28 مهر 1403
«ابهام طبس: رمزگشایی از جعبه سیاه تهاجم نظامی آمریکا» عنوان کتابی به قلم شاداب عسگری است که به تازگی چاپ و منتشر شده است. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، در 13آبان 1358 سفارت آمریکا در تهران توسط دانشجویان تسخیر و تعدادی دیپلمات آمریکایی زندانی شدند. «عملیات طبس» یا «پنجه عقاب» به ظاهر برای آزادسازی این افراد در 4 اردیبهشت 1359 توسط آمریکا در ایران انجام شد که به شکست انجامید. درباره این حمله نظامی پژوهش‌هایی چاپ و منتشر شده است. کتاب «ابهام طبس» با تحلیل تاریخی سعی در رفع ابهامات و ناگفته‌های این عملیات دارد.
این کتاب در شش فصل تبیین شده است. ابتدا مقدمه ناشر، و پس از آن در سرآغاز کتاب ضرورت‌های نگاه راهبردی به تاریخ و تاریخ‌نگاری به قلم دکتر حمیدرضا اسماعیلی استاد فلسفه دانشگاه امام حسین(ع) آمده است. نویسنده نیز در مقدمه از ضرورت و اهداف این پژوهش سخن می‌گوید.
فصل اول با عنوان «تغییر نگرش و رفتار ایالات متحده» درباره وقایع و حوادث مهم رابطه ایران و آمریکا در سال‌های 1356 تا 1358 است: «سفر کارتر به ایران، رفتار آمریکا در دوران انقلاب، فرار سه آمریکایی از زندان و ایجاد باور غلط، باور مردم ایران درباره آمریکا، سیره امام خمینی در ارتباط با ملت و کشورهای مسلمان، نظرات سه نفر از سیاستمداران غربی، انقلاب ایران و شرایط منطقه.»
«سفارت آمریکا در ایران» عنوان فصل دوم است. نویسنده در این فصل به سابقه حمله به سفارتخانه‌ها در جهان اشاره کرده و سپس به تسخیر سفارت آمریکا در تهران و چرایی آن می‌پردازد. در این فصل اقدامات واکنشی آمریکا در موضوعات سیاسی و اقتصادی بحث شده است. همچنین نویسنده در انتهای فصل اشاره می‌کند که آمریکاییان با استفاده از فرمایش امام خمینی مبنی بر «محاکمه و مجازات گروگان‌ها» سعی می‌کردند تا این عملیات نظامی خود را در نگاه مردم جهان موجه جلوه دهند.
فصل سوم «مقدمات اجرای عملیات نظامی» نام دارد. نویسنده در این فصل اقدامات ستادی و اجرایی آمریکا برای حمله به طبس را آورده و از پیشینه اقدامات نظامی مشابه آن سخن می‌گوید. عملیات‌های ویژه نظامی در تجاوز نظامی آمریکا به طبس، تشکیل گروه دلتا، عملیات نظامی پنجه عقاب، جمع‌آوری اطلاعات، نقش مستشاران نظامی آمریکا، انجام تمرینات مناسب با عملیات، طرح عملیات و برآورد تلفات، عناوین مور بحث دیگری هستند که در این فصل به آن پرداخته شده است.
«اجرای عملیات پنجه عقاب» فصل چهارم کتاب است. عسگری در این فصل از آغاز عملیات یعنی پرواز آمریکایی‌ها به سوی منطقه، ورود به مصر، عمان و در نهایت ایران را توضیح می‌دهد. به صدا درآوردن شیپور جنگ، رسیدن روز عملیات، پرواز بالگردها، چگونگی ورود هواگردهای آمریکایی به ایران با استفاده از نقاط کور راداری و برخورد بالگردها با طوفان شن، مباحث مورد بحث این فصل هستند. شرایط فرودگاه طبس، چرایی لغو مأموریت، بروز سانحه تصادم، نقش شوروی در حادثه طبس، اظهارات تیمسار آذربرزین، عملکرد نیروهای مسلح ایران در این واقعه، سخنرانی کارتر بعد از شکست، پیام امام خمینی پس از حمله آمریکا، نظر فرمانده عملیات و تیراندازی به بالگردها در 5 اردیبهشت از دیگر بخش‌های مورد واکاوی نویسنده در این فصل هستند.
فصل پنجم به «حاشیه‌های پررنگ‌تر از متن» و تأثیر موضوعات جانبی در این واقعه پرداخته است. این فصل شامل بخش‌هایی است: شرایط سیاسی امنیتی ایران در هنگام تعرض نظامی، اظهارات پاسخگویان لشگری کشوری، رعایت مباحث امنیتی توسط آمریکاییان، صدور حکم تیر، بنیادگرایی مسیحی و سیاست خارجی آمریکا، سیاست‌های خاورمیانه‌ای، گسترش میلیتاریسم، گرایش دینی رؤسای جمهوری آمریکا، مفاهیم و معانی اسامی عملیات طبس، مناسبت تاریخی روز اجرای عملیات، هم‌سویی و هماهنگی دو ابرقدرت.
فصل پایانی کتاب «جایی که عقاب پر بریزد» نام دارد. نویسنده در ابتدای این فصل عملیات دلتا را به روایت رسانه‌های آمریکایی تشریح می‌کند، سپس به مأموریت نجات و دلایل شکست از منظر وارن کریستوفر می‌پردازد. گزارش نظامیان عالی‌رتبه آمریکایی و خلاصه ترجمه شده گزارش یعنی شرح کلی ماجرا، تجزیه و تحلیل و نتیجه‌گیری بخش‌های دیگر این فصل هستند.
در بخش‌های پایانی کتاب روزشمار حمله نظامی آمریکا به صحرای طبس از 26 دی 1357 تا 1 بهمن 1359 در جدولی مفصل همراه با شرحِ واقعه آمده است.
اسناد و مدارک در ادامه فصل ششم قرار دارد. منابع اعم از کتاب‌های فارسی و انگلیسی، روزنامه‌ها و نشریات داخلی و خارجی، مصاحبه‌ها، سایت‌ها و خبرگزاری‌های داخلی و خارجی نیز فهرست مفصلی دارند. پس از آن، فهرست نام کسان، حسن ختام کتاب است.
«ابهام طبس: رمزگشایی از جعبه سیاه تهاجم نظامی آمریکا» با 520 صفحه در سال 1402 توسط انتشارات ایران چاپ و منتشر شده است.. از ویژگی‌های این کتاب استفاده از مدارک و اسناد خارجی همچون مقالات، پایان‌نامه‌ها، فیلم‌های مستند، سایت‌ها، عکس‌ها، مراکز اسنادی و قضایی کشور و مصاحبه‌های محرمانه‌ای است که پس از سال 1992 میلادی از طبقه‌بندی خارج شده‌اند.
تعداد بازدید: 8
