18 بهمن 1390
آثار حاصل از تاریخ‌نگاری شفاهی را می‌توان به درختانی تشبیه کرد که هر چقدر راویان، شاهدان عینی و یا مصاحبه‌های آنها بیشتر باشند، ریشه‌هایشان بیشتر و عمر و ماندگاری آنها بیشتر می‌شود. اگر نویسنده‌ای داعیه قلم‌زنی در حوزه تاریخ شفاهی داشته باشد ولی برای ثبت حقایق اثر خود صرفا از گفته‌ها و خاطرات یک یا دو نفر استفاده کند، اثر او را تنها می‌توان خاطره‌نگاری قلمداد کرد و بس. و بلعکس اگر کاری که ارائه می دهد، از دل گفته‌ها، خاطرات و یا شواهد افراد متعهد گردآوری شده باشد، نه تنها غنای اثر بالا می‌رود، بلکه وجود خاطرات و گفته‌های مختلف از یک حادثه و یا شخصیت، نویسنده را با دید بازتری به سوی حقیقت ناب هدایت می‌کند. اثر مثبت دیگری که وجود راویان و یا شاهدان متعدد در یک پروژه تاریخ شفاهی دارد این است که نویسنده را از گرفتار شدن در تحریفات، قضاوتها، فراموشیها و یا یک‌سو‌نگریهای احتمالی راویان نجات می‌دهد.
مجموعه دو جلدی "خاطرات سالهای نجف" اثری است که با رعایت اصول تاریخ شفاهی، به دل شهر مقدس نجف اشرف در دهه‌های چهل و پنجاه می‌زند تا خاطرات پانزده تن از یاران و شاگردان امام خمینی (ره) را از سالهای اقامت و تبعید ایشان در این شهر، برای ما روایت کند. اثر حاصل، دسترنج گروه تاریخ معاونت پژوهشی موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) است که برای بار اول در سال 1389 روانه بازار نشر گردید. این دو جلد، شماره‌های بیست‌وهفتم و بیست‌وهشتم مجموعه «یادها»ی این موسسه را به نام خود کرده‌اند.
در جلد اول، شش تن از این افراد خاطرات خود را بازگو می‌کنند و کتاب بر همین اساس به شش فصل تقسیم شده است. این افراد به ترتیب عبارتند از: حجت الاسلام‌والمسلمین محمدحسن اختری، حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیداسدالله امامی میبدی، آیت‌الله سیدعباس خاتم یزدی، آیت‌الله محمود قوچانی و آیت‌الله سیدمحمدباقر مصطفوی. جلد دوم به خاطرات نه تن دیگر از یاران و همراهان امام خاطرات اختصاص یافته و بالطبع به نه فصل تقسیم شده است. این نه فصل خاطرات آیت‌الله بجنوردی، حجت‌الاسلام سیدرضا برقعی، آیت‌الله محمدرضا رحمت، آیت‌الله سیدمحمد سجادی، حجت‌الاسلام اسماعیل فردوسی‌پور، محمدتقی متقی، آیت‌الله هادی معرفت، حجت‌الاسلام سیدهادی موسوی و حجت‌الاسلام محمدرضا ناصری را بیان می‌کنند.
یکی از نکات جالب توجه در این کتاب، تنوع موضوعات خاطرات راویان است. هر کدام از این افراد، جدا از خاطرات مشترک با امام، بر روی یکی از مسائل و یا جنبه‌های زندگی امام در نجف تمرکز داشته و یا در مقطع تاریخی و واقعه خاصی ایشان را همراهی می‌کردند. با قراردادن این همراهی‌ها در کنار هم، جنبه‌های مختلف زندگی امام خمینی در نجف، مانند یک جورچین در مقابل دید خواننده کتاب تکمیل می‌شوند.
وقتی به جلد اول سر می‌زنیم، می‌بینیم که ابتدا حجت‌الاسلام والمسلمین شیخ محمدحسن اختری ما را به سالها قبل از تبعید می‌برد. او خاطراتش را از اوایل دهه چهل آغاز می‌کند و برایمان از جو بوجود آمده پس از فوت آیت‌الله بروجردی تعریف می‌کند. از هجوم رژیم پهلوی به مدرسه فیضیه هم سخن به میان می‌آورد. سپس به سمنان می‌رود و از آنجا به قم و در نهایت به نجف می‌رود تا خاطرات خود از مراحل و مشکلات اولیه اسکان امام خمینی(ره) در عراق را برایمان بازگو کند.
راوی بعدی، حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیداسدالله امامی میبدی است که شاهد ورود امام‌خمینی (ره) به نجف بوده است. تمرکز خاطرات امامی میبدی بر زندگی چند ساله امام در نجف است. ایشان از اسکان و نحوه زندگی امام(ره) در نجف، مراودات امام با سایر مراجع آن دیار، آداب زیارت و دعای ایشان و ... سخن می گویند.
آیت‌الله سیدعباس خاتم یزدی پس از صحبت درباره نحوه ورود امام به عراق و استقبال از ایشان، تمرکز صحبتهای خود را بر روی کلاسهای درس و ابعاد مختلف شخصیت علمی امام قرار داده است. در لابلای صحبتهای ایشان می‌توان خاطراتی از رویارویی امام (ره) با حزب بعث عراق و رحلت حاج مصطفی خمینی را مرور کرد.
آیت‌الله محمود قوچانی پر‌خاطره‌ترین فرد این مجموعه است. دلیل این امر ارتباط نزدیک خانوادگی ایشان با امام خمینی بود. خاطرات مشترک ایشان از اولین لحظه ورود امام به عراق آغاز می‌شود و درست تا آخرین لحظه خروج ایشان از این کشور ادامه دارد. این خاطرات مسائل مختلفی همچون بیت امام، شخصیت ایشان، نحوه تدریس، چگونگی وصول وجوهات و برخی دیدارهای مهم امام را در بر می گیرد و حتی مراحل آماده‌سازی و انتشار تحریرالوسیله امام را توضیح داده است.
آیت‌الله سیدمحمدباقر مصطفوی تنها بر روی بازتاب پانزدهم خرداد در نجف و اولین روزهای ورود امام خمینی(ره) به عراق صحبت کرده‌اند و حجت‌الاسلام والمسلمین هادی مقدس، جلد اول را با شنیدنی‌هایی از نحوه اداره حوزه نجف قبل از امام و مشكلات آن، ارتباط مراجع با امام، تلاش توده‌ای‌ها برای نفوذ به حوزه نجف، شهریه و برخورد امام با مقامات عراقی به علت اخراج ایرانیان از آن كشور به پایان می رساند.
در جلد دوم نیز آیت‌الله سیدمحمد موسوی بجنوردی از نحوه استقبال از امام در عراق، درس امام در نجف و ویژگی‌های آن، زیارت عتبات مقدسه، شهادت مصطفی خمینی و اخراج ایرانیان از عراق سخن گفته است.
حجت‌الاسلام والمسلمین سیدرضا برقعی به ویژگی‌های اخلاقی حضرت امام از قبیل توجه به نظرات و پیشنهادات دوستان، توكل به خداوند، توجه به دوستان و دقت در وحدت مسلمانان، و همچین نظر امام در ارتباط با سازمان مجاهدین خلق و حضور سعدون شاكر در محضر امام اشاره كرده است.
آیت‌الله محمدرضا رحمت پس از بیان سابقه خانوادگی و نحوه ورودش به حوزه علمیه قم، به بررسی شرایط حاكم بر این حوزه پس از فوت آیت‌الله‌العظمی بروجردی پرداخته و مسائلی نظیر جمع‌آوری هجده هزار امضا در حمایت از حضرت امام، چگونگی دستگیری شهید هاشمی‌نژاد، هجرت به نجف اشرف، توزیع جزوه‌های حكومت اسلامی، ضبط درس‌های امام، سنت‌شكنی‌های امام در نجف، ممانعت امام از تبلیغ مرجعیت خود، ارتباط با گروه‌ها، خاطراتی از مصطفی خمینی، مقابله با حكومت بعثی عراق، چگونگی دستگیری در نجف، حركت‌های مسلحانه، تشییع جنازه آیت‌الله سیدمصطفی خمینی و مسائل پس از پیروزی انقلاب را بیان كرده است.
آیت‌الله سیدمحمد سجادی گفته‌هایش را به روی خصوصیات مختلف اخلاق امام خمینی متمرکز کرده است و در انتها خاطراتی را از حاج‌مصطفی خمینی تعریف می‌کند. این خصوصیات اخلاقی، به نحوی دیگر در خاطرات آقایان حجت‌الاسلام والمسلمین اسماعیل فردوسی‌پور، محمدتقی متقی و آیت‌الله هادی معرفت یافت می‌شوند.
اما وقایع مختلف رویداده در دوران تبعید امام را می توان از زبان حجت‌الاسلام والمسلمین سید هادی موسوی شنید؛ انگار که تمام خاطرات کتاب به صورت خلاصه در خاطرات ایشان بیان شده باشد.
گفته‌های آخرین راوی شباهت زیادی به گفته‌های اولین راوی دارند. آخرین راوی حجت‌الاسلام و المسلمین محمدرضا ناصری نیز باز می‌گردد به سالها قبل از تبعید. او خاطراتش را از غائله انجمن‌های ایالتی و ولایتی آغاز می کند، سپس قدم به قدم موضع گیری‌های امام در مورد مسائل مختلف را پیش روی ما می‌گذارد. روایت ادامه می‌یابد تا به ترکیه و نجف می‌رسد و از آنجا به فرانسه می‌رود.
یکی از ایرادات کتاب "خاطرات سالهای نجف" که در مقابل مزایای آن به چشم می‌خورد، نداشتن تصویر است. همگان از این حقیقت مطلعند که در کتابهای خاطرات و تاریخ شفاهی، تصاویر وظیفه مهمی بر عهده دارند و کمک بزرگی به تصویرسازی ذهنی خواننده از وقایع و خاطرات می‌کنند. این درحالی است که گروه تدوین تنها به درج تصویر پرسنلی راویان در ابتدای خاطرات بسنده کرده است. شاید در ابتدا بتوان تا حدودی حق را به جانب مولف داد که احتمالا تصاویر کمی از آن دوران به جا مانده است و یا بر فرض محال، موسسه تنظیم و نشر آثار امام و راویان خاطرات چنین تصاویری را در دسترس نداشته اند. اما گروه تدوین نمی‌تواند از زیر بار سهل‌انگاری در درج تصاویر منزل امام خمینی در نجف و یا حوزه علمیه نجف و امثالهم شانه خالی کند. در مورد اماکن و حوادث یاد شده مثل اخراج ایرانیان از عراق، شهادت حاج مصطفی خمینی، درگذشت دکتر شریعتی و ... هم تصاویر زیادی را می‌توان از مخازن مختلف استخراج کرد. این در شرایطی است که چنین تصاویری در شبکه اینترنت به وفور یافت می شوند.
این اثر دارای فهرست آیات و روایات و فهرست اشخاص و اعلام است كه می‌تواند مورد استفاده محققان و علاقه‌مندان قرار گیرد. در انتها باید اشاره کرد که جلد اول "خاطرات سالهای نجف" در قطع وزیری و 255 صفحه، و مجلد دوم نیز در همین قطع و 247 صفحه، به همت موسسه تنظیم و نشر آثار امام‌خمینی(ره) چاپ شده است.
رضا امیری
فهرست مطالب جلد اول
پیش‌درآمد............................................................................................................... أ
فصل اول: خاطرات حجت‌الاسلام و المسلمین محمدحسن اختری
مختصری از زندگی................................................................................................ 3
تحصیلات و نحوه ورود به حوزه علمیه.................................................................... 4
آشنایی با امام......................................................................................................... 5
فوت آیت‌الله بروجردی و مسأله مرجعیت................................................................ 8
دستگیری امام و اعتراض علما............................................................................... 12
توطئه دیگر......................................................................................................... 15
حوزه علمیه سمنان............................................................................................... 17
دستگیری و شکنجه.............................................................................................. 19
ورود به حوزه نجف............................................................................................ 21
خاطراتی از ورود امام به نجف............................................................................. 22
ساده‌زیستی و پرهیز از تجمل‌گرایی امام................................................................. 30
ارتباط امام با علما................................................................................................ 33
اطرافیان امام در نجف.......................................................................................... 36
نقش مبارزاتی حاج آقا مصطفی............................................................................ 39
امام همواره جدی بودند........................................................................................ 41
تدریس امام در نجف........................................................................................... 43
تواضع امام.......................................................................................................... 44
مشکلات اقامت امام در عراق............................................................................... 46
شیوه تدریس امام................................................................................................. 50
پخش نوارهای درس حکومت اسلامی................................................................... 57
اولین مأموریت پس از پیروزی انقلاب................................................................... 64
فصل دوم: خاطرات حجت‌الاسلام والمسلمین سیداسدالله امامی میبدی
معرفی و تحصیلات............................................................................................. 69
اولین دیدار با امام؛ ورود امام به عراق................................................................... 70
ورود امام به نجف............................................................................................... 71
آغاز درس امام و ویژگی‌های درس ایشان.............................................................. 73
نقش امام در حوزه علمیه نجف و ارتباط ایشان با مراجع دیگر................................. 74
شهریه امام.......................................................................................................... 76
خصوصیات زندگی امام........................................................................................ 76
آداب دعا و زیارت.............................................................................................. 77
مهربانی با کودکان................................................................................................ 77
استخاره.............................................................................................................. 78
عدالت................................................................................................................ 79
سخاوت امام....................................................................................................... 79
ماجرای اخراج ایرانی‌ها از عراق و عکس‌العمل امام................................................. 80
جریان دستگیری حجت‌الاسلام محمدرضا ناصری................................................... 82
درباره حاج آقا مصطفی........................................................................................ 83
واسطه ارتباط امام و آیت‌الله صدوقی..................................................................... 85
اهمیت مرجعیت در نظر امام................................................................................. 86
ملاقات با امام در سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی....................................... 87
فصل سوم: خاطرات آیت‌الله سیدعباس خاتم یزدی
ورود امام به عراق............................................................................................... 91
گرمای نجف....................................................................................................... 94
درس امام........................................................................................................... 95
خصایص امام...................................................................................................... 99
ارسال وجوهات برای امام.................................................................................. 101
ارتباط امام با افراد با دیدگاه‌های مختلف............................................................. 102
برخورد امام با حزب بعث عراق......................................................................... 105
ویژگی‌های علمی امام........................................................................................ 110
رحلت حاج آقا مصطفی.................................................................................... 112
هجرت امام به پاریس........................................................................................ 114
ابعاد شخصیت حضرت امام............................................................................... 118
فصل چهارم: خاطرات آیت‌الله محمود قوچانی
زندگینامه.......................................................................................................... 125
آشنایی ابوی با امام............................................................................................ 126
خاطره‌ای از دیدار امام و آیت‌الله سیدعلی قاضی.................................................. 127
ورود امام به عراق............................................................................................. 129
دیدار با امام در نجف........................................................................................ 129
دیدار امام با علمای نجف.................................................................................. 130
اقامه نماز و تشکیل جلسات درس از سوی امام................................................... 130
ارتباط با امام و همکاری در نشر تحریرالوسیله..................................................... 131
شخصیت امام................................................................................................... 132
آغاز انتشار تحریرالوسیله و نظرات امام............................................................... 134
عکس‌العمل امام درباره نسبت دادن القاب و عناوین به ایشان................................ 135
قدردانی امام از من............................................................................................ 140
عکس‌العمل امام در برابر اسراف (خاطره خرید خیار)........................................... 141
خرید گوشت و اعتراض امام.............................................................................. 141
خاطره خرید گلابی گران و عکس‌العمل امام........................................................ 142
نحوه وضو گرفتن امام....................................................................................... 143
برخورد امام درباره طهارت و نجاست................................................................. 144
توجه امام به بیت‌المال........................................................................................ 146
وجوهات شرعی و کارگر چاپخانه...................................................................... 147
برنامه امام در ماه مبارک رمضان.......................................................................... 148
مخالفت امام با اعزام بعثه................................................................................... 149
شهریه امام........................................................................................................ 150
زبان گفتار امام در عراق..................................................................................... 151
نصیحت امام به مسئولان عراقی.......................................................................... 153
این صفحات کَنده شود...................................................................................... 155
بی‌اعتنایی به مقامات عراقی در مجلس ختم آیت‌الله حکیم..................................... 157
اخراج ایرانی‌ها از عراق و برخورد امام................................................................ 159
تمدید اقامه من................................................................................................. 163
دستگیری طلاب و عکس‌العمل امام.................................................................... 166
بی‌وفایی مردم نجف.......................................................................................... 168
پرونده سازی برای آیت‌الله شاهرودی و عکس‌العمل امام....................................... 170
ریاضت با یاد زندانیان ایران............................................................................... 171
درباره حاج آقا مصطفی خمینی.......................................................................... 177
ویژگی‌های علمی و اخلاقی حاج آقا مصطفی...................................................... 179
امام و حاج آقا مصطفی..................................................................................... 180
حاج آقا مصطفی و حاج احمدآقا....................................................................... 181
شهادت حاج آقا مصطفی................................................................................... 181
تشییع جنازه حاج آقا مصطفی............................................................................ 185
برگزاری مجالس ختم........................................................................................ 186
رویدادهای پس از شهادت حاج‌آقا مصطفی......................................................... 187
دعوت به وحدت و پرهیز از انشقاق................................................................... 188
جریان پرداخت وجوهات.................................................................................. 191
حرکت امام از عراق به پاریس............................................................................ 192
آزادی حاج علی خلخالی................................................................................... 192
ملاقات فرح پهلوی با آیت‌الله خویی................................................................... 193
تبریک حسن‌البکر برای پیروزی انقلاب اسلامی به امام......................................... 195
تعطیلی دفتر امام در نجف و مأموریت من........................................................... 197
فرجام وجوهات امام در عراق............................................................................ 200
اخراج از عراق.................................................................................................. 202
قم؛ دیدار با امام................................................................................................ 204
نمونه‌ای از استفتائات از امام............................................................................... 209
الف) نظر امام درباره اصلاح صورت................................................................... 209
ب) نظر امام درباره تحصیل در خارج از کشور.................................................... 209
حساسیت امام نسبت به صدور اجازه اخذ وجوهات............................................. 211
نمونه‌ای از کرامات امام...................................................................................... 211
فصل پنجم خاطرات آیت‌الله سیدمحمدباقر مصطفوی
زندگینامه.......................................................................................................... 217
عزیمت برای تبلیغ............................................................................................ 218
اولین دیدار با امام............................................................................................. 219
عزیمت به نجف............................................................................................... 219
بازتاب 15 خرداد در عراق................................................................................ 220
پخش خبر تشکیل دادگاه صحرایی برای امام در ایران و عکس‌العمل علما در نجف 220
ورود امام به عراق و اولین دیدار با ایشان............................................................ 222
جلسات درس امام در نجف.............................................................................. 222
شهریه امام........................................................................................................ 223
فصل ششم: خاطرات حجت‌الاسلام و المسلمین هادی مقدس
استقبال از امام در نجف..................................................................................... 227
وضع اسفبار...................................................................................................... 227
رابطه مراجع با امام............................................................................................ 228
جماعت نفاق و توده‌ای‌ها................................................................................... 229
توطئه علیه دکتر علی شریعتی............................................................................. 230
نظم و مردم دوستی........................................................................................... 230
زهد و تقوا....................................................................................................... 231
شهریه امام........................................................................................................ 233
دیگر خصال کریمه............................................................................................ 234
اخراج ایرانیان از عراق و موضع‌گیری امام............................................................ 236
فهارس............................................................................................................. 239
فهرست مطالب جلد دوم
پیش درآمد............................................................................................................. أ
فصل اول: خاطرات آیت‌الله سیدمحمد بجنوردی
استقبال از امام در عراق........................................................................................... 3
درس امام در نجف و ویژگی‌های آن....................................................................... 3
زیارت عتبات مقدسه.............................................................................................. 5
در مراسم عزاداری.................................................................................................. 6
در شهادت حاج آقا مصطفی................................................................................... 6
صبر و شجاعت..................................................................................................... 7
ویژگی خدایی....................................................................................................... 8
اخراج ایرانیان از عراق............................................................................................ 8
فصل دوم: خاطرات حجت‌الاسلام والمسلمین سیدرضا برقعی
امام و حوزه نجف............................................................................................... 13
توجه به نظرات و پیشنهادات دوستان.................................................................... 14
توکل به خداوند و توجه به دوستان....................................................................... 14
توجه به وحدت مسلمین نکته‌ای ظریف................................................................. 15
نظر امام در مورد مجاهدین خلق........................................................................... 15
شاه خواهد رفت و............................................................................................... 17
سعدون شاکر در خدمت امام................................................................................ 17
فصل سوم: خاطرات آیت‌الله محمدرضا رحمت
دوران کودکی و نوجوانی...................................................................................... 21
سرگذشت پدرم................................................................................................... 22
از کار روزانه تا درس شبانه.................................................................................. 24
در جستجوی جانشین آیت‌الله بروجردی................................................................ 24
تشکیل کانون بحث و انتقاد دینی.......................................................................... 25
هجده هزار امضا در حمایت از امام....................................................................... 26
چگونگی دستگیری حجت‌الاسلام هاشمی‌نژاد......................................................... 28
هجرت به نجف اشرف........................................................................................ 30
آشنایی با امام و ادامه تحصیل در نجف.................................................................. 32
نظر امام درباره انجمن حجتیه................................................................................ 33
توزیع جزوه‌های حکومت اسلامی......................................................................... 33
ضبط درس‌های امام............................................................................................. 34
ضبط نوارها و مخابره به ایران............................................................................... 35
جرقه منبر........................................................................................................... 35
منزلت هر کس به اندازه علم او............................................................................. 36
بزگواری امام....................................................................................................... 37
تربیت نوجوانان و جوانان ایرانی............................................................................ 38
سیدصالح حسینی................................................................................................ 39
سنت‌شکنی امام................................................................................................... 41
ممانعت امام از تبلیغ مرجعیت خود....................................................................... 42
ارتباط با گروه‌های مختلف................................................................................... 44
خاطراتی درباره آیت‌الله مصطفی خمینی................................................................. 45
مقابله با حکومت بعثی عراق................................................................................. 47
تفسیر و بیرون کردن اجانب از عراق..................................................................... 48
چگونگی دستگیری در نجف................................................................................ 50
از کرامات امام تا حفاظت امام............................................................................... 53
در حرم امام حسین علیه‌السلام.............................................................................. 54
الگوی عملی امام................................................................................................. 55
حرکت‌های مسلحانه............................................................................................ 56
جریان سیدمهدی هاشمی...................................................................................... 57
ابهت امام............................................................................................................ 57
همکاری و هماهنگی نیروهای انقلابی.................................................................... 58
پیامدهای خبر شهادت آیت‌الله سعیدی................................................................... 58
خواب آیت‌الله سیدمصطفی خمینی........................................................................ 60
ماجرای تسفیر..................................................................................................... 60
مرگ را با چیزی نمی‌توان مداوا کرد...................................................................... 62
آماده کردن قبر.................................................................................................... 64
تشییع جنازه آیت‌الله سیدمصطفی خمینی................................................................ 65
در آستانه هجرت امام از عراق.............................................................................. 66
رایزنی‌های قبل از هجرت امام.............................................................................. 67
هجرت امام از عراق............................................................................................. 68
توقف در صفوان................................................................................................. 70
بازتاب پیروزی انقلاب اسلامی در نجف............................................................... 71
ماجرای خروج از مرز عراق.................................................................................. 73
توطئه خلق عرب................................................................................................. 73
سفارت آقای دعایی در بغداد................................................................................ 74
نخستین دیدار با امام در ایران............................................................................... 75
خانه‌ای در نجف.................................................................................................. 75
یک پیشنهاد........................................................................................................ 78
بازگرداندن امانت................................................................................................. 78
نحوه آشنایی با حاج سیداحمد خمینی.................................................................... 80
وضعیت علمی حاج سیداحمد در نجف................................................................. 81
واکنش به شهادت برادر........................................................................................ 81
مقایسه دو برادر................................................................................................... 82
خصوصیات اخلاقی حاج سیداحمد....................................................................... 82
در خدمت امام.................................................................................................... 83
همراه با امام تا پاریس.......................................................................................... 83
خصوصیات برجسته............................................................................................. 84
برخورد با مسئولان............................................................................................... 84
وضعیت زندگی در نجف..................................................................................... 84
فصل چهارم: خاطرات آیت‌الله سیدمحمد سجادی
مهابت حضرت امام............................................................................................. 90
همراه با استغفار دائم............................................................................................ 90
نقطه‌نظرهای استثنایی............................................................................................ 91
مشی مبارزاتی امام............................................................................................... 92
سیره عملی حضرت امام، سیره انبیاء...................................................................... 93
توسل، تعبد، زیارات............................................................................................. 95
ذکرهای دائمی حضرت امام بعد از نماز................................................................. 95
استخاره با قرآن کریم........................................................................................... 96
نظم امام.............................................................................................................. 96
رابطه استاد و شاگرد............................................................................................ 96
متن نامه دستخط امام........................................................................................... 97
سیاست در سیره عملی حضرت امام (س)............................................................. 99
دو مورد خارق‌العاده.......................................................................................... 102
درباره حاج آقا مصطفی (ره).............................................................................. 103
تیموربختیار و موسی اصفهانی............................................................................ 108
فصل پنجم: خاطرات حجت‌الاسلام والمسلمین اسماعیل فردوسی‌پور
دقت در خرج خانوداه، حتی اگر حاج آقا مصطفی باشد!....................................... 115
بزرگداشت مقدس اردبیلی................................................................................. 116
مستشکل درس امام........................................................................................... 116
قاطعیت امام..................................................................................................... 117
با چه کسانی باید همکاری کرد........................................................................... 117
تشکیل روحانیت مبارز خارج از کشور................................................................ 118
ارتباط با دیگر گروه‌ها....................................................................................... 118
درگذشت دکتر علی شریعتی و پیام امام.............................................................. 119
امام و شهادت حاج آقا مصطفی......................................................................... 123
اوج‌گیری انقلاب............................................................................................... 127
خروج امام از عراق........................................................................................... 128
فصل ششم: خاطرات آقای محمدتقی متقی
جوّ نجف و استقبال از امام خمینی...................................................................... 133
ساده‌زیستی امام................................................................................................. 137
نظم، تعبد و عرفان امام...................................................................................... 139
توجه به زوار و مهمان‌نوازی امام......................................................................... 140
دید باز و توجه به مشکلات مردم....................................................................... 145
رفتار امام با اعضای خانواده و بیت..................................................................... 147
امام هیچ وقت برای خود تبلیغ نمی‌کردند............................................................ 148
احترام به پزشکان.............................................................................................. 149
در مقام استادی................................................................................................. 149
چگونگی پرداخت شهریه................................................................................... 150
ماجرای اخراج ایرانیان از عراق........................................................................... 151
اطلاعات و ارتباطات سیاسی.............................................................................. 154
سخت‌گیری بر دشمن........................................................................................ 154
بینش سیاسی امام.............................................................................................. 155
خروج امام از عراق........................................................................................... 157
فصل هفتم: خاطرات آیت‌الله هادی معرفت
ابعادی از شخصیت امام (س)............................................................................. 161
درک شخصیت علمی امام در نجف.................................................................... 162
درس فقه امام، درس واقع‌گرایی......................................................................... 162
تدوین آثاری درباره حکومت اسلامی و ولایت فقیه از درس امام ......................... 164
توجه ویژه فضلا و طلاب نجف به امام............................................................... 164
شیوه برخورد با شاگردان.................................................................................... 165
زیارت عتبات عالیات........................................................................................ 165
ساده‌زیستی امام در نجف................................................................................... 166
فصل هشتم: خاطرات حجت‌الاسلام والمسلمین سیدهادی موسوی
علت تبعید امام به نجف..................................................................................... 169
مشکلات امام در نجف...................................................................................... 170
استقبال از امام در عراق...................................................................................... 172
موقعیت امام در حوزه نجف............................................................................... 174
گام‌هایی در ترغیب مراجع برای مبارزه با طاغوت................................................. 175
آغاز درس امام در نجف.................................................................................... 175
حضور مداوم آیت‌الله مدنی در درس‌های امام...................................................... 177
توجه امام به طلاب جوان................................................................................... 177
بحث ولایت فقیه.............................................................................................. 177
انعکاس بحث ولایت فقیه در حوزه نجف........................................................... 178
زلزله طبس، آغاز حرکت سیاسی امام.................................................................. 179
جشن‌های دوهزار و پانصدساله و عکس‌العمل امام............................................... 179
واکنش امام در جریان سفر شاه به امریکا............................................................. 179
فاجعه تغییر تاریخ هجری شمسی....................................................................... 180
امام و تیموربختیار............................................................................................. 180
موضع‌گیری‌های امام در برابر اسرائیل.................................................................. 184
برائت از مشرکین.............................................................................................. 184
برخورد امام با مهره‌های انگلیس......................................................................... 186
اخراج ایرانیان از عراق....................................................................................... 186
چاپ و ترجمه آثار امام..................................................................................... 186
زیارت عتبات .................................................................................................. 187
نظم در امور...................................................................................................... 187
تواضع.............................................................................................................. 188
مبارزه با یأس.................................................................................................... 188
هیأت استفتاء.................................................................................................... 188
دقت در خرج بیت‌المال..................................................................................... 189
فصل نهم: خاطرات حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا ناصری
غائله انجمن‌های ایالتی و ولایتی......................................................................... 194
دستگیری و تبعید امام خمینی به ترکیه................................................................. 198
دلایل انتخاب نجف........................................................................................... 199
امام خمینی در نجف......................................................................................... 199
دفتر امام در نجف و فعالیت‌های سیاسی............................................................. 201
نحوه ارتباط با ایران........................................................................................... 202
امام خمینی و فعالیت‌های سیاسی در نجف.......................................................... 203
نجف و شهادت حجت‌الاسلام سعیدی................................................................ 204
امام و تشکیل سازمان منافقین............................................................................. 204
امام و تیمور بختیار............................................................................................ 206
موضع‌گیری حضرت امام در نجف در مورد امور فرهنگی ایران............................. 207
امام و مسئله فلسطین......................................................................................... 209
رابطه امام با مبارزان خارج از کشور.................................................................... 209
برخورد امام با دانشجویان خارج از کشور............................................................ 210
رابطه امام با آقایان صادق تهرانی و کافی............................................................. 211
امام و نگارش کتاب تحلیلی بر نهضت امام خمینی............................................... 211
امام و نگارش اعلامیه و رساله و انتشار آنها........................................................ 212
جلوه‌های معنوی زندگی امام خمینی در نجف...................................................... 213
امام و مبارزه با شیوه‌های انحرافی حکومت پهلوی................................................ 216
مهاجرت حضرت امام از نجف........................................................................... 217
امام در فرانسه................................................................................................... 221
بازگشت امام خمینی به میهن.............................................................................. 222
نیت الهی امام خمینی در مبارزه سیاسی با رژیم پهلوی.......................................... 225
فهارس............................................................................................................. 227
تعداد بازدید: 1322
