27 اسفند 1390
وزيرمختار بدشانس
فرانسه از موفقيت بريتانيا در نشاندن رضاخان به تخت پادشاهي بسيار ناراحت بود. «موري» كاردار آمريكا در تهران در يادداشتي مورخ 6 نوامبر 1926 مي‌نويسد: «آقاي نوري كاردار ايران، سپس اتفاق بسيار عجيب زير را نقل كرد كه تمام كساني كه امكان توطئه‌چيني و رسوايي‌هاي بعد از آن را در خاور نزديك دست كم مي‌گيرند بايد نصب‌العين خود قرار بدهند. از قرار معلوم آقاي «لوسين بونزون» وزيرمختار فرانسه در ايران، يكي از كارمندان سفارتخانه فرانسه را با گزارشي محرمانه درباره اوضاع فعلي ايران راهي پاريس كرده بود. كارمند مذكور كه رفتار رئيس خود را نامنصفانه مي‌دانست، نامه را در تهران باز كرد، چند كپي از آن تهيه كرد و كپي‌ها را به سفارت بلژيك، سفارت بريتانيا و شاه ايران فروخت. در اين نامه، وزيرمختار فرانسه سياست بريتانيا در ايران را تقبيح كرده و صداقت وزيرمختار آن را زيرسئوال برده بود و در پايان به دولت فرانسه پيشنهاد كرده بود كه سياستي خصمانه در قبال سلسله شاهنشاهي فعلي در ايران اتخاذ و از بازگرداندن قاجارها كه همواره فرانسوي‌دوست بوده‌اند، حمايت كند. آقاي بونزون كه از دسيسه زيردست خود كاملاً بي‌خبر بود، اندكي بعد در ملاقات با شاه با نامه فوق مواجه شد. خودتان حال و روز وزيرمختار فرانسه را در آن لحظه تصور كنيد. او بدون خداحافظي با رئيس‌الوزرا يا ساير مقامات ايراني بلافاصله تهران را ترك كرد.»
جزئيات بيشتري نيز در گزارش مورخ 20 مارس 1926 ذكر شده است: «احتراماً به اطلاع مي‌رساند كه يك مرد فرانسوي به نام «دُبُِنه» به اتهام قرار دادن رونوشتي از نامة محرمانه موسيو بونزون، وزيرمختار سابق فرانسه، به معاون وزارت امور خارجه اين كشور در پاريس، در اختيار اعليحضرت پادشاه ايران، سفارت بريتانيا و سفارت كبراي شوروي از سوي سفارت فرانسه دستگير شده است. ماجرا به طور خلاصه از اين قرار است كه در ماه اكتبر گذشته، رايزن سياسي سفارت فرانسه، به نام لوگاژ، به تقاضاي آقاي بونزون به تركيه منتقل و قرار شد بسته ديپلماتيكي را نيز به بيروت برساند، كه به نحوي متوجه شد بستة مزبور حاوي نامه‌اي با مطالب ناخوشايند در مورد اوست. لذا پيش از ترك تهران بسته را باز كرد و پس از تهيه چند كپي آنها را در اختيار دُبُنه قرار داد. اين نامه حاوي اطلاعات و اظهاراتي توهين‌آميز نسبت به شاه بود مثلاً اينكه «شاه پيشين فرانسوي‌دوست بود و شاه كنوني (رضا پهلوي) انگليسي‌دوست است» و يا اينكه ر.پ. [رضا پهلوي] «حيواني وحشي» است. دُبُنه هم يك كپي از اين نامه را به شاه جديد، سفارت بريتانيا و سفارت كبراي روسيه داد يا فروخت. در اوايل ژانويه سال جاري، وقتي كه سفارت فرانسه سخت تلاش داشت تا قرارداد پست هوايي را از آن فرانسه كند، موسيو بونزون به زحمت وقت ملاقاتي از اعليحضرت شاهنشاه گرفت و تلاش كرد نظر شاه را در اين ارتباط جلب كند. در اين ملاقات از مسيو بونزون سئوال شد كه آيا نامه‌اي براي معاون وزير خارجه فرانسه نوشته و اظهارات [نامربوطي]در آن كرده است. از قرار معلوم او هم خودش را مي‌بازد و اعتراف مي‌كند. چند روز بعد قرارداد شركت پست آلمان بدون مخالفت در مجلس به تصويب رسيد. مسيو بونزون 10 روز زودتر از برنامه عزيمتش تهران را ترك كرد. دُبُنه يك وكيل فرانسوي است كه چند سال پيش از كار در دادگاه‌هاي فرانسه معلق شده بود،و سه سال پيش به تهران آمد... بنا به دلايلي سفارت فرانسه از او استفاده كرد و مسيو بونزون و همچنين كاپيتان برتران تلاش كردند كه او را به معاونت بانك عثماني برسانند... از قرار معلوم دُبُنه فكر مي‌كرد كه سفارت فرانسه به قدر كافي تلاش نكرده است، و با لوگاژ هم عقيده بود... دُبُنه را تحت‌الحفظ به فرانسه فرستاده‌اند و شايع است كه لوگاژ را نيز در تركيه دستگير كرده‌اند و دارند او را به فرانسه مي‌فرستند.»
منبع: ماهنامه الکترونیکی دوران - شماره 59
به نقل از:
از قاجار به پهلوي
مؤسسه مطالعات و پژوهشهاي سياسي
دكتر محمدقلي مجد – صص 409 و 410
تعداد بازدید: 982
