24 اسفند 1390
آبروريزي اعليحضرت!
عليقلي اردلان از رجال سياسي عصر پهلوي اول و دوم بود. او از دي 1334 تا فروردين 1337 وزير خارجه بود و سپس در ارديبهشت اين سال به سمت سفيركبير ايران در واشنگتن تعيين شد و به واشنگتن رفت.
هنگامي كه اردلان سفيركبير ايران در واشنگتن بود محمدرضا پهلوي يك سفر غيررسمي به آمريكا نمود و در يكي از هتل‌هاي بزرگ آن كشور مسكن گزيد و يك ميهماني خصوصي دائر كرد كه فقط جمعي از رجال آمريكا در آن شركت داشتند. در همان روز شاه به هنگام خريد در يكي از مغازه‌هاي هتل، با فروشنده آن كه زني زيبارو و خوش‌اندام بود آشنا شد و پس از معرفي خود، از وي دعوت مي‌نمايد كه در ميهماني او در همان هتل شركت كند. اين دعوت مورد قبول فروشنده قرار مي‌گيرد و در اين ميهماني كه عده‌اي از رجال آمريكا شركت داشتند، مشاركت نمود. به محض ورود فروشنده، شاه به استقبال دختر رفته و او را به محل سالن مي‌آورد و در تمام مدت از آن دختر جدا نشده و با يكديگر مي‌رقصند.
اين برنامه مورد تعجب ميهمانها شده و هر كدام، از دكتر اردلان سفيركبير ايران هويت اين دختر را مي‌پرسند ولي او از شناسايي وي اظهار بي‌اطلاعي مي‌كند. به هر كيفيت آن شب به پايان مي‌رسد و فرداي آن روز روزنامه‌هاي بزرگ واشنگتن عكس شاه ايران و دخترك فروشنده را با تفصيلات در صفحه اول روزنامه‌هاي خود منتشر مي‌سازند و هر كدام پيرايه‌اي بر آن مي‌افزايند. روز بعد اردلان تمام روزنامه‌ها را در پوشه‌اي قرار داده براي ديدار شاه به هتل مي‌رود. حدود ساعت 11 صبح شاه در حاليكه صبحانه مي‌خورد اردلان را احضار كرده و مي‌گويد: «ديشب به ما خيلي خوش گذشت شما چطور؟» اردلان مي‌گويد به چاكر و ساير ميهمانها فوق‌العاده بد گذشت؛ چون همه با تعجب از من هويت آن دختر را مي‌پرسيدند و من از همه جا بي‌خبر بودم. بعد با عصبانيت پوشه را كه در دست داشت و پر از روزنامه‌هاي مختلف بود به شاه مي‌دهد، و مي‌گويد: «واقعاً آبروريزي شده است». شاه نظري به روزنامه‌ها انداخته از اردلان مي‌پرسد: «تو هم ناراحت شدي؟» او پاسخ‌مي‌دهد: «فوق‌العاده ناراحت شدم». شاه با ملايمت مي‌گويد: «گر تو نمي‌پسندي تغيير ده قضا را» و بعد اضافه مي‌كند يك روز بعد از حركت من به تهران، وظايف سفارت را به ارشد اعضا تحويل داده به تهران حركت كنيد و در اين چند روزي هم كه من در اينجا هستم ملاقات نيائيد. اردلان بلافاصله به تهران آمده و حضور و بركناري خود را اعلام مي‌دارد و بلافاصله حكم بازنشستگي خود را دريافت مي‌دارد. اردشير زاهدي به جاي وي به سفارت ايران در واشنگتن منصوب مي‌شود.
اردلان قريب سه سال دوران بازنشستگي خود را طي مي‌كند تا بالاخره با شفاعت حسين علاء، در سال 1340ش به سفارت ايران در شوروي منصوب مي‌شود. اين مأموريت يك سال و نيم بيشتر به طول نمي‌انجامد. از آنجا به سفارت ايران در آلمان غربي مي‌رود و در 1344ش مأموريتش پايان مي‌يابد.
اردلان مدتي پس از بازنشستگي، وارد بخش خصوصي شد و رياست مدرسه عالي ارتباطات را عهده‌دار گرديد. مؤسس و صاحب اين مدرسه عالي، دكتر مصطفي مصباح‌زاده، استاد دانشگاه و صاحب روزنامه كيهان بود. رياست وي بر اين مدرسه سالها به درازا كشيد تا اينكه در نيمه دوم سال 1357 كه شعله‌هاي انقلاب از هر طرف زبانه مي‌كشيد، از طرف محمدرضا پهلوي دعوت به كار شد و به جاي اميرعباس هويدا عهده‌دار وزارت دربار پهلوي شد. وي در اين سمت دست به اصلاحاتي زد. آئين‌نامه رفتار خاندان سلطنتي را اعلام نمود و آنها را از هرگونه اعمال نفوذ و دخالت در معامله و مشاركت در امور مرتبط با دولت، قبول شغلي در شركتهاي دولتي و بانك‌ها و بيمه ممنوع و محروم نمود ولي اين اقدامات ظاهري كه مورد تمسخر مردم واقع شده بود، كوچكترين تأثيري در كند كردن شتاب انقلاب نداشت. شاه تصميم به ترك ايران گرفت و شوراي سلطنت را تشكيل داد و عليقلي اردلان عضو اين شورا شد. روز 22 بهمن ماه 1357 رژيم سلطنت ساقط شد. اردلان مدت نسبتاً كوتاهي بازداشت شد و سرانجام در 1365ش در سن 85 سالگي درگذشت.
منبع: ماهنامه الکترونیکی دوران - شماره 55
به نقل از: زندگينامه و شرح حال وزراي امور خارجه
دفتر مطالعات سياسي و بين‌المللي وزارت امور خارجه، 1379، صص 388 تا 390
تعداد بازدید: 906
