17 آبان 1399
احمد ساجدی
وقتی سخن از «جهانی شدن» به میان می‌آید، روشن‌ترین تصویری که به ذهن عموم می‌رسد این است که فرهنگ و دین و تمدن و ارزشهای زندگی خود را با جهانیان همراه و همسو کنیم. تصور این است که «جهانی شدن» به معنای فروریختن مرزهای سیاسی فرهنگی و اقتصادی است. باور رایج این است که در پدیده «جهانی شدن» عوامل غیر بومی به مرزها و جغرافیای فکری، فرهنگی، سیاسی، عقیدتی، اقتصادی و دینی ما وارد می‌شوند و ما را ناچار می‌سازند تا جایی که ارزشهای ما و فرهنگ و تمدن ما اجازه می‌دهد با این موج مماشات کنیم.
حقیقت «جهانی شدن» هرچه هست، اکنون سالهاست که ذهن اندیشمندان علوم انسانی و متفکران عرصه فرهنگ و سیاست را به خود مشغول داشته و همه در این اندیشه‌اند که در مواجهه با این جریان چگونه باید از خود واکنش نشان دهند. این دغدغه زمانی افزایش می‌یابد که بدانیم اسلام نیز در این مقوله صاحب طرح و برنامه است و «جهانی شدن» و جهانی بودن در متن دین ماست. به عبارت دیگر در شرایطی که حکومت‌های وابسته به کشورهای سرمایه‌داری و حامیان غربی آنها، به دنبال اعمال سیاست‌های سکولاریستی در جوامع مسلمان و به حداقل رساندن نقش دین در زندگی اجتماعی مسلمانان هستند و در شرایطی که جهانی سازی غربی می‌خواهد تمامی فرهنگ‌ها و هویت‌ها را در خود هضم سازد و تحلیل ببرد، انقلاب اسلامی مدل جدیدی از حکومت را ارائه کرده که بسیار جامع‌تر از الگوهای مدل غربی‌ها صاحب طرح و اندیشه است.
انقلاب اسلامی از یک سو به اسلام و آموزه‌های دینی دلگرم است و از سوی دیگر به نقش جدی و تأثیرگذار مردم اتکا دارد. به عبارت دیگر انقلاب اسلامی با دارا بودن مشخصاتی همچون خدامحوری، مشارکت‌مردمی، ظلم‌ستیزی، ارتقاء آگاهی، قانون‌مداری، توسعه اجتماعی و ... شکلی کامل از حکومت را مطرح کرده است. شکلی که از یک‌سو دموکراسی به معنای واقعی کلمه را در خود دارد و از سوی دیگر این مختصات را در آموزه‌های دینی جای داده است. نظام موسوم به «مردم سالاری دینی» بین اصول دموکراسی و حکومت اسلامی پیوندی استوار ایجاد کرده که زمینه‌ساز حکومت جهانی یا به عبارت دیگر «جهانی سازی» خواهد بود. این همان نویدی است که اسلام درباره حکومت موعود و جهان «مهدوی» به جامعه بشریت داده است.
درباره نقش اسلام و انقلاب اسلامی در پدیده «جهانی شدن» اخیراً کتابی با عنوان «جهانی شدن انقلاب اسلامی و پایان تاریخ» منتشر شده که به پرسش‌های مطرح در این حوزه پاسخ داده است. این کتاب که به قلم دو تن از نویسندگان به نام‌های دکتر عباسعلی رهبر و مژگان بیگله به رشته تحریر درآمده در چهار فصل متمایز به بررسی مفاهیم جهانی شدن و نقش تأثیرگذار دین در این عرصه پرداخته است. عناوین این چهار فصل عبارتند از:
1- چارچوب نظری و مفهومی جهانی شدن
2- مختصات معرفتی انقلاب اسلامی
3- انقلاب اسلامی و احیای هویت اسلامی در عصر جهانی شدن
4- مقایسه تطبیقی نظریه‌های پایان تاریخ غرب و انقلاب اسلامی
کتاب «جهانی شدن انقلاب اسلامی و پایان تاریخ» بر آن است تا ابتدا معنای جهانی شدن با تعابیر و تفاسیر رایج در جهان امروز را به‌طور مستند بنمایاند و سپس نگاه کامل‌تر و جامع‌تر اسلام به این پدیده را با استدلال به تصویر بکشد. این کتاب تصریح دارد که حکومت جهانی مورد نظر اسلام و «جهانی شدن» از دیدگاه اسلام، نظامی است جهانی و تکامل یافته بر پایه عدل، معنویت، عقلانیت، انسانیت و امنیت. چنین نظامی با ارزش نهادن بر علوم، موجبات تکامل علوم و عقول را فراهم می‌آورد.
در این کتاب راجع به نگاه جهانی انقلاب اسلامی و حرکت انقلاب به سوی جهانی شدن چنین می‌خوانیم:
«... روش حرکت اسلامی در ایران تبدیل نیروهای بالقوه به حالت بالفعل و بسیج اندیشه‌های ذخیره شده درون ملت‌های اسلامی بود. انجام این کار بر اساس نوعی مدیریت همه جانبه با توان حرکتی بسیار بالا و به مراتب سریعتر از سایر جنبش‌های اسلامی بود. این حرکت اسلامی به عنوان الگویی برای ترفندهای ایدئولوژیک سایر ملل اسلامی مورد توجه قرار گرفت و باعث شد که آنها تحولی عمیق در راهبرد و شیوه عمل و چگونگی تعیین اهداف خود ایجاد کنند. حرکت اسلامی ایران زمینه این ذهنیت را فراهم ساخت که هنوز توان تصور آرمانی فراتر از آنچه سایر حرکت‌ها در گذشته انجام داده‌اند و امکان دگرگونی و بازگشت به دوران طلایی اسلامی وجود دارد. شاید اعتقاد به همین توانمندی بود که روح تحرک را میان سایر جنبش‌های اسلامی متاثر از انقلاب اسلامی فزونی بخشید. از این‌رو می‌توان گفت مهمترین عامل تأثیر انقلاب اسلامی ایران بر جهان اسلام و حتی مستضعفان کل جهان، همان بعد ایدئولوژیک آن است. به همین دلیل بود که پس از پیروزی انقلاب یک روند فراگیر، نه فقط مسلمانان بلکه تمام مستضعفان جهان را به حرکت درآورد. چرا که مخاطب امام مستضعفان سراسر کره زمین بود....»(ص ۱۶۹)
کتاب «جهانی شدن انقلاب اسلامی و پایان تاریخ» در زمستان سال 1397، در ۳۳۰ صفحه و در قطع وزیری تنظیم شده و با بهای ۲۹ هزار تومان توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده است.
تعداد بازدید: 842
