11 دی 1403
سعید رهنما
مترجم: روح‌الله گلمرادی
توضیح گروه ترجمه و پژوهش منابع خارجی مرکز مطالعات پایداری: در تاریخ‌نگاری اقتصادی دورة پهلوی دوم، یکی از نکته‌هایی که طرفداران این حکومت برجسته می‌کنند، موضوع همکاری شرکتهای چند ملیتی خارجی در توسعه اقتصادی ایران در آن دوره است. مقاله زیر نگاهی متفاوت به مسئله حضور این شرکت‌ها در توسعه صنعتی ایران دارد. مدعای اصلی نویسنده این است که سیاست صنعتی شاه با تکیه بر شرکتهای چندملیتی و بدون هر‌گونه تعهدی به توسعة اجتماعی و اقتصادی ایران ، نتوانست ظرفیت‌های فن‌آوریِ داخلی کشور را توسعه دهد؛ زیرا حکومت ضمن دادن امتیازهای فراوان به این شرکت‌ها، نظارت دقیقی بر رابطه آن‌ها با شرکتهای داخلی نداشت. در نتیجة این سیاست ایران نتوانست بنیانی محکم برای توسعة صنعتی و انتقال کامل فن‌آوری تولید از خارج به داخل ایجاد کند. شرکتهای چند ملیتی به شرکتهای ایرانی تنها اجازه می‌دادند که قطعه‌های کوچکی از کالاها را در داخل تولید کنند و فن‌آوری اصلی را به شرکتهای ایرانی انتقال ندادند و شرکتهای داخلی برای تداوم بهبود طراحی و فن‌آوری تولید به شرکتهای چند ملیتی وابسته بودند. این امر سبب شد تا صنعت ایران در حد مونتاژ و وابسته به واردات کالا ماند. وقتی نخستین نشانه‌های بحران اقتصادی سپس سیاسی در اواخر دهة ۱۳۵۰ آشکار شد، بخش تولید مدرن با توجه به اتکای شدید بر فن‌آوری و مواد وارداتی و یکپارچگی محدودش، به‌تدریج از هم پاشید.
تعداد بازدید: 39
