17 مهر 1391
یكی از شیوه هایی كه به وسیله آن می توان درك و تبیین دقیق و عمیقتری از علل پیروزی انقلاب اسلامی به دست آورد، مطالعه رفتار مخالفان رژیم پهلوی در شهرهای بزرگ و كوچك ایران است. كرج به علت بافت جمعیتی و ویژگی های خاص خود، حوادث و تحولات ویژه ای در جریان انقلاب اسلامی داشته است. فقدان حوزه علمیه كهنسال و همچنین فقدان بازار سنتی در آن موجب گردید مبارزات اسلامی در كرج رویكرد كارگری و دانشجویی داشته باشد. با این حال كرج به دلیل داشتن باغات همواره محل رفت و آمد علما و مبارزان مسلمان بوده است.
شناسه كتاب
انقلاب اسلامی در كرج، تألیف حمید كرمی پور است كه توسط مركز اسناد انقلاب اسلامی در بهار 1391 به تعداد 1000 جلد چاپ و منتشر گردید. این اثر با مقدمه آغاز و پس از پیشگفتار، مطالب خود را در 9 فصل ارائه میدهد و در نهایت با ذكر نتیجه، اسناد و تصاویر، كتابنامه و نمایه به پایان میرسد.
مقدمه
این اثر به بررسی تاریخ انقلاب اسلامی در شهرستان كرج میپردازد. كرج به علت بافت جمعیتی و ویژگی های خاص خود حوادث و تحولات ویژه ای در جریان انقلاب اسلامی داشته است. فقدان حوزه علمیه كهنسال و همچنین فقدان بازار سنتی در آن موجب گردید مبارزات اسلامی در كرج رویكرد كارگری و دانشجویی داشته باشد. با این حال كرج به دلیل داشتن باغات همواره محل رفت و آمد علما و مبارزان مسلمان بوده است.
پیشگفتار
یكی از شیوه هایی كه به وسیله آن می توان درك و تبیین دقیق و عمیقتری از علل پیروزی انقلاب اسلامی به دست آورد، مطالعه رفتار مخالفان رژیم پهلوی در شهرهای بزرگ و كوچك ایران است. زیرا بدین ترتیب دایره بررسی و پژوهش طیف وسیعی از مردم را دربرمیگیرد. چنین بررسی خطای كمتری خواهد داشت. از سوی دیگر تحقیق بر روی شهرهایی كه كانون مبارزه علیه رژیم پهلوی بودند، زمینه مناسبی جهت تطبیق فرضیه ها و تئوری های سیاسی با واقعیت های تاریخی است و سبب اجتناب از رویكرد انتزاعی در شناخت علل پیروزی انقلاب اسلامی خواهد شد. بررسی روند مبارزات مردم و گروه های اجتماعی شهر كرج در زمان رژیم پهلوی با هدف مذكور صورت گرفته است. مجاورت شهر كرج با پایتخت میزان تاثیرپذیری آن از تحولات مهم سیاسی را دو چندان كرد. در این پژوهش از طریق مصاحبه با چهره های مبارز دانشگاهی، روحانی و بازاری تلاش شده تا نقش این سه قشر در رویدادهای انقلاب روشن تر گردد.
فصل اول
در این فصل با عنوان كلیات، به بررسی موارد زیر پرداخته میشود:
- وجه تسمیه كرج
- كرج در تقسیمات كشوری
- آثار و بناهای تاریخی كرج
- تاریخچه كرج
- كرج در دوره قاجاریه
- كرج در دوره مشروطه
-
در فصل دوم با عنوان كرج از ده تا شهر نویسنده به بررسی موارد زیر می پردازد:
- كرج در جنگ جهانی اول
- كودتای 1299ش
- تحولات كرج در دوره سلطنت رضاشاه
- كرج در جریان جنگ جهانی دوم و اشغال ایران
- ذوب آهن كرج
- فعالیتهای سیاسی در كرج
- اصل چهار ترومن
-
فصل سوم
در فصل سوم با عنوان كرج از كودتا تا شروع نهضت اسلامی، نویسنده بر این نظر است كه ویژگی جغرافیایی، اقتصادی و اجتماعی كرج برخی افراد و گروه های سیاسی را برای ادامه فعالیت و یا در امان ماندن از دستگاه امنیتی رژیم از تهران به این منطقه كشاند. از اینرو میتوان تحولات كرج را به خصوص در زمینه سیاسی تابع اوضاع و احوال سیاسی تهران دانست. از جمله:
- شیخ حسین لنكرانی
- آیت الله طالقانی
در ادامه نویسنده به بررسی موارد زیر می پردازد:
- جبهه ملی دوم و نهضت آزادی
- خانواده سلطنتی و املاك خالصه كرج
- افتتاح سد كرج
-
فصل چهارم
در فصل چهارم با عنوان كرج و روحانیت(1343-1341ش)، نویسند موارد زیر را مورد مداقه قرار میدهد:
- زمینه های قیام 15 خرداد
- قیام 15 خرداد42
- كاپیتولاسیون و تبعید امام خمینی(ره)
فصل پنجم
در فصل پنجم با عنوان گروه ها و كانون های مبارزه در كرج، نویسنده به بررسی موارد زیر میپردازد:
- روحانیون
- شكل گیری روحانیت كرج
- روحانیت مبارز
- مكان های مذهبی
- كانون ولی عصر(عج)
- كارخانه جهان چیت كرج
- دانشكده كشاورزی دانشگاه تهران
- حومه كرج، آشیانه انقلابیون
- منطقه احمدآباد
- محله دولت آباد
فصل ششم
در فصل ششم نویسنده به بررسی اقدامات سیاسی و فرهنگی رژیم پهلوی در كرج میپردازد:
- مراسم دولتی
- قرآن آریامهری
- جشن های 2500 ساله
- حزب رستاخیز در كرج
فصل هفتم
در فصل هفتم با عنوان سال 56 سال سرنوشت نویسنده به موارد زیر میپردازد:
- اهمیت سال 1356
- مراسم شهادت حاج آقا مصطفی خمینی در كرج
- سخنرانی حجت الاسلام حسن روحانی در كرج
- واقعه كاروان سراسنگی كرج
- مراسم چهلم شهدای قیام 19 دی ماه قم در كرج
- تأثیر قیام 29 بهمن تبریز بر مردم كرج
- فعالیت های انقلابی در اسفند 56
فصل هشتم
در فصل هشتم با عنوان آخرین گام ها نویسنده موارد زیر را بیان میدارد:
- مراسم چهلم شهدای یزد
- نماز عید فطر سال 57
- بازتاب فاجعه سینما ركس آبادان در كرج
- پخش اعلامیه ها در سال 57
- حكومت نظامی در كرج
- اعتصاب ها در كرج
- كانون های مقاومت كرج در سال 57
الف) مسجد جامع كرج
ب) دبیرستان فارابی
ج) دانشكده های كشاورزی و منابع طبیعی كرج
د) امامزاده محمد
- راهپیمایی های عاشورا و تاسوعا
- بهمن 1357
- آخرین روزهای رژیم
فصل نهم
در فصل نهم با عنوان كرج پس از پیروزی انقلاب اسلامی تا سال 61، نویسنده به تشریح موارد زیر میپردازد:
- نخستین روزهای پس از پیروزی
- تشكیل نخستین نهادهای انقلابی در كرج
- الف) كمیته ها
- ب) جهاد سازندگی
- فعالیت گروهك ها در كرج
- تاسیس حزب جمهوری اسلامی در كرج
- گروه المراقبون
و در نهایت در نتیجه گیری نویسنده می نویسد، آنچه در این تحقیق قابل توجه است اثبات این واقعیت است كه تلاش رژیم پهلوی در گسترش جامعه مدرن و متجدد و گروه های نوظهور در عرصه های گوناگون اجتماع، نه تنها از قدرت و اقتدار نیروهای سنتی و مذهبی جامعه نكاست، بلكه آنها را با ایدئولوژی اسلامی در مقابل رژیم قرار داد.
برش هایی از كتاب:
در صفحه 211 می خوانیم:
«دبیرستان فارابی كرج بود. تظاهرات دانش آموزان دبیرستان فارابی همیشه به دانشكده كشاورزی منتهی می شد. انتخاب این مسیر كاملاً حساب شده بود، زیرا مركز شهر و بنابراین شلوغ ترین منطقه كرج بود. در طول تظاهرات همیشه بر تعداد تظاهركنندگان اضافه میشد و با نزدیك شدن به دانشكده كشاورزی یعنی كانون انقلابیون به اوج خود میرسید. تا زمانی كه مدارس كرج در بهار 57 به فعالیت خود ادامه میدادند، فعالیت دانش آموزان دبیرستان فارابی مایه دردسر شهربانی و ساواك بود و الگویی برای دیگر مدارس شهر به شمار میرفت.»
در صفحه 193 می خوانیم:
«یكی از صحنه های پرشور مبارزه علیه رژیم پهلوی در كرج برگزاری نماز عید فطر در 13 شهریور سال 57 و مهمتر از آن پیامدهای آن میباشد. پس از برگزاری این مراسم تظاهركنندگان با هجوم به محل سكونت آیت الله قمی كه تحت نظارت نیروهای امنیتی بود وی را آزاد ساخته و از دست ماموران رژیم نجات دادند. سپس به مراكز فساد و فحشاء مانند مشروب فروشی ها یورش برده و آنها را به آتش كشیدند. پس از گسترش تظاهرات نیروهای نظامی از ترس افزایش دامنه آن به روی مردم آتش گشودند و در حدود 9 نفر را به شهادت رساندند.»
منبع: سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی
تعداد بازدید: 1150
