24 تیر 1402
احمد ساجدی
کتاب «چریک»، شرح خاطرات نویسنده «مهدی میرعبدالله یانی» از روند مبارزات سیاسی خود و گروهی از همفکرانش با حکومت پهلوی و روایت شکل‌گیری مبارزات مسلحانه علیه پهلوی در سال‌های پیش از انقلاب اسلامی ایران است.
این کتاب، گزارش بخشی از تاریخ مبارزه مسلحانه در ایران است که نه فقط از منظر یک مورخ و با تکیه به بایگانی اسناد تاریخی، بلکه از منظر کسی که خود در کوران این مبارزات بوده و زندان رفته روایت شده است.
وقایع کتاب، کمی بعد از حادثه سیاهکل رخ داده است. در این کتاب، اسناد و تحلیل‌هایی از آن دوران، به همراه شمه‌ای از جنایت‌ها و شکنجه‌های ساواک روایت شده و حال و هوای فضای پلیسی و امنیتی ابتدای دهه پنجاه ترسیم شده است. در کتاب با جزئیاتی مواجه می‌شویم که این اثر را از تاریخ‌نگاری صِرف فراتر می‌برد.
مهدی میرعبدالله یانی خاطرات خود را از فروردین 1350 آغاز کرده که از جانب شوهرخواهرش، هادی پاکزاد، و عبدالله مهری، که هر دو از اعضای شاخه مسلح منشعب از سازمان مارکسیستی «ساکا» بودند، به مشی مبارزه مسلحانه با حکومت پهلوی دعوت شده است. در آن زمان از ماجرای سیاهکل، که اولین اقدام مسلحانه جدی علیه حکومت پهلوی و سرآغاز مبارزات چریکی با پهلوی بود، حدود 2 ماه می‌گذشت و بسیاری از اعضای سیاهکل تیرباران شده بودند. در این گیر و دار، راوی کتاب، مبارزه مسلحانه را آغاز می‌کند.
در کتاب «چریک»، با مستنداتی چون اخبار روزنامه‌ها و توضیحاتی درباره سال‌های اوج مبارزات چریکی در ایران و جهان مواجه می‌شویم که در لابلای خاطرات راوی می‌آیند و زمینه‌ای فراهم می‌کنند تا مخاطب بهتر بتواند در متن رویدادها قرار گیرد. طرح روی جلد کتاب نیز بریده اخبار مطبوعات در باره مبارزات مسلحانه است.
راوی، در زمان رویدادهای روایت شده در کتاب، دانشجو بوده و با دوستان و همکلاسی‌های همفکرش به مطالعه و کار فکری و تئوریک مشغول بود.
کتاب با شرح زندانی و شکنجه شدن راوی و نقل او از یکی از جنایت‌های ساواک که وی، ناخواسته، شاهد آن بوده است به پایان می‌رسد.
کتاب «چریک» از پنج فصل تشکیل شده است:
کتاب در قطع رقعی و در 455 صفحه تهیه و تنظیم شده و «نشر اختران» آن را با بهای 135 هزار تومان منتشر کرده است.
نقص اصلی کتاب، نداشتن مقدمه یا پیشگفتار است و خواننده بدون آنکه نویسنده را بشناسد، علت انتشار اثر را بفهمد یا خلاصه‌ای از محتوای کتاب را بداند، بلافاصله پس از مشاهده فهرست، باید متن کتاب را بخواند.
تعداد بازدید: 294
