17 اسفند 1390
اسامي شماري از شهيدان خرداد خونين 42
دربارة شمار قربانيان قيام خردادماه 42 ديدگاههاي گوناگون و متفاوتي ديده مي‌شود. رژيم شاه همة كشته‌هاي آن قيام را 86 تن و زخميها را 150 نفر اعلام كرد! برخي از خبرگزاريهاي خارجي شمار كشتگان را بيش از هزار نفر برآورد كردند.(1) مردم كوچه و بازار كه در صحنه قيام و درگيري حضور داشتند و با چشم خود ديدند كه چگونه تظاهرات‌كنندگان جان بر كف همانند برگ خزان بر زمين ريختند، شمار شهيدان آن روزهاي خونبار را بالغ بر پانزده هزار تن روايت كردند.
در اسناد پشت پردة رژيم تنها نام 123 تن از كشته‌ها و زخمي‌هاي قيام خردادماه آمده است كه شمار كشته‌ها بالغ بر 53 تن مي‌باشد. در ديگر گزارشها و اسناد پراكنده، نام برخي ديگر از كشتگان آن روزها ديده مي‌شود كه در ليست 123 تن بالا نيامده است. شهرباني كل كشور شمار جنازه‌هايي را كه در تاريخ 15 و 16 خرداد به گورستان تحويل داده‌اند، 80 تن گزارش كرده، اما نامهاي آنان را نياورده است.
گزارش مورخ 18/4/42 ساواك نشان مي‌دهد كه استواري به نام «رضا ديوانه» از كلانتري 6 خيابان مولوي به تنهايي 60 نفر از مردم بي‌گناه را كشته است.
به رغم كنكاش و كاوشي كه تاكنون انجام شده است، آمار دقيق و درستي از شهيدان و زخمي‌هاي قيام 15 خرداد به دست نيامده و به نظر مي‌رسد كه در اسناد و گزارشهاي پشت پرده اسامي كامل آنان هرگز به ثبت نرسيده است.
اين نارسايي در آمار شهيدان و زخمي‌هاي 15 خرداد و ناآگاهي و بي‌اطلاعي از نام و نشان آنان از آنجا ناشي مي‌شود كه:
1ـ رژيم شاه براي اينكه ژرفاي جنايت و قساوت خود را در كشتار بي‌رحمانة مردم در قيام خردادماه از ديد ملت ايران و جهان پوشيده نگه دارد، بسياري از كشته‌ها و حتي زخميها را كه در خيابانها افتاده بودند، پيش از آنكه به بيمارستانها و يا پزشك قانوني انتقال يابند و مورد شناسايي قرار گيرند، در كاميونها ريختند و در نقاط دوردست، در گورهاي دسته‌جمعي مدفون كردند.
2ـ برخي از خانواده‌هاي شهيدان از بيم پيگرد شديد رژيم شاه و براي اينكه گرفتار زندان، ساواك و بازجويي‌هاي آزاردهنده و شكنجه‌هاي توانفرسا نشوند، خبر شهادت بستگان خود را در قيام 15 خرداد، هرگز بازگو نكردند و مرگ آنان را به علت تصادف و ديگر رويدادهاي غيرطبيعي نماياندند. اين پنهانكاري موجب شد كه برخي از شهيدان آن قيام تا به امروز ناشناخته بمانند.
3ـ برخي از شهيدان خردادماه از اهالي شهرها و روستاهاي دوردست بودند و خانواده‌هاي آنان هرگز از سرنوشت آنان نتوانستند خبر يا نشاني به دست آورند. از اين رو، آنان را از افراد مفقودالاثر به شمار آوردند؛ و بدين گونه تنها از شهيداني نام و نشاني به جا ماند كه مردم توانستند آنان را از صحنة درگيري بيرون ببرند و به بيمارستانها برسانند و يا به گورستان تحويل دهند كه نام آنان در دفتر بيمارستان و يا گورستان به ثبت رسيد و يا برخي از خانوده‌هاي شهيد، نام آنان را اعلام كردند.
اكنون نامهاي برخي از شهيدان قيام خرداد 42 كه تاكنون به دست آمده است در پي مي‌آيد، با اعتراف به اينكه شهداي آن قيام خونين به مراتب بيشتر از آن است كه در اين فراگرد نشان داده شده است:
حكيمه ابوالحسني
زهرا ابوالحسني
جواد اجاقيان ـ شيشه بر
ملكه احيائي
ابوالقاسم اردستاني كهنگي ـ كشاورز
شريفه ارميده
علي استادهاشمي ـ نجار
عبدالله اشعري ـ خياط
محمود اعرابي جوشقاني ـ فروشنده
بتول افخمي قمي
حسين افسر ـ كشاورز
عباس اقليمي ـ كارگر
سكينه بديري
علي‌اصغر برج
عباسعلي برخورداري ـ بنا و معمار
قاسمعلي برخورداري ـ بنا و معمار
امرالله برزين
سكينه برومند پاك
كبري بهرامي
بتول بيگدلي
ارسلان بيگدلي ـ كشاورز
باختر بيگلري ـ كشاورز
حيدر بيگلري ـ كشاورز
زراره بيگلري ـ كشاورز
زياد بيگلري ـ كشاورز
علي بيگلري ـ كشاورز
نصير بيگلري ـ كشاورز
محمدعلي پرمور ـ گل‌فروش
اسدالله پروا (قنادي) ـ دانش‌آموز
اسماعيل پروانه
محمدعلي پروانه ـ دانش‌آموز
مرتضي پهلواني ـ دانش‌آموز (چهارده ساله)
نصرالله پهلواني
محمدحسين تشكري ـ كارگر
ملوك تكثيرزن
عباس توانا ـ دانش‌آموز
روح‌انگيز جاويدي
فاطمه جدالي سلطاني
عنايت‌الله جراپنان ـ كاسب
فاطمه جهانگيري
محمدرضا حاج آخوندي
مرصع حاج قنبري
اصغر حاج محمدزاده ـ مبل‌ساز
اسماعيل حسني ـ درشكه‌چي
سيديونس حسيني غوزيني ـ روحاني
حسن خاني ـ كشاورز
شكر‌الله خبازها ـ دانش‌آموز (سيزده ساله)
يحيي خمسه‌اي ـ خياط
عبدالرحيم خوش‌تقاضا ـ كارگر (نانوا)
محمد خوش لهجه ـ دانش‌آموز
احمد دسترس ـ دانش‌آموز
خليل دستغيب سربي ـ دانش‌آموز
صديقه دهقاني
عزت‌الله رجبي اناركي ـ كشاورز
كريم رحيمي ـ كارگر
شهباز رسولي ـ كشاورز
عبدالرحمن رسولي ـ كشاورز
عبدالله رضائي نادرخاني
ناصر زادقناد ـ راننده تاكسي
علي زارعي
احمد زالپايي سه‌گانه ـ دانش‌آموز (سيزده ساله)
مولود زلفي بلگيجاني
عبدالله زوارفر ـ نقاش
كاظم زوارفر
مسعود ستوده‌نيا كراني ـ كفاش
احمد سروري
رحيم سليماني
محسن سليماني ـ كفاش
نورالله سليماني ـ آهنگر و جوشكار
سارا سياح
سيدرسول شاه‌جعفري ـ عطار
غلامحسين شاه‌قلندري ـ بنا و معمار
مجتبي شجري ـ كارگر
حسن شمشيري تهراني ـ فروشنده
علي‌اكبر شير خدا ـ كارگر
هوشنگ صادق
محمد صفائي ـ فروشنده
زهرا طاهر رفتار
سيدمرتضي طباطبايي رفيعي ـ كشاورز
حسن طوسي ـ بنا و معمار
حاج محمدرضا طيب ـ بارفروش ميدان
محمدعلي عباسي ـ حلبي‌ساز
محمود عباسي‌زاده ـ بنا و معمار
حسن عباسي فرد ـ ريخته‌گر
جعفر عرب مقصودي ـ كشاورز
علي عسگريان ـ كشاورز
مصطفي علي عسگري ـ كارگر
صديقه فرزيني
علي فرهادي بجاربنه
محمدعلي فياضي نور
احمد فيروزي
غلامرضا قائيني ـ دانش‌آموز
غلامحسين قائيني گوارشكي ـ كارمند وزارت كشاورزي
رستم قاسمي ـ كشاورز
ابراهيم قاسمي فخار ـ كارگر
علي‌محمد قديرزاده كاشي ـ كارگر
عباسعلي قراگوزلو ـ فروشنده
علي‌اكبر قره‌گوزلو
ابوالقاسم كاظم‌زاده
فاطمه كامه
ابراهيم كرماني جمكراني ـ باتري و دينام ساز
رقيه كلواني
حسن كلهر ـ كشاورز
عباس گلرو ـ پارچه‌فروش
علي‌اكبر گل‌محمدي ـ خواربار فروش
صمد متحير ـ راننده
رحيمه مجاهد
سيدمرتضي مجتهدزاده ـ روحاني
فضل‌الله محمدخاني
يدالله محمدخاني ـ پلاستيك ساز
مسعود محمدي ـ دانش‌آموز (7 ساله)
غفار مددي
امير معصوم شاهي ـ خواربار فروش
قاسم مكاري ـ نجار
ابوالحسن ممتازآباد ـ كفاش
عادل موتعلميان
مظفر موسوي لاري ـ روحاني
سكينه مهابادي
اسماعيل مهدويان ـ كارگر
محترم مهدي ملايري
فخري ميرزاحسن
محمدقلي نادري ـ كارگر
محمد نصيراسلامي
كاظم نصيرزاده
احمد نيكومظفر
محمدحسين وطن‌پرست ـ كفاش
خديجه وقايعي
پي‌نويس:
1ـ «... در حالي كه آژانس رسمي پارس تعداد كشته‌شدگان را 20 تن و زخميها را 150 تن قلمداد كرده است، وزارت دادگستري تعداد كشته‌شدگان را 74 تن شمرده است كه 60 تن آن در تهران و 14 تن در قم كشته شده‌اند؛ اما به نظر مي‌رسد كه شمار قربانيان خيلي بيشتر باشد. دولت به خبرگزاريهايي كه تعداد كشته‌ها را يك هزار تن اعلام كرده‌اند، اعتراض كرد... بيمارستانها از دادن هرگونه اطلاعي دربارة تعداد زخميها و كشته‌ها امتناع مي‌ورزند.»، روزنامه لوموند؛ 1963/6/7م، از فصلنامه 15 خرداد، دوره سوم، سال دوم، شماره 3، بهار 1384.
منبع: ماهنامه الکترونیکی دوران - شماره 31
تعداد بازدید: 1015
