24 آبان 1399
احمد ساجدی
آیت‌اللّه سیدمرتضی مستجاب الدعواتی مشهور به «مستجابی» فرزند حاج سیداسدالله مستجاب الدعواتی و نوه آیتالله سیدابوالحسن صدرعاملی، در ۱۳۰۲ ش به دنیا آمد. به علت نسبت خانوادگی‌اش با خاندان صدر، از جوانی رابطه‌ای نزدیک و صمیمی با امام موسی صدر داشت. از این‌رو هر پژوهشگری که مایل باشد درباره رجال خاندان صدر مداقه کند، شایسته است برای کسب اطلاعات به وی مراجعه نماید. به گفته وی، امام موسی صدر هر زمان که به اصفهان می‌آمد اولین مکانی که برای حضور انتخاب می‌کرد منزل سیدمرتضی بوده است.
آیتالله سیدمرتضی مستجابی تحصیلات را در حوزه علمیه تهران آغاز کرد و در نجف ادامه داد و موفق به اخذ اجتهاد از آیتالله سیدابوالحسن اصفهانی شد. او یکی از مبارزان سیاسی در دوره نهضت ملی شدن صنعت نفت و از نزدیکان آیتالله کاشانی به شمار می‌رود. آیتالله مستجابی در امور خیریه و عام‌المنفعه نیز فعال بود و همچنین دستی نیز در حوزه شعر و ادب و هنر و خطاطی دارد. علاوه بر این او در دوره جوانی هم‌زمان با تحصیلات حوزوی، به ورزش زورخانه نیز می‌پرداخت و به همین دلیل از او به عنوان مجتهدی پهلوان یاد می‌شود.
مرکز اسناد انقلاب اسلامی با هدف شناساندن ابعاد شخصیت این روحانی مبارز، اخیراً کتابی با عنوان «خاطرات آیتالله مستجابی» منتشر کرده است. مؤلف کتاب در پیشگفتار، آیتالله مستجابی را این‌گونه معرفی می‌کند: «ایشان دست راست آیتالله کاشانی، رفیق خاص نواب صفوی، محرم اسرار امام موسی صدر، یار باوفای شهید سیدمحمدباقر صدر و دوست صدیق مصطفی خمینی...» بود.
مرحوم حجت‌الاسلام والمسلمین روح‌الله حسینیان، رئیس مرکز اسناد انقلاب اسلامی نیز در مقدمه این کتاب چنین می‌نویسد:
«... هنگام بازخوانی نهضت ملی شدن صنعت نفت با نام آیتالله مستجابی با همین عنوان «آیتالله» در منابع نهضت آشنا شدم. از او در زمره مبارزاتی یاد شده بود که علیه استعمار نفت‌خوار انگلیس و رژیم وابسته پهلوی دست به جهادی بی‌امان زده بود. در ذهنم چنین شکل گرفته بود که آیتالله مستجابی آن زمان، از لحاظ طبیعی باید در بهشت نزد اولیا و اجدادش راحت‌جان طلبیده باشد تا اینکه دوستان دانشگاه صنعتی مالک اشتر اصفهان مرا برای یک سخنرانی دعوت کردند. پس از اتمام مراسم یکی از دانشجویان گفت: آیا تمایل به دیدار آیتالله مستجابی دارید؟ ابتدا با ناباوری پرسیدم همان شخصی که در نهضت ملی شدن نفت نقش داشته است؟ گفت: آری. بی‌صبرانه اشتیاق خود را اعلام کردم تا به حضورش رسیدم. مردی که گذشت زمان جسمش را کهن کرده بود، ولی روحش پر از شادی و نشاط با همان روحیه انقلابی و ولایی. از سرحال بودن او سرخوش شدم. من از علت «آیتالله» لقب گرفتن او در عنفوان جوانی پرسیدم. او پوشه‌ای را از لابه‌لای کتابخانه درهم ریخته‌اش بیرون کشید و سندی را ارائه داد که در همان جوانی آیتالله سیدابوالحسن اصفهانی به او اجازه اجتهاد داده بود... ضبط خاطرات و انتشار آنها را از وی طلب کردم، با خضوع تمام آن را پذیرفت و قرار شد همان دانشجویی که مرا نزد وی راهنمایی کرده بود، مسئولیت کار را بپذیرد و چنین نیز شد که این مجموعه ، محصول آن جلسه با برکت است»
کتاب «خاطرات آیتالله مستجابی» به انضمام اسناد، دست‌‌نوشته‌ها و تصاویر، با روایتی جذاب و روان، خواننده را به دل تاریخ می‌کشاند. این کتاب در بخش «معرفی» مصاحبه‌ای در 17 صفحه با آیتالله مستجابی منعکس کرده است. وی در این بخش جزئیات نهضت ملی‌شدن صنعت نفت را بیان کرده است.
آیتالله مستجابی درباره شخصیت آیتالله کاشانی و نقش ایشان در نهضت ملی شدن صنعت نفت می‌گوید: «... کوشش‌های بی‌امان آیتالله کاشانی و همراهی اقلیت طرفداران مصدق در مجلس منجر به ملی شدن صنعت نفت شد. در این رابطه حتی آیتالله کاشانی گفته بود: بنده خود لباس رزم می‌پوشم و هم‌پای مردم در خیابان‌ها فریاد می‌زنم. با این فعالیت‌ها بود که مصدق توفیق ملی شدن صنعت نفت را یافت...» وی سپس چنین ادامه می‌دهد: «... آیتالله کاشانی مردی مجتهد بود که تمام عمر خود را در مبارزه با انگلیسی‌ها گذراند. او شجاع و جسور بود و فداکاری‌های زیادی کرد و از جمله آنها می‌توان به حمایت از مستمندان اشاره کرد. همچنین با مخالفان اسلام سر جنگ داشت و در این راه زندان رفت و شکنجه‌های زیادی دید. قبل از فوت ایشان محمدرضا شاه به دیدن وی رفته بود. شاه وقتی دید آقا در اتاق مرطوب و روی یک تخت معمولی خوابیده بسیار متأثر شد. آقا با شاه روبه‌رو شد و ایشان را نصیحت کرد. البته شاه چکی داد تا به دست آقا برسد. اما آقا در همان حال روی دست شاه زد و قبول نکرد. ایشان هیچ موقع مادی نبود...»
کتاب دو جلدی «خاطرات آیتالله مستجابی» در مجموع در هفت بخش تدوین شده است. دو بخش آن با عناوین : «پیشینه خانوادگی» و «نامه‌ها و مکاتبات خانواده امام موسی صدر با آیتالله مستجابی» در جلد اول کتاب، و پنج بخش دیگر با عناوین: «معرفی»، «معاصرین نجف اشرف»، «نامه‌های علما، سیاستمداران و نویسندگان به آیتالله مستجابی»، «مستجابی ادیبی در عرصه شعر و ادبیات» و «آیتالله مستجابی در آینه تصاویر» در جلد دوم دیده می‌شود.
کتاب «خاطرات آیتالله مستجابی» به تدوین امیر قنبری، در 944 صفحه، در تابستان 1399 منتشر شده و با قیمت 130 هزار تومان روانه بازار کتاب گردیده است.
تعداد بازدید: 1625
