.»[8]
پی‌نوشت‌ها:
[1]. اسناد لانه جاسوسی آمریکا، کتاب دهم، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، چ سوم، 1390، ص 265.
[2]. همانجا.
[3]. همان، ص 265 و 266.
[4]. همان، ص 267.
[5]. همان، ص 267 و 268.
[6]. همان، ص 273.
[7]. همانجا.
[8]. همان، ص 276.
تعداد بازدید: 1157
