خاطرات

خاطراتی که نباید از یاد بروند

در فاصله پانزده ساله از سال 1342 تا بهمن 1357 آنچنان تحولی شگرف و اساسی در منش و روش مردم ما ایجاد شد که اگر واقعیت انقلاب اسلامی نبود، باورپذیر نبود. در طی این سال‌ها رژیم تا دندان مسلح و زورمدار شاهنشاهی چنان بر اریکه قدرت بود که احتمال خروش...

اتاقک و چادر زندانی‌ها

در زندان اوین، برای ملاقات زندانی‌ها با خانواده‌هایشان اتاقک‌هایی ساخته بودند. در یک طرف اتاقک، ‌زندانی و در طرف دیگر آن، که با تیغه‌ای از طرف اول جدا می‌شد، خانواده او قرار می‌گرفت و با استفاده از تلفنی که در دو طرف گذاشته شده بود، با یکدیگر مکالمه می‌کردند...

با چشم خودم دیدم...

جمعه 17 شهریور 1357 در میدان ژاله (میدان شهدا) [در تهران] بودم. خانه ما در نیروی هوایی قرار داشت. من به میدان ژاله... آمدم و در نبش خیابانی که از طرف [خیابان] هدایت می‌آید، ایستاده بودم. دیدم که اول زن‌ها با چادر مشکی یک‌دست آمدند وسط میدان و شعار...

اعلامیه خلع شاه از سلطنت

در طول نهضت اسلامی، علاوه بر فعالیت‌های فردی که خودم در قم و تبریز داشتم، معمولاً به منبر می‌رفتم، در تظاهرات و راه‌پیمایی‌ها شرکت می‌کردم، یک‌سری فعالیت‌های جمعی و گروهی نیز تحت عنوان «فضلا و اساتید حوزه‌ علمیه‌ قم» که بعدها به «جامعه‌ مدرسین...

تلاش نافرجام

[قبل از پیروزی انقلاب اسلامی] اعضای سازمان مجاهدین علاوه بر تشکیلات خارج زندان، در داخل زندان هم برای خودشان تشکیلاتی درست کرده بودند؛ منتها تشکیلات داخل زندان با بیرون بسیار تفاوت داشت. اقدامات سازمان در بیرون، عمدتاً آموزشی،‌ نظامی و فعالیت‌های مسلحانه بود و...

تحصن ‌علمای اهواز در عباسیه

در محرم سال 1357 که مجالس عزاداری اهواز بسیار تحت کنترل بود، از طریق تلفن به من اطلاع دادند که بعد از نماز به منزل حضرت آیت‌الله مرعشی بروم. آن شب در منزل آقای مرعشی حدود ده نفر از آقایان و ائمه‌ی جماعات جمع شده بودند. حدود ساعت 11 شب...

دو تأکید و سفارش‌

در آخرین روزهای حضور حضرت امام خمینی در نجف اشرف، یک شب ایشان همه‌ی ما را دور خودش جمع کرد و فرمود: رژیم بعثی از من خواسته است که دیگر علیه دستگاه پهلوی فعالیت و مبارزه و تبلیغ نکنم، در حالی که بنده وظیفه‌ی خود می‌دانم از نجف که مرکز تشیع است...

آماده کردن قم برای ورود امام خمینی

در مقطعی که امام خمینی عزم خود را برای بازگشت به ایران [1357] جزم کرده بود، یک شب بنده دوستانم را در قم به خانه دعوت کردم و گفتم: «آن‌گونه که برمی‌آید، دیر یا زود حضرت امام به ایران باز خواهند گشت. و به طور حتم به قم خواهند آمد. آیا به همان خانه خودشان در...

اعتصاب غذا برای اعتراض به کشتار 17 شهریور

اوایل مهر 1357 و بعد از کشتار مردم در روز 17 شهریور آن سال برنامه‌ی اعتصاب غذای دوم مطرح شد و بچه‌های زندان آمدند و گفتند که به عنوان اعتراض و اظهار همدردی با مردم و اینکه ما هم در زندان اگرچه نمی‌توانیم کاری انجام بدهیم ولی دل ما با شماست و ما اینجا...

تحصن علما در دانشگاه تهران

محمدرضا پهلوی قبل از اینکه فرار کند بختیار را به عنوان نخست‌وزیر منصوب کرد. بختیار پس از اینکه از تصمیم امام خمینی مبنی بر عزیمت به ایران آگاه شد، دستور داد فرودگاه‌ها را ببندند تا امام نتواند به ایران بیایند. در این زمان مردم شعار دادند «وای به حالت بختیار، اگر امام...

ارسال تلفنی سخنرانی امام خمینی

از زمانی که حضرت امام خمینی از نجف به پاریس منتقل شدند، ما در آبادان، اطلاع دقیقی از وضعیت ایشان در پاریس و آن‌چه که اتفاق می‌افتاد، نداشتیم. گاهی بعضی از آقایان به وسیله‌ی تلفن برخی از وقایع را به ما منتقل می‌کردند. یادم هست شبی در منزل بودم...

وضعیت زندان اوین در سال 1357

اصولاً شرایط زندان‌ها و زندانیان سیاسی در سال 1357 با سالهای 45 تا 55 متفاوت بود. در گذشته روز به روز بر شدت عمل و فشار بر زندانیان سیاسی افزوده می‌شد. همچنین محدودیت‌های بسیاری از لحاظ ملاقات وجود داشت و از انجام مراسم دینی و مذهبی به...

پیام امام خمینی به آیت‌الله مطهری

امام خمینی پیامی به طور شفاهی به من دادند که برای آیت‌الله مطهری برسانم. این پیام در دو محور بود،‌ مطلب اول در ارتباط با تشکیل و انسجام هرچه منظم‌تر جامعه روحانیت مبارز در تهران و شهرستان‌ها بود که ارتباط اینها با هم نزدیک‌تر و فشرده‌تر شود و مطلب دوم...

واکنش امام خمینی به خبر رحلت حاج‌آقا مصطفی

مرحوم حاج‌آقا مصطفی [خمینی] یک شب قبل از رحلت مشکوکش، در مراسم ختم مادر یکی از علمای سرشناس نجف یعنی مرحوم آقای سیدجعفر مرعشی شرکت کرد... در آن مجلسی که بنده هم حضور داشتم حاج‌آقا مصطفی مدت زیادی نشست و بعد از پایان مراسم...

تظاهرات 15 خرداد 1357 در گرگان

رفته رفته به سالگرد واقعه‌ خونین 15 خرداد سال 42 نزدیک می‌شدیم. در 15 خرداد سال 1342 مردم قم و تهران در اعتراض به دستگیری حضرت امام خمینی قیام کردند که به دست مأموران قسی‌القلب رژیم شاه به خاک و خون کشیده شدند و این جنایت رژیم شاه آن‌قدر...

تمام نگاه‌ها به ما بود

دوستانی که در اصفهان با آنها در ارتباط بودم گفتند که قرار است شاه به شیراز بیاید، بنابراین من و آقای مجتبی رحیم‌زاده برای انجام سخنرانی و فعالیت سیاسی در شیراز در آن برهه‌ زمانی انتخاب شدیم. از آنجا که معلوم شده بود شاه به شیراز می‌آید، آن...

لحظه‌هایی از تظاهرات 19 دی 1356

با انتشار روزنامه‌ اطلاعات در روز هفدهم دی سال 1356، اکثر طلاب و فضلا از قضیه مطلع شدند و واکنش‌ها آغاز گردید. بنده و تعدادی از دوستان مثل: آقایان جعفری گیلانی، عبایی، شیخ عباس شیرازی و رحیمیان، فوری جلسه‌ای گرفتیم و قرار گذاشتیم برای هماهنگی و بسیج نیروها و اعتراض به...

پیشنهادی که همه پسندیدند

«از جمله مسائلی که در جریان تحصن در دانشگاه تهران مطرح شد نحوه‌ استقبال از حضرت امام [خمینی] در حین ورود ایشان به ایران بود. آیت‌الله بهشتی، عده‌ای از رهبران انقلابی، مخصوصاً اعضای جامعه‌ روحانیت، را خواست و گفت: «مشورت کنید و تصمیم بگیرید وقتی که امام وارد کشور شدند چه کسی...

جواز دیدار با امام: نفی سلطنت و حمایت از ملت

مهندس بازرگان وقتی وارد پاریس شد، به نوفل‌لوشاتو آمد و با امام ملاقات کرد. وی ظاهراً در ضمن حرف‌های خود به امام گفته بود که راه بن‌بست است، مردم خسته شده‌اند و شهید می‌شوند و... امام هم در پاسخ ایشان فرموده بود: بن‌بستی وجود ندارد. ان‌شاءالله جلو می‌رویم. سخن امام...

چه کسانی برای انقلاب فداکاری کردند؟

جمعه 17 شهریور 1357 ارتش نیروی زیادی را در میدان شهدا و اطراف آن مستقر کرده بود و دائم هشدار می‌داد که حکومت نظامی است و منطقه را ترک کنید. اما مردم توجه نکردند و کشتار شروع شد. در آن لحظات درگیری من در میدان شهدا حاضر نبودم. اما بعد از اینکه مردم...

همافران شیرازی

گروهی از افرادی نظامی که در نیروی هوایی شیراز خدمت می‌کردند، شبهای جمعه گرد هم آمده، با حضور یکی از روحانیون محلی، به نام حجت‌الاسلام حق‌نگهدار، به قرائت، تفسیر و تجوید قرآن می‌پرداختند. آنان به اعمال دینی و مذهبی بیشتر مقید بودند و کمتر در امور سیاسی دخالت می‌کردند...

خرداد 1357؛ دعا برای امام در مراسم صبحگاه مدرسه

از اواسط 1356ش اعتراضات ضد پهلوی در شهرهای بزرگی چون تهران و قم و مشهد و تبریز و شیراز جان تازه‌ای به خود گرفت و نشانه‌های انقلاب اسلامی بیش از پیش نمایان گشت. علاوه بر وجوه مختلف مبارزه، اعلامیه‌ها و شب‌نامه‌ها از یک‌سو، و دیوارنوشته‌ها (شعارهای روی دیوار) از سوی دیگر...

دو اقدام ساواک علیه حجت‌الاسلام فلسفی

در نیمه اول سال 1357 یعنی چند ماه قبل از پیروزی انقلاب، دو اقدام توطئه‌آمیز توسط ساواک علیه من صورت گرفت. مورد اول این بود که وقتی همسرم بیمار شد و پزشکان نظر دادند که جهت مداوا لازم است به خارج...

کارهای ما در نوفل‌لوشاتو

مسجد قبا به صورت یک کانون پرتحرک درآمد و به‌خصوص از رمضان سال 1356 ه.ش به یکی از مراکز مبارزه و بسیج نیروهای مردمی بر ضد رژیم تبدیل گردید. البته مأموران ساواک گاهی مزاحمت‌هایی ایجاد می‌کردند و شهید مفتح یا برخی از اعضای شورای مسجد را به ساختمان ساواک در خیابان میکده احضار می‌کردند...

مصطفی؛ امید آینده اسلام

در اول آبان 1356، سیدمصطفی خمینی، فرزند بزرگ امام خمینی (ره) به طرز مشکوکی در نجف اشرف درگذشت. او در 21 آذر 1309 در قم به دنیا آمد. دوره ابتدایی را که به پایان رساند، به حوزه علمیه زادگاهش رفت و از محضر استادان بنامی علوم دینی را به‌ خوبی آموخت. به‌طوری که در 27 سالگی درجه اجتهاد...

بند ابدی‌ها

بند 4 و 5 و 6 به اصطلاح سه تا بند با هم بودند که این بندها مخصوص زندانیان 10 سال به بالا بود. بیشتر زندانیان بند شش حبس ابدی‌ها بودند که مرا هم به همین بند بردند. بند شش مثلاً کویت همه بندهای زندان بود و از همه‌ بندها وضعش بهتر بود

ماه عسل

از طبقه سوم، پله‌ها را دو تا یکی، پایین می‌آیم و از در حیاط به طرف بقالی مش‌رضا بیرون می‌زنم. غریبه‌ای تا مرا می‌بیند روی خود را برمی‌گرداند و مشغول پاک کردن عینکش می‌شود!

اولین تصویر در اولین راهپیمایی

مأموران حکومت پهلوی مثل مور و ملخ به آنجا ریخته و سخت مردم را زیر نظر داشتند و کنترل می‌کردند و ساک‌های مشکوک را می‌گشتند. آن سوی خیابان هم سربازهای تا دندان مسلح ماسک به چهره نیز، انگشت به ماشه آماده فرمان شلیک لحظه شماری می‌کردند...

قضیه صلیب‌سرخی‌ها

وقتی این گزارش به دست شاه رسید، فهمید اوضاع خیلی خراب است. می‌خواست از زیر دعوت صلیب‌سرخی‌ها در برود، ولی دیگر دیر شده بود. قضیه بازدید صلیب‌سرخی از زندان‌های ایران در دنیا پیچیده بود…

محرم راز

وقتی به بوشهر رسیدیم، مردم بوشهر، جسد اسماعیل را دفن کرده بودند. دلم تاب نیاورد و گفتم نبش قبر می‌کنیم و جسد را با خودمان می‌بریم بجنورد. پیرمرد بزرگواری بود آنجا به نام شیخ تراب عاشوری که بعد از چند روز از مراجعت‌مان از بوشهر، ساواک او را در منزلش به شهادت رساند...

1