13 خرداد 1402
احمد ساجدی
ارتشبد حسن طوفانیان، آجودان مخصوص شاه و رئیس اداره خرید و سفارش‌های خارجی صنایع نظامی حکومت پهلوی بود. وی در جریان پیروزی انقلاب اسلامی در ایران توسط مردم دستگیر و به زندان قصر منتقل شد، او سپس توسط عده‌ای به پادگان لویزان که مدارک خریدهای کلان نظامی در آنجا نگهداری می‌شد، انتقال یافت. اما از آنجا به همراه این مدارک فراری داده شد. طوفانیان در خارج از کشور به شبکه ضد انقلاب پیوست و سرانجام، در روز ششم شهریور 1377 بر اثر ابتلا به سرطان در 85 سالگی در آمریکا درگذشت.
بخشی از اسناد لانه جاسوسی مربوط به ارتشبد حسن طوفانیان، مربوط به ارتباط‌های آشکار او با مقامات رژیم صهیونیستی و سفرهای وی به اسرائیل است؛ سفرها و ارتباط‌هایی که بخشی از سیاست حکومت پهلوی بوده است. یکی از این اسناد به تاریخ ۲۷ تیر ۱۳۵۶ گزارشی از ملاقات ارتشبد طوفانیان با موشه دایان وزیر خارجه وقت اسرائیل را انتشار داده است. بر اساس این سند، موشه دایان در این دیدار ضمن استقبال از طوفانیان، از وی خواست مراتب تشکر دولت اسرائیل را به خاطر پذیرایی شاه از او در سفر اخیرش به تهران به اطلاع شاه برساند.[1] در این دیدار طوفانیان اطمینان داد که «اعلیحضرت از سیاست‌های اسرائیل طرفداری می‌کند.»[2]
او ابراز اطمینان کرد که «اعلیحضرت بار دیگر به وی (طوفانیان) دستور خواهد داد تا طرح‌های متقابل را به پیش ببریم و همکاری بین دو کشور گسترش یافته، عمیق‌تر شود.»[3] طوفانیان در این دیدار خطاب به دایان تصریح کرد: «سیاست اسرائیل صلح است نه جنگ، و این سیاست اگر با موفقیت همراه شود، همه خوشبخت خواهند شد و اگر موفقیتی نداشته باشد باز تقصیر متوجه اسرائیل نخواهد بود.»[4] وی در این سفر مذاکراتی راجع به خرید توپ‌های ساخت اسرائیل و خمپاره‌های ۱۵۵ میلیمتری با مقامات نظامی اسرائیل انجام داد و این سلاح‌ها را مرغوب‌تر از مدل آلمانی و سوئدی خواند.[5]
بر اساس یکی از اسناد لانه جاسوسی ارتشبد طوفانیان در ۲۸ خرداد ۱۳۵۷ پیام تشکرآمیزی از «ژنرال میکائیل بارکایی» فرمانده نیروی دریایی اسرائیل به خاطر میهمان‌نوازی از او در جریان سفر یک هفته‌ای اخیرش به تهران دریافت کرد.[6] طوفانیان در ۱۱ تیر 1357 نیز پیامی از «ژنرال سیگف» وابسته نظامی اسرائیل در تهران دریافت کرد که حاوی متن صورتجلسه دیدار و مذاکرات نظامی میکائیل بارکایی با دریاسالار حبیب‌اللهی همتای ایرانی وی بوده است.[7] او همچنین در سندی، وایزمن وزیر دفاع رژیم صهیونیستی را به تهران دعوت کرده بود.[8]
بر اساس اسناد لانه جاسوسی، طوفانیان در هر معامله تسلیحاتی رشوه‌های هنگفتی به جیب می‌زده است. طبق یکی از این سندها:
«... طوفانیان از بابت معامله فولاد از هندوستان و نیز خرید قایق‌های گشتی فرانسوی مبالغ هنگفتی رشوه گرفته است.»[9]
و سند دیگر:
«افرادی مانند طوفانیان نگرانیشان این بوده که چرا کمپانی‌هایی مانند گرومن و نورتروپ جهت انجام معامله، نزد واسطه‌هایی مانند برادران لاوی می‌روند[10] و وی را به عنوان فرد اصلی تصمیم‌گیرنده نادیده می‌گیرند؛ چیزی که وی در مورد آن جنجال زیادی به راه انداخت و قضیه را به مطبوعات کشاند اما نهایتاً خود نیز به عنوان رشوه‌گیرنده اصلی تیتر روزنامه‌های داخلی و خارجی گردید.»[11]
و این سند:
«کمپانی‌های آمریکایی اطمینان داشتند که بدون دادن رشوه‌های کلان که نهایتاً به جیب اشخاصی نظیر خاتمی[12] و طوفانیان می‌رود، توفیقی در فروش جنگ‌افزار نخواهند داشت و راه به بیراهه خواهد برد.»[13]
یکی از اسناد لانه جاسوسی به تاریخ ۲۹ دی ۱۳۵۴ نیز به کلاهبرداری شرکت آمریکایی «گرومن» از طوفانیان بابت «حق کمیسیون ۲۸ میلیون دلاری در معامله فروش جنگنده‌های اف ۴ به ایران» که به جیب دلالان آن کشور رفته، اشاره کرده است. در این سند می‌خوانیم:
«معاون وزیر جنگ، ارتشبد حسن طوفانیان روز شنبه اظهار داشت که شرکت گرومن با اختصاص ۲۸ میلیون دلار برای کمیسیون فروش، سر ایران را کلاه گذاشته است. وی تهدید نمود که این شرکت را تحت تعقیب قانونی قرار خواهد داد و این پول را از گلوی آن بیرون خواهد کشید. طوفانیان در یک کنفرانس مطبوعاتی در برابر گزارشگران ایرانی گفت: شرکت گرومن این پول را به جیب زده است.»[14]
در یکی از اسناد لانه جاسوسی نام طوفانیان در میان اسامی ۱۵ نفری قرار دارد که جزو مشاوران نزدیک شاه در تصمیم‌گیری‌های مهم مملکتی هستند.[15] در این سند آمده است: «شاه به گزارش‌های طوفانیان راجع به ارتش اطمینان دارد. طوفانیان این گزارش‌ها را یا خودش تهیه می‌کند یا به کمک آمریکایی‌ها این کار را انجام می‌دهد.»[16]
در یک سند لانه جاسوسی با طبقه‌بندی «خیلی محرمانه» و تاریخ ۲۹ نوامبر ۱۹۷۸ (8 آذر ۱۳۵۷) که توسط سولیوان نوشته شده، نام ارتشبد طوفانیان در میان فهرست ۱۲۰ نفری قرار دارد که میلیون‌ها دلار ارز از کشور خارج کرده و به حساب‌های خود در بانک‌های سوئیس، فرانسه و آمریکا واریز کرده‌اند. نام این افراد از سوی «انجمن کارمندان بانک مرکزی ایران» اعلام شده است.[17]
بر اساس یکی از اسناد لانه جاسوسی، یک هفته پس از روی کار آمدن کابینه شاپور بختیار، ارتشبد طوفانیان از مقام خود به عنوان مأمور خرید اسلحه استعفا داد و تقاضای ترک کشور را کرد، اما بختیار این تقاضا را رد کرد.[18]
یکی از اسناد لانه جاسوسی به تاریخ 30 خرداد 1358 راجع به سرنوشت ارتشبد طوفانیان در ایران در جریان انقلاب اسلامی می‌نویسد:
«روزنامه تهران تایمز امروز خبری درباره دستگیری ارتشبد طوفانیان به چاپ رسانده است. در این خبر آمده است که مأموران کمیته، رئیس سابق صنایع نظامی، ارتشبد نیروی هوایی حسن طوفانیان، را در منزل برادرش دستگیر کردند. مأموران کمیته و نیروهای امنیتی وابسته به دفتر نخست‌وزیری که در این عملیات همکاری نزدیکی با یکدیگر داشتند، بعد از آنکه اطلاع یافتند این ارتشبد عالی‌رتبه پس از فرار از پادگان جمشیدیه در مراحل اولیه انقلاب در منزل برادرش پنهان شده است، او را دستگیر کردند.»[19]
در بخش دیگری از این سند آمده است:
«مأموران کمیته محل و کمیته مرکزی، شب پیش از دستگیری، محل اختفای طوفانیان را محاصره کرده بودند و فردای همان روز با حکم دادستانی وارد خانه شدند و طوفانیان را دستگیر کردند. اما کل قضیه مشکوک است. تقریباً مسجل بود که طوفانیان از ایران خارج شده است. بر اساس گفته‌های یک دیپلمات غربی در تهران، طوفانیان در واشنگتن و همچنین دو ماه پیش همراه شاه در باهاما دیده شده است.»[20]
در همین رابطه سند دیگری به تاریخ ۳۱ خرداد ۱۳۵8 می‌نویسد: «فردی که به عنوان طوفانیان دستگیر شده، برادر او به نام هادی طوفانیان بوده است.»[21]
یک سند دیگر از قول سولیوان می‌نویسد: «همه اسناد و پرونده‌های دفتر ژنرال حسن طوفانیان برده شده و هیچ‌کس در میان اعضای دولت ایران نمی‌داند این اسناد کجا هستند؟»[22]
ارتشبد حسن طوفانیان نیز از جمله نظامیانی بود که پس از پیروزی انقلاب، برای مبارزه با نظام جمهوری اسلامی ایران به شبکه ضد انقلاب مستقر در خارج از کشور پیوست. در سندی به تاریخ ۱۹ مرداد ۱۳۵۸ چنین می‌خوانیم:
«تیمسار بازنشسته ایرانی حسن طوفانیان دستیار بلندپایه سابق شاه و وزیر صنایع دفاعی در حال حاضر در لندن است و در آنجا در جلسه سران نظامی ایرانی که برای سرنگونی دولت فعلی ایران طرح‌ریزی می‌کنند شرکت دارد.»[23]
پی‌نوشت‌ها:
[1]. اسناد لانه جاسوسی، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، کتاب دوم، ص ۵۶۷ (دایان در ۱۶ تیر ۱۳۵۶ با هواپیمای اختصاصی وارد تهران شد و مورد استقبال نصیری رئیس ساواک قرار گرفت و فردای آن روز به مدت سه ساعت در کاخ نیاوران با شاه ملاقات و گفتگو کرد.) عبدالرضا هوشنگ مهدوی، سیاست خارجی ایران در دوران پهلوی، نشر پیکان ۱۳۹۴، ص ۴۵۳.
[2]. همان، کتاب دوم، ص ۵۶۸.
[3]. همان، ص ۵۶۸ - ۵۶۹.
[4]. همان، ص ۵۷0.
[5]. همان، ص ۵۶۹.
[6]. همان، ص ۵۷۱.
[7]. همان.
[8]. همان، ص 5809.
[9]. همان، کتاب هفتم، ص ۳۰۴.
[10]. پرویز و منصور لاوی دو برادر یهودی هستند که بسیاری از «کمیسیون»ها به جیب آنها می‌رفت. همان، کتاب هفتم، ص ۳۱۶.
[11]. همان، کتاب هفتم، ص ۳۰۲.
[12]. ارتشبد محمد خاتمی همسر فاطمه پهلوی و فرمانده وقت نیروی هوایی ارتش.
[13]. همان، ص ۳۰۱.
[14]. همان، ص 319.
[15]. همان، کتاب اول ص ۲۷۴.
[16]. همان.
[17]. همان، کتاب نهم، ص ۳۷۹.
[18]. همان، کتاب سوم، ص ۳۳۹.
[19]. همان، کتاب دهم، سند 222، ص 490 - 491.
[20]. همان.
[21]. همان، همان کتاب، سند شماره ۲۲۳، ص ۴۹۶.
[22]. همان، کتاب دوم، ص ۴۴۶.
[23]. همان، کتاب چهارم، ص 623.
تعداد بازدید: 392
