17 مهر 1391
معرفی كتاب در آمدی بر نظریه سیاسی امام خمینی (ره)
حضرت امام علاوه بر تحقق انقلاب بیرونی یا تحول مادی، انقلاب درونی را نیز شرطی اساسی در تحقق نهضت اسلامی می دانستند. بر مبنای دیدگاه حداكثرگرای ایشان، علاوه بر تحول اساسی در تمامی اركان سیاسی، اقتصادی و اجتماعی، تحول فكری، ایدئولوژیكی، عقیدتی و فرهنگی نیز امری ضروری در تحقق انقلاب است. با توجه به تأكید ایشان بر جنبه معنوی و محتوایی انقلاب، انقلاب نیاز به یك نهضت فكری دارد ؛ چرا كه انقلاب های غیر ایدئولوژیك به تحول روحی و درونی در مردم منجر نمی گردند، بلكه به دیكتاتوری و اختناق منتهی می شوند.»
شناسه كتاب
كتاب در آمدی بر نظریه سیاسی امام خمینی (ره) تالیف آقای محمدرضا دهشیری با 476 صفحه است كه چاپ دوم آن در سال 1391 به تعداد 2000مجلد توسط مركز اسناد انقلاب اسلامی چاپ و انتشار یافته و در اختیار عموم قرار گرفته است و مشتمل بر مقدمه ، پیشگفتار و چهار بخش است كه هر بخش آن به چند فصل و یا چند گفتار تقسیم شده است و در نهایت با كتابنامه و نمایه خاتمه می یابد. نویسنده در مقدمه معتقد است كه بی تردید، تدوین، تبیین و ارائه به روز دیدگاه های نهضتی، حكومتی و دفاعی حضرت امام (ره) و آرای ایشان درباره سیاست داخلی و حكومت اسلامی، با توجه به تحولات نظام بین الملل، راهگشای نسل جوان و دانشجویان و دانشپژوهان عزیز خواهد بود. بخش اول كتاب به بررسی انقلاب اسلامی از مرحله فرآیند تا مرحله استقرار آن می پردازد كه در این زمینه نظریات حضرت امام (ره) پیرامون آفات و نارسایی ها بیان شده است. در بخش دوم به تجزیه و تحلیل اندیشه های دفاعی امام (ره) پرداخته و بر شهادت طلبی و جانبازی اكثریت مردم اشاره دارد. بخش سوم نیز به بررسی بنیادی های نظری و زیر بناهای اندیشه حكومت اسلامی در دو عرصه سیاست داخلی و سیاست خارجی پرداخته و در بخش چهارم چالش های برون زا و درون زا در روابط بین الملل و سیاست خارجی مورد بررسی قرار گرفته است.
فصل اول از بخش اول
در این فصل تجربه های تاریخی و آسیب شناسی نهضت های اسلامی صد ساله اخیر از دیدگاه امام خمینی (ره) مورد مطالعه قرار گرفته و با نهضت تنباكو شروع و با اشاره به نهضت مشروطیت و قیام مدرس و ملی شدن نفت و قیام 15 خرداد به مسائلی كه در راه آن ها پیش آمده اشاراتی داشته از جمله : 1) مقهور شدن نهضت در برابر توطئه استعمار مبنی بر تضعیف روحانیت و تفرقه میان مردم و روحانیون...2) نبود یك ایدئولوژیك تهاجمی برای سرنگونی رژیم استبدادی
نویسنده در نهضت مشروطیت نیز به عوامل ذیل اشاره می كند :1) جدا شدن نهضت از روند اسلامی خود 2) ورود اندیشه ها و افكار غربی و نفوذ روشنفكران غرب گرا در نهضت مشروطیت 3) كنار رفتن روحانیون از عرصه سیاست و كنار زده شدن آنان از سوی مستبدان و روشنفكران غربزده 4) بروز تفرقه میان رهبران نهضت 5) دخالت های بیگانگان و استعمارگران در امور داخلی ایران 6) عدم اجرای قوانین مشروطه و بازگشت زمام امور مملكتی به دست الدوله ها و السلطنه ها
در قیام مدرس نیز : 1) شدت سركوب و اختناق حكومت رضا خانی 2) عدم پشتیبانی نیروهای حركت بخش از مدرس ، در نهضت ملی شدن صنعت نفت : 1) اختلافات فكری میان رهبران نهضت در خصوص رابطه دین و سیاست 2) تعارض عقیدتی و عملی میان ملی گرایان و اسلام گرایان
و در قیام 15 خرداد 1342: 1) تبلیغات وسیع رژیم شاهنشاهی در انتساب واپسگرایی و كهنه پرستی روحانیون 2) سركوب شدید انقلابیون از سوی دستگاه و قوه قهریه رژیم پهلوی 3) شایعات مبتنی بر اعلام تفاهم روحانیت با شاه 4) ایدئولوژی تدافعی نهضت 5) بروز تفرقه و اختلافات در صفوف انقلابیون
نویسنده در پایان فصل نتیجه گیری می كند كه دیدگاه های حضرت امام در رابطه با آفات نهضت های اسلامی و شیعی با توجه به تجارب گذشته امام (ره) را كمك كرد تا نهضت اسلامی ایران از كلیه مشكلات و آفت ها مصون نگه داشته و در شكستن سد استبداد به موفقیت كامل برسد و در نتیجه انقلاب اسلامی ایران به رهبری حضرت امام (ره) در 22 بهمن ماه سال 1357 به پیروزی برسد.
فصل دوم از بخش اول
در فصل دوم آمده است؛ انقلاب اسلامی ایران ، آرمان گرا، اسلام گرا و عالم گیر است كه از سوی رهبری بی نظیر در جهان اسلام چون امام خمینی (ره) هدایت گردید و تحولی شگرف در عرصه روابط بین الملل و در معادلات سیاسی دولتهای جهان پدید آورد كه همچون تیغی دولبه همزمان علیه كمونیسم و كاپیتولاسیم كار گرفته شد. در گفتار نخست این فصل رهیافت نطری حضرت امام (ره) نسبت به انقلاب مطرح و در قسمتی از آن آمده : البته امام (ره) انقلاب را تنها راه تغییر وضع اجتماعی نمی دانستند، بلكه قبل از هر چیز معتقد به اصلاح حاكمان از رهگذر پند و اندرز و نصیحت هیئت حاكمه از طریق مسالمت آمیز بودند و در صورتیكه پندها و اندرزها و سپس مجادله ها مؤثر واقع نمی گردید، در آن صورت راه اصلاح وضع موجود همانا تغییر آن از طریق مقابله با رژیم حاكم و اقدام برای انقلاب عمومی به منظور سقوط نظام حاكم تشخیص داده می شد.
در گفتار دوم از فصل دوم مباحث معرفتی انقلاب از دیدگاه امام (ره) و در مورد مباحثی مثل : الف) مرام شناسی كه شامل 1- عدالت جویی 2- استقلال طلبی 3- آزادی خواهی 4- برقراری معنویت اخلاقی و سعادت بشری ب) بستر شناسی را از ابعاد: 1- سیاست اسلام زدایی شاه 2- اختناق و ظلم و ستم رژیم پهلوی 3- پایمال شدن حقوق و آزادی های ملت 4- وابستگی به بیگانگان 5- رواج فساد مالی، اداری و اخلاقی 6- وقوع حوادث افشاگرانه ماهیت رژیم پهلوی (علل خطی و دوری قیام ) و سپس ج) علت شناسی را از زوایای : 1) خاستگاه و منابع قدرت بسیج انقلابی 2) وجه ذهنی پیروزی نهضت را مورد بررسی قرار می دهد.
در گفتار سوم مباحث توصیفی – تحلیلی انقلاب از دیدگاه امام خمینی از ابعاد ویژگیها و صفات متمایز انقلاب اسلامی و دستاورد های انقلاب اسلامی و عوامل تداوم و استمرار انقلاب اسلامی ایران و آسیب شناسی انقلاب اسلامی مورد كند و كاو قرار می گیرد.
در گفتار نخست فصل سوم وجوه اشتراك میان اندیشه های امام خمینی (ره) و نظریات اندیشه گرایان خارجی از جوانبی مثل ویژگی های انقلاب اسلامی، شرایط و عوامل وقوع انقلاب اسلامی و در گفتار دوم این فصل وجوه افتراق میان اندیشه های امام خمینی (ره) و نظریات اندیشمندان خارجی از نطر ماهیت معنوی یا مادی انقلاب اسلامی، متاثر بودن انقلاب اسلامی از شرایط داخلی یا بین المللی و اراده سركوب یا نبود اراده سركوب گری سیاسی- نظامی انقلابیون از سوی حكومت پهلوی بررسی می شود.
بخش دوم
در بخش دوم كتاب كه در قالب سه فصل و چند گفتار ارائه شده اندیشه های دفاعی حضرت امام (ره) و نقش جهاد و شهادت مطرح و روانشناختی فردی از ابعاد ایمان ، اخلاص، صبر و شكیبایی، اطمینان ، اعتقاد به حیات جاوید، عروج به مقام ربوبی و تحول در محیط عینی از زوایایی مثل: - توجه به ارزشها و باورهای مذهبی، مشاركت در جهاد با باور اجتماعی سعادت و رستگاری، رواج فرهنگ پایداری و مقاومت و ... مطرح و در گفتار دوم از فصل اول این بخش از شهادت از بنیاد دیپلماسی جهاد و استراتژی دفاعی باز دارندگی و از شهادت بعنوان اساس پویائی و استراتژی دفاعی بازدارندگی یاد شده و در نهایت از دیدگاه حضرت امام (ره) شهادت نه مظهر ایستایی كه مظهر پویائی و نه نشانه فنا كه جلوه بقا و حیات و نه علامت شكست كه مظهر پیروزی است.
در گفتار نخست فصل دوم این بخش جنبه های دفاعی استراتژی بازدارندگی مردمی در كلام امام (ره) در ابعاد دفاعی ( رزمی بازدارندگی مردمی ) و روحی ( معنوی بازدارندگی مردم ) مطرح شده است.
در گفتار دوم این بخش دیدگاههای حضرت امام (ره) در جنبه های سیاسی- تبلیغی، استراتژی بازدارندگی مردمی در بعد سیاسی و تبلیغی بیان شده است. نویسنده معتقد است كه در اندیشه امام خمینی (ره) حضور مردم در صحنه نبرد و پشت جبهه، عامل عمده برای باز داشتن دشمن از اقدام نه تهاجم یا تجاوز محسوب می شود و خلا قدرت مردمی و بی اعتنایی توده مردم به حضور در جبهه های دفاع مقدس ، زمینه را برای تسلط و سیطره دشمن بر سرزمین اسلامی فراهم می آورد.
در فصل سوم از بخش دوم كتاب اندیشه امام (ره) در مورد دیپلماسی جهاد، در سطح تحلیل ملی، تحلیل بین ملیتی ، تحلیل منطقه ای ، تحلیل فرا منطقه ای، تحلیل بین المللی مطرح و مشخص می گردد كه امام خمینی (ره) با توجه به ضرورت مخاطب شناسی، از كلیه راهكارهای تبلیغاتی برای اثبات حقانیت جمهوری اسلامی در دفاع مشروع و مقدس در سطوح گوناگون بهره می بردند و تاكید بر این نكته داشتند كه سلاح تبلیغ برنده تر از كاربرد سلاح در میدان های جنگ است.
بخش سوم
در بخش سوم كتاب و در نمایه های سیاست داخلی و خارجی در اندیشه امام خمینی (ره) در چارچوب سه فصل بیان و در فصل اول آن دیدگاههای امام در مورد رابطه دین و سیاست، دین و دولت، روحانیت و سیاست، روحانیت و حكومت به رشته تحریر در آمده است. در فصل دوم این بخش دیدگاه امام در مورد مبانی دیپلماسی اسلامی صحبت و اعلام می دارد از نظر حضرت امام (ره) دیپلماسی اسلامی آمیخته ای از ارزش و روش است كه حتی باید اخلاق گرایی در خصوص وسیله های نیل به هدف مراعات گردد. قاعده نفی سبیل ابتدا از چپاولگریها و مداخلات بیگانگان جلوگیری می كند و سپس استقلال و حق تصمیم گیری دولت اسلامی را تضمین می نماید. در فصل سوم این بخش اندیشه امام (ره) در مورد سیاست داخلی و خارجی در ابعاد سیاسی، اقتصادی ، نظامی، فرهنگی، ارتباطاتی، حقوقی و ... بیان شده و نتیجه گرفته كه میان این مقولات نیز ارتباطی وثیق وجود دارد.
بخش چهارم
در فصل اول از بخش چهارم كتاب راهكارهای نیل به نظم بین الملل مطلوب از دیدگاه امام (ره)و ویژگیهای ساختاری نظام بین الملل از دیدگاه ایشان بیان و در گفتار دوم طرح هشت مرحله ای حضرت امام (ره) برای رسیدن به این مرحله نام برده شده است و اشاره شده كه از نظر امام خمینی (ره) نظمی در عرصه بین المللی مطلوب تلقی می گردد كه از لحاظ ساختاری منجربه سلطه ایدئولوژی ها غیر توحیدی نگردد و موجبات مداخله قدرت های بزرگ را در ممالك مستضعف فراهم نسازد.
در فصل دوم این بخش با عنوان گفتار اول « الگوی آرمان گرایی و واقع گرایی » و در گفتار دوم آرمانگرائی واقع بینانه در سیاست خارجی از دیدگاه حضرت امام (ره) مطرح و به نظر ایشان در عین اعتقاد به ضرورت اصلاح وضع موجود و برای تحقق حكومت جهانی مطلوب و مورد نظر خود، حفظ وضع موجود براساس نظمی قانونمند را به عنوان ضرورتی اولیه می پذیرفتند و با توجه به قایل شدن این ماهیت سیاسی برای ساختار و كاركرد نظام بین الملل ، راهكارهایی را در سیاست خارجی برای تلفیق ایدئالیسم و رئالیسم فراروی زمامداران قرار می دادند.
در فصل سوم این بخش دیدگاههای امام خمینی (ره) در مورد مفهوم شناسی سیاست های درونگرایی و برونگرایی،درونگرائی سازنده، برونگرائی رشد محور و برونگرایی بسط محور مورد بحث قرار گرفته و نظر حضرت امام (ره) را در مورد لازمه صدور انقلاب را حفظ ام القرای جهان اسلام از همه آفات و صدمات نظامی و فرهنگی دانسته و با اعتقاد به اینكه اسلام حد و مرز نمی شناسد انزوای واقعی را زمانی می دانستند كه این مملكت حیات بخش منزوی شود یا در كشوری خاص محبوس و محدود گردد.
در فصل پایانی ( فصل چهارم از بخش چهارم ) راهبردهای سیاست خارجی امام خمینی تحت عناوینی مثل راهبردهای تعهدآمیز در سیاست خارجی، راهبردهای بیطرف گرا در در سیاست خارجی و راهبرد مقابله جویانه در سیاست خارجی مطرح و با توجه به نظرات حضرت امام (ره) می توان آموزه « وحدت در عین كثرت » و نظریه « تداوم در عین تغییر» را به وضوح از خلال بیانات امام (ره) دریافت نمود.
برشهایی از كتاب :
در صفحه 56 آمده است :
«حضرت امام علاوه بر تحقق انقلاب بیرونی یا تحول مادی، انقلاب درونی را نیز شرطی اساسی در تحقق نهضت اسلامی می دانستند. بر مبنای دیدگاه حداكثرگرای ایشان، علاوه بر تحول اساسی در تمامی اركان سیاسی، اقتصادی و اجتماعی، تحول فكری، ایدئولوژیكی، عقیدتی و فرهنگی نیز امری ضروری در تحقق انقلاب است. با توجه به تأكید ایشان بر جنبه معنوی و محتوایی انقلاب، « انقلاب نیاز به یك نهضت فكری دارد.» ؛ چرا كه انقلاب های غیر ایدئولوژیك به تحول روحی و درونی در مردم منجر نمی گردند، بلكه به دیكتاتوری و اختناق منتهی می شوند.»
در صفحه 148 آمده است:
«امام خمینی معتقد بودند كه شهادت طلبی مردم مسلمان ایران نشان از به فعلیت رسیدن نیروهای الهی و معنوی و ارتقاء توانایی، موقعیت، پرستیژ و حیثیت دولت اسلامی دارد كه می تواند ضعف های نظامی را جبران و آسیب پذیری های مادی را برطرف نماید.از این رو شهادت را عامل تبدیل ضعف به قدرت و بیمه نمودن نظام اسلامی از آسیب های ظاهری می دانستند.»
در صفحه 385 می خوانیم:
«از نظر امام خمینی تفاهم و ارتباط صحیح میان كشورهای اسلامی می تواند گامی عمده در راستای حضور مسلمانان در عرصه های تصمیم گیری بین المللی، مبارزه با ظلم و استكبار جهانی و نشر حقایق حیات بخش اسلام تلقی گردد. از این رو، امام راحل علاوه بر توصیه به دوستی و برادری جمهوری اسلامی با كشورهای منطقه و همسایه، بر ایجاد اتحادی پویا و پایا میان ممالك اسلامی تحت سازمانی هماهنگ و منجسم تأكید می كردند تا از این رهگذر، بانگ « لا إله إلا الله، محمدرسول الله » در سراسر گیتی طنین افكند و تمدن بزرگ اسلامی به مرحله رشد، بالندگی و شكوفایی در عرصه جهانی برسد.»
منبع: سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی
تعداد بازدید: 889
