24 اسفند 1390
نوشته: ناصر ربیعی، احمد راهرو خواجه
«تاریخ زندان در عصر قاجار پهلوی» با تحقیق و تألیف ناصر ربیعی و احمد راهرو خواجه، توسط انتشارات ققنوس منتشر شده است.
این کتاب در 2 بخش با عنوان‌های «زندان و زندانیان در عصر قاجار» و «زندان در عصر پهلوی» تدوین شده است.
مؤلفان در مقدمه متذکر شده‌اند که «با بررسی شرایط از منظر قوانین و مقررات در دوره قاجار چنین استنباط می‌شود که در آن دوره به علت نبود قوانین و مقررات خاص، در اجرای کیفرها به صورت سلیقه‌‌ای عمل می‌شد. البته در دوره قاجار، فقدان نظام حکومتی منسجم و متمرکز و به تبع آن، نبود نظام کیفری منسجم و اصلاح‌مدارانه، باعث شده بود تا حکام محلی و منطقه‌ای، هر کدام براساس سطح توان و سلایق شخصی، اقدام به محاکمه و اجرای احکامی نمایند که عمدتاً ظالمانه و به دور از شئونات انسانی بوده است. به تدریج و به ویژه در دوره پهلوی با ایجاد حکومت مرکزی و بر چیره شدن نظام حکومتی به سبک سنتی و ملوک‌الطوایفی و صد البته رسوخ افکار انسان‌گرایانه کشورهای غربی که به دنبال سفرهای خارجی و کمک‌‌های آنان ایجاد شده بود، اولین نظام‌نامه محابس در سال 1304 تدوین و تصویب گردید و پس از آن زندان‌ها به شکل مدرن آن زمان ساخته شدند. هرچند که تا آخرین روزهای پهلوی دوم نیز وضعیت دادگستری و زندان‌ها مطلوب نبود.» (صص 11 و 12)
بخش نخست کتاب در 8 مدخل، موضوعات دادگستری در عهد قاجار، اندیشه‌های کیفری در عهد قاجار، چگونگی بازداشت‌ها و اجرای کیفرها، وضعیت زندان‌ها، حقوق‌مداری در زندان‌ها، شکنجه‌های زندانیان، حبسیه و حبسیه‌سرایان و زندانیان معروف دوره قاجار را بررسی یا معرفی کرده است.
بخش دوم کتاب با 11 مدخل زندان و زندانیان در زمان رضا پهلوی، زندان‌های معروف تهران در عصر پهلوی، زندان در شهرستانها، نظام‌نامه‌هاس محابس و زندانیان، وضعیت داخلی زندان‌ها، سیاست حاکم بر زندان‌ها، طبقه‌بندی جرایم زندانیان در دوره رضاشاه، آزادی زندان سیاسی از زندان رضاشاهی، زندانبانی و زندانبانان پهلوی، زندانیان مشهور دوره رضاشاهی و شکنجه‌های زندانیان در عصر پهلوی شکل گرفته است.
این بخش بیشتر به شرح موقعیت و فضای زندان‌ها در دوره پهلوی اول و وضعیت زندانیان در اوایل دوره پهلوی دوم اختصاص دارد و مشابه بخش اول با تکیه مستقیم بر خاطرات و منابع مکتوب، مداخل مورد نظر تشریح شده‌اند.
«تاریخ زندان در عصر قاجار و پهلوی» با استفاده از حدود 90 عنوان کتاب، مطبوعات و منابع سندی در 262 صفحه نوشته شده است. این کتاب درقطع وزیری و با بهای 75 هزار ریال منتشر شده است.
تعداد بازدید: 1539
