16 شهریور 1404
احمد ساجدی
ماموستا «برهان عالی» از علمای کردستان، اول فروردین ۱۳۳۲ در روستای «کانی سانان» از توابع بخش مرکزی مریوان متولد شد. پدرش «ملا محمد امین» از روحانیون منطقه و مادرش «ملیحه قادرنژاد» از سادات روستای «چور» در جنوب شرقی مریوان بود. [1]
«برهان عالی» دروس ابتدایی و علوم دینی مقدماتی را نزد پدر آموخت و سپس تحصیلات خود را در حوزه‌های علمیه کردستان ادامه داد. در ۱۳۵۱ بعد از آنکه دروس خود را به پایان رساند، توانست «اجازه‌نامه افتاء در مذهب امام شافعی» را از چند تن از علمای کردستان کسب کند. [2] وی در سال ۱۳۵۵ ازدواج کرد که حاصل این ازدواج دو پسر و دو دختر بود.
بعد از آن، تا حدود یک دهه در کنار پدر به کار تعلیم و تربیت و اقامه نماز جماعت در مساجد روستای زادگاه خود پرداخت. سپس در 1360 بعد از آنکه پدرش به روستای «بیاره» در کردستان عراق مهاجرت کرد، جانشین وی شد و کلیه اختیارات و کارهای پدر شامل اقامه نماز جماعت، تدریس، و دیگر اقدامات مذهبی او را در روستای «کانی سانان» عهده‌دار شد.[3]
با تشدید جنگ تحمیلی و بمباران شهرها و روستاهای کردستان توسط هواپیماهای رژیم بغداد، ماموستا «برهان عالی»، روستای محل اقامت خود را ترک کرد. او پس از هجرت از روستایی به روستای دیگر، سرانجام در مریوان اقامت گزید. وی در این شهر در کنار فعالیت‌های دینی، به همکاری با آموزش و پرورش نیز پرداخت و دروس مختلفی از جمله بینش اسلامی، فلسفه و منطق را در دبیرستان‌ها و مدارس شهر تدریس کرد.[4]
وی در سال ۱۳۷۳ به استخدام رسمی آموزش و پرورش درآمد[5] و در سال ۱۳۷۶ در امتحانات تعیین سطح دانشکده الهیات دانشگاه تهران حضور یافت و توانست مدرک سطح 2(معادل کارشناسی) دریافت کند. چهار سال بعد در ۱۳۸۰ نیز بار دیگر در امتحانات تعیین سطح، شرکت کرد و موفق به دریافت مدرک کارشناسی ارشد شد. عنوان پایان‌نامه تحصیلی او «ترجمه و تحقیق کتاب لب‌الاصول» بود.[6]
ماموستا «برهان عالی» از سال ۱۳۷۵ تا پایان عمر در سنندج ساکن بود. او از مبارزترین علمای برجسته منطقه کردستان بود و در سنگر تدریس در مدارس علوم دینی و آموزش و پرورش جزو استادان خبره و سرشناس به شمار می‌آمد. وی شاگردان بسیاری را تعلیم و تربیت کرد و به جامعه روحانیت و فرهیختگان علمی کردستان تحویل داد. وی عضو «مرکز بزرگ اسلامی غرب کشور» و یکی از ارکان و منادیان وحدت اسلامی در منطقه بود.
«برهان عالی» علاوه بر فعالیت در آموزش و پرورش و عضویت فعال در «شورای افتاء کردستان»، مدتی امام جماعت مسجد «شیخ محمد» در محله «آغه زمان» حومه سنندج بود. سپس، امام جماعت مسجد حاج مسعود سنندج شد. وی به سبب روحیه مردمی که داشت در شورای روحانیت و شعبه حل اختلافات مردمی دادگاه نیز فعالیت‌های قابل توجهی داشت.[7]
ماموستا «برهان عالی» دارای طبع هنری بود. او با جوانان مأنوس بود و به پرسش‌های مختلف آنان با حوصله و دقت گوش می‌داد و در مقام پاسخگویی، به آثار بزرگان شعر و ادب از جمله حافظ و سعدی و یا شعرای مشهور خطه کردستان همچون محوی ، نالی و... استناد می‌کرد.[8] به اهل بیت عصمت و طهارت ارادت داشت و حضرت سیدالشهدا(ع) را قهرمان ایثار و حماسه می‌نامید.[9]
در ۱۳۷۷ «برهان عالی» به درخواست اعضای امنای مسجد شهرک بهاران، امام جماعت «مسجد نور» را عهده‌دار شد. سپس با شروع کار ساختمانی «مسجد جامع قبای بهاران»، همکاری خود را با هیئت امنای آن آغاز کرد و در ۱۳۸۵ پس از افتتاح مسجد، امام جماعت آنجا شد. وی توانست در مدت سه سال، ضمن تلاش برای تکمیل ساختمان مسجد، پایگاهی قدرتمند برای دین و دینداران ایجاد کند.[10]
«برهان عالی» که از مریدان انقلاب اسلامی و امام خمینی بود، در مسجد قبا (سنندج) به ترویج تعالیم دینی و تبلیغ وحدت اسلامی پرداخت. وی همچنین به رونق و شکوه نمازهای جماعت و دعای شب‌های قدر پرداخت.
سرانجام ماموستا «برهان عالی» امام جمعه مسجد قبا روز شنبه ۲۱ شهریور ۱۳۸۸ در ماه مبارک رمضان و در ساعات نیمه شب در مقابل منزلش ترور شد و در ۵۶ سالگی به شهادت رسید. عناصر تکفیری با مراجعه به درِ منزل و به بهانه پرسش سئوال شرعی، او را از منزل خارج کرده و مورد حمله مسلحانه قرار دادند.[11]
عوامل ترور وی «عرفان احمدی» و «یونس عبدی» نام داشتند و طراحی نقشه ترور و فرماندهی عملیات نیز با «سامان محمدی» بود که این افراد دستگیر شدند.[12]
قاتلین ماموستا «برهان عالی» عضو گروه موسوم به «توحید و جهاد» بودند. این گروه تکفیری که در سال 1387 به سرکردگی کاوه شریفی معروف به «ابوبکر» در غرب کشور تشکیل شد، در میان مردم مناطق نیز با نام «گروه تروریستی ابوبکر» شناخته می‌شود. کاوه شریفی در اعترافات خود گفته بود: «لیستی از افرادی را که قرار بود ترور کنیم در دست داشتیم و در جلسه چهار نفره خود، ترتیب افراد را برای ترور انتخاب کردیم. ماموستا برهان عالی نفر دوم لیست ترور بود.»[13]
پیکر این شهید تشییع و در قطعه شهدای بهشت محمدی سنندج به خاک سپرده شد.
استان کردستان بیش از 5400 شهید بومی تقدیم انقلاب اسلامی کرده که از این تعداد 54 تن از شهدا روحانی هستند.[14] ماموستا «برهان عالی» نیز از روحانیون کردستان بود. او همانند ماموستا محمد شیخ‌الاسلام از جمله ۱۱ شهید کرد بودند که در رمضان سال ۱۳۸۸ش. توسط گروه تکفیری یادشده در ماه مبارک رمضان به شهادت رسیدند. شیخ‌الاسلام نیز 6 روز پس از ماموستا «برهان عالی» در ساعات شب پس از بازگشت از مسجد، در مقابل منزلش شهید شد.[15] همه ساله در ماه رمضان «یادواره شهدای رمضان کردستان» در سنندج برگزار می‌شود.[16]
در اسفند 1394 یکی از بلوارهای شهر مریوان به نام «ماموستا برهان عالی» نامگذاری شد[17] و در خرداد 1398 در «کنگره 5400 شهید کردستان» از سردیس «شهید ماموستا برهان عالی» در شهر مریوان رونمایی شد.[18]
روز ۳۰ فروردین سال ۱۴۰۲ نیز آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی (شهید)، رئیس‌جمهوری اسلامی ایران، پیامی برای «یادواره شهدای روحانی رمضان کردستان» فرستاد. در بخشی از این پیام چنین آمده است:
«... در صدر قائمه شهیدان استان کردستان می‌توان از شهدای روحانیت آن دیار و به صورت مشخص ۱۱ روحانی شهید اهل سنت که در ماه مبارک رمضان به دست شقی‌ترین عناصر وابسته به استکبار به شهادت رسیده‌اند، اشاره کرد. در این میان نام شیخالشهدای مظلوم کردستان علامه شیخ‌الاسلام و شهید ماموستا ملا برهان عالی چون نگینی درخشان بر تارک قوم کرد می‌درخشد...»[19]
پی‌نوشت‌ها:
[1]. خبرگزاری ایرنا، 25 اسفند 1394، کد خبر: 82002983 و خبرگزاری ایسنا، 25 اسفند 1394، کد خبر: 21825.
[2]. خبرگزاری دفاع مقدس، موضوع: «گذری بر زندگینامه شهید برهان عالی»، کد خبر: 518225.
[3]. خبرگزاری دفاع مقدس، همان.
[4]. خبرگزاری دفاع مقدس، همان.
[5]. خبرگزاری بین‌المللی قرآن، موضوع: «نگاهی به کتاب «حج عالی»؛ از تألیفات برجسته شهید ماموستا برهان عالی»، کد خبر: 3827745، تاریخ انتشار: 26 تیر 1398.
[6]. خبرگزاری دفاع مقدس، همان.
[7]. خبرگزاری بین‌المللی قرآن، همان.
[8]. خبرگزاری بسیج، موضوع: «شهید ماه رمضان، امام جماعت شهید، ملا ماموستا ملابرهان عالی»، کد خبر: 9141823، تاریخ: 4 خرداد 1398.
[9]. خبرگزاری حوزه، موضوع: «شهید ماموستا برهان عالی: امام حسین(ع) قهرمان حماسه و ایثار بود»، کد خبر: 1100544، تاریخ: 4 مرداد 1402.
[10]. خبرگزاری بین‌المللی قرآن، موضوع: «نگاهی به کتاب «حج عالی»؛ از تألیفات برجسته شهید ماموستا برهان عالی»، کد خبر: 3827745، تاریخ انتشار: 26 تیر 1398.
[11]. پایگاه اطلاع‌رسانی نوید شاهد کردستان، موضوع: «زندگینامه، فعالیت‌ها و خصوصیات اخلاقی و اجتماعی شهید ملابرهان عالی»، تاریخ: 30 مرداد 1395.
[12]. خبرگزاری تسنیم، موضوع: دنباله‌رو خوارج بودیم/ نحوه به شهادت رساندن ماموستا برهان عالی، 18 مرداد 1395.
[13]. خبرگزاری میزان، موضوع: «اعدام جانیان، خط بطلان بر تفرقه‌افکنان بین شیعه و سنی»، کد خبر: 206012، تاریخ: 15 مرداد 1395.
[14]. خبرگزاری بسیج، موضوع: «جزئیات یادواره شهدای رمضان در سنندج»، تاریخ: 29 فروردین 1402.
[15]. خبرگزاری میزان، همان.
[16]. خبرگزاری مهر، موضوع: «یاد و نام شهدای روحانی ماه رمضان کردستان»؛ پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری، موضوع: «شهادت مظلومانه 11 روحانی اهل سنت در ماه رمضان»
[17]. خبرگزاری جمهوری اسلامی، 25 اسفند 1394، کد خبر: 82002983.
[18]. خبرگزاری دفاع مقدس، موضوع: «رونمایی از سردیس شهید ماموستا برهان عالی، کد خبر: 350049، تاریخ انتشار: 22 خرداد 1398.
[19]. خبرگزاری کردپرس، کد خبر 2754718، تاریخ: 30 فروردین 1402.
تعداد بازدید: 21
