17 شهریور 1394
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی انقلاب اسلامی، صبح سه شنبه 17 شهریور 1394 و همزمان با دومین روز برپایی نمایشگاه «لاله‌های شهریور 57»، دومین نشست تخصصی این برنامه در گالری شماره یک خانه عکاسان حوزه هنری برگزار شد.
در این برنامه، شاهدان میدان ژاله (شهدا) در جمعه 17 شهریور 1357، عباس ملکی، عکاس و اکبر براتی، از مرتبطان با گروه‌های مبارز مذهبی، خاطرات آن روز را بازگو کردند. جعفر گلشن، کارشناس و پژوهشگر تاریخ در ابتدای این نشست بر اهمیت روزهایی همچون 17 شهریور در انقلاب اسلامی ایران و نقش تاریخی آن تاکید کرد.
در ادامه، عباس ملکی، از شاهدان عینی 17 شهریور 1357 که در آن روزها عکاس روزنامه کیهان بود و معروف‌ترین عکس های واقعه متعلق به اوست، درباره خاطراتش از آن روز گفت: آن روز با توجه به این که نخستین روز حکومت نظامی در تهران بود، از سوی روزنامه مامور شده بودم که به خیابان‌های تهران بروم و گزارش تهیه کنم. از ساعت 7 صبح به گردش در خیابان‌ها پرداختم و گزارشی را تهیه و به دفتر روزنامه بردم. در همانجا به من اعلام شد که عده‌ای از مردم در میدان ژاله تجمع کرده‌‌اند و بار دیگر ماموریت گرفتم تا به میدان بروم و از این تظاهرات هم گزارش تهیه کنم.
وی افزود: مسیر میدان ژاله، از سمت میدان بهارستان بسته شده بود، من هم وسایلم را برداشتم و با گذر از خیابان مجاهدین اسلام، پیاده به سمت میدان ژاله به راه افتادم؛ حوالی ساعت 9 و 30 دقیقه صبح به میدان ژاله رسیدم و دیدم که مردم و نظامیان روبه‌روی هم قرار گرفته‌اند. در قسمت غربی میدان یک نفربر ارتشی دیدم و صدای فرمانده نظامیان را شنیدم که در بی‌سیم اعلام می کرد تعداد نیروهایش در آن میدان، 60 نفر است. در آن ساعت از سمت میدان خراسان جمعیت زیادی آمده بود، اما هنوز جمعیت از سوی خیابان نیروی هوایی به میدان نرسیده بود؛ نیم ساعتی گذشت تا این که هزاران نفر از سوی خیابان پیروزی به جمعیت پیوستند.
عکاس روزنامه کیهان ادامه داد: دیدم که دو، سه هلی‌کوپتر در سازمان برق میدان ژاله به زمین نشستند، همان موقع برای عکاسی بالای درخت نارونی رفته بودم که با تذکر یکی از افراد نظامی حاضر در صحنه که می‌گفت در تیررس هستی، سریع پایین آمدم و همان موقع تیراندازی شروع شد.
ملکی در ادامه بیان خاطره‌اش از 17 شهریور گفت: بعد از شروع تیراندازی با موج جمعیت حرکت می‌کردم؛ اما در همان حال توانستم از سه گوشه میدان عکس بگیرم. همان موقع فرمانده نظامیان فهمید که در حال عکس‌برداری هستم و دستور شلیک به سوی من را داد؛ اما سربازی که مامور شلیک شده بود، آن قدر معطل کرد تا این که توانستم از صحنه فرار کنم و عکس‌ها را به دفتر روزنامه برسانم.
وی درباره نیروهای نظامی حاضر در صحنه نیز اظهار کرد: در خیابان مجاهدین اسلام، نیروی نظامی نبود؛ البته از طرف میدان امام حسین(ع)، نیروهای نظامی پشت سر مردم هم جمع شده بودند. اما در بقیه نقاط، تنها در میدان جمع شده بودند و لازم به ذکر است که بگویم جمعیت بیشتر در سه نقطه شمال، شرق و جنوب میدان متمرکز شده بودند.
در ادامه این نشست، اکبر براتی، از دیگر شاهدان عینی واقعه 17 شهریور 1357 که در آن روزها جوانی 22 ساله و از فعالان سیاسی مخالف حکومت پهلوی بود، به شرح خاطرات خود از آن روز پرداخت و گفت: تا پیش از راهپیمایی 17 شهریور، راهپیمایی‌های زیادی برگزار می‌شد، اما جمعیت محدودی در این راهپیمایی‌ها حضور می‌یافت. بعد از برپایی نماز عید فطر در 13 شهریور 1357، راهپیمایی‌ها وجه دیگری گرفت و جمعیت راهپیمایان به میلیون‌ها تن رسید.
وی افزود: آن روز هم جمعیت زیادی به میدان ژاله آمده بودند. ما ساعت 7 و 30 د قیقه صبح از سوی شمال میدان، وارد صحنه شدیم و باید بگویم که آن روز حتی یک سنگ هم از سوی مردم به سوی نظامیان پرتاب نشد؛ اما از هلی‌کوپترهای بالای سرمان دستور شلیک صادر شد و نیروهای نظامی هم شروع به تیراندازی کردند.
براتی تصریح کرد: من از دو نقطه شمال و شرق میدان شاهد دو دور تیراندازی بودم. بعد از تیراندازی نخست، از سمت اداره برق، خودم را به پشت پمپ بنزین رساندم و سپس با گروهی به سمت سه راه نارمک رفتیم که در آنجا هم تیراندازی از زمین و آسمان به سمت مردم ادامه داشت.
وی درباره نخستین دستور تیراندازی گفت: وقتی نخستین فرمان تیراندازی صادر شد، من دیدم که سربازی سر تفنگش را زیر گلوی خود گذاشت و با فرمان شلیک، ماشه را چکاند و مغزش به همراه کلاه خودش به آسمان رفت. در این میان عده دیگری از سربازان به ناچار و برای اطاعت از دستور مافوق خود به سوی مردم شلیک کردند و خیلی‌ها نیز تیر هوایی می‌زدند.
شاهد عینی وقایع 17 شهریور 1357 خاطرنشان کرد: همان روز عده‌ای از فعالان سیاسی از جمله زندانیان تازه آزاد شده و فعالان قدیمی در خیابان خورشید جمع شده بودند و با هم می‌گفتند که باید مردم را قانع کنیم تا صحنه را ترک کنند و انقلاب با شیب ملایمی پیش برود، غافل از این که در کمتر از چند دقیقه بعد دستور رگبار صادر شد و مردم به خاک و خون کشیده شدند.
براتی درباره تعداد و تجهیزات نیروی نظامی حاضر در صحنه اظهار کرد: نیروهای نظامی در سه گروه 20 نفره در سه طرف میدان مستقر شده بودند و از تجهیزات نظامی نیز یک نفربر و یک تانک ضد شورش به همراه داشتند که در وسط میدان و متمایل به شمال و جنوب مستقر کرده بودند.
وی افزود: بعد از تیراندازی دوستم کمی بدحال شد که او را به خانه‌ای در حوالی همان میدان بردیم و پس از بازگشت دیدیم کامیون ارتش به همراه چند سرباز مجروحان و شهدا را جمع می‌کنند. بسیاری از شهدا و مجروحان را هم مردم با خود از صحنه خارج کردند، به همین دلیل نمی‌توانستیم تعداد شهدا را دقیق بشماریم.
در ادامه این نشست تخصصی، میهمانان برنامه به پرسش‌های حاضران درباره وقایع آن ایام پاسخ دادند.
نمایشگاه و نشست تخصصی «لاله‌های شهریور 57» به مناسبت سی‌وهفتمین سالگرد حمله نظامیان حکومت پهلوی به اجتماع و تظاهرات مردم تهران، به همت کتابخانه تخصصی انقلاب اسلامی و تاریخ معاصر ایران که در دفتر ادبیات انقلاب اسلامی و مرکز مطالعات و تحقیقات فرهنگ و ادب پایداری فعال است، برپاشده و تا 18 شهریور 1394 ادامه دارد.
سومین نشست هم ساعت 15 چهارشنبه 18 شهریور 1394 با محور موضوعی سندیت عکس در تاریخ‌نگاری انقلاب، با حضور هدایت‌الله بهبودی، نویسنده و پژوهشگر تاریخ انقلاب اسلامی و اکبر ناظمی، عکاس آغاز و در ادامه، مراسم ادای احترام به شهیدان انقلاب اسلامی برگزار می‌شود. همچنین برگزیدگان مسابقه فرهنگی «لاله‌های شهریور 57» معرفی می‌شوند.
در فاصله برگزاری این نشست‌ها، مجموعه کاملی از منابع مکتوب و نشریات، عکس‌ها و فیلم‌های مرتبط با وقایع 17 شهریور 1357 در نمایشگاه «لاله‌های شهریور 57» ارایه می‌شود. این نمایشگاه واقع در طبقه همکف ساختمان مرکزی حوزه هنری و گالری شماره یک خانه عکاسان، در تهران، خیابان سمیه، نرسیده به تقاطع خیابان حافظ تا 18 شهریور 1394 آماده بازدید مخاطبان است.
گزارش از: سارا رشادی‌زاده
تعداد بازدید: 2372
