09 تیر 1393
در چهارمین مقاله كتاب هفتم از مجموعه «نقد تاریخ نگاری انقلاب اسلامی» نقد خاطرات علی امینی انجام شده است.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی انقلاب اسلامی، به نقل از روابط عمومی مؤسسه فرهنگی هنری و انتشارات مركز اسناد انقلاب اسلامی، این مركز كتاب هفتم از مجموعه «نقد تاریخ نگاری انقلاب اسلامی» را منتشر كرد. تاكنون شش جلد از این مجموعه منتشر شده و اینك هفتمین كتاب مجموعه مذكور شامل شش مقاله در نقد شش كتاب مربوط به حوزه انقلاب اسلامی، تقدیم علاقه‌مندان مطالعات انقلاب اسلامی می‌شود.
اولین مقاله، نقد كتاب «مقاومت شكننده» تألیف جان فوران به قلم میرحواس احمدزاده است. كتاب «مقاومت شكننده» به تعبیر خود فوران، با هدف «تفسیر تئوریك مجدد جامعه ایران و تجربه‌اش در قلمرو تغییر اجتماعی» تألیف شده است. به این منظور، وی با بهره‌‌مندی از تسلط كافی بر نظریه‌های جامعه‌شناسی توسعه و تغییرات اجتماعی، به ارزیابی نظریاتی پرداخته است كه تحول اجتماعی را خاصه در كشورهایی با موقعیت ایران از منظر ساختارهای اقتصادی و جایگاه بین‌المللی، تفسیر می‌كنند. او برای رسیدن به یك چارچوب تئوریك نرمش‌پذیرتر و گسترده‌تر برای مطالعه تحولات ایران، به بررسی و نقد نحله‌های گوناگون مكاتب جامعه‌شناسی توسعه و تحول اجتماعی می‌پردازد و در نهایت اظهار می‌نماید كه یك نظریه توسعه جهانی و دگرگونی اجتماعی، قادر به تبیین كامل موضوع نیست. فوران معتقد است كه كار نظری (تئوریك) باید از مطالعه موارد خاص الهام گیرد و پیش برود؛ موارد خاصی كه نباید در این یا آن چشم‌انداز محدود شوند، لذا برای نیل به این منظور فوران با روش مقایسه‌ای ـ تاریخی اقدام به ارائه الگویی پیچیده علّی و تصادفی می‌كند كه عواملی چون نظام جهانی، وجوه تولید، وضعیت‌های وابستگی، ماهیت دولت و فرهنگ‌های سیاسی مخالف دولت را دربر می‌گیرد. بدیهی است كه پرداختن به یك برش تاریخی پانصد ساله از تاریخ ایران منشأ بسیاری از نواقص كار او شده است كه در این مقاله به تفصیل به نقد آن پرداخته شده است.
نقد كتاب «در عرصه اصلاحات و نوگرایی دینی» اثر عبدالعلی بازرگان دومین مقاله كتاب هفتم از مجموعه «نقد تاریخ نگاری انقلاب اسلامی» توسط یوسف شیرمحمدی نوشته شده است. بسیاری از بخش‌های كتاب، با دیدگاه‌های اكثریت عالمان شیعی همسانی دارد. از قبیل دفاع نویسنده از منشأ غیر بشری وحی، اهمیت‌دادن به جایگاه قرآن با وجود پیشرفت علم، پاسخ به شبهاتی پیرامون جایگاه زن در قرآن، نفی اتهام كسانی كه اسلام را دین شمشیر و خشونت‌طلب می‌انگارند و... اما برخی نظرات ایشان گاه دچار انحراف‌هایی می‌شود كه می‌تواند به استحاله دین منجر شود. این موارد در این مقاله به صورت مستند مورد بحث قرار گرفته است.
نقد كتاب «مصدق و مبارزه برای قدرت در ایران» نوشته محمدعلی همایون كاتوزیان، سومین مقاله این مجموعه است كه توسط خدابخش عمادی انجام گرفته است. اولین محور نقد ناقد، موضوع اختلاف بین مصدق و آیت‌الله كاشانی است كه نویسنده تلاش می‌كند شكست نهضت ملی‌شدن نفت را به دین و علما و به‌ویژه آیت‌الله كاشانی نسبت دهد. محورهای دیگر نقد عبارت‌اند از: نادیده گرفتن نقش علما در جریان نهضت ملی‌شدن نفت، مصدق‌گرایی، عدم توضیح روشن درباره مفهوم ایرانیت و اسلامیت در اندیشه مصدق، متهم كردن علما به فشار بر مصدق برای نپذیرفتن پیشنهادهای آمریكا، انگلیس و بانك جهانی در مورد نفت و تقلیل‌گرایی، كه همه این محورها در این مقاله مورد نقد قرار گرفته است.
در چهارمین مقاله كتاب هفتم از مجموعه «نقد تاریخ نگاری انقلاب اسلامی» نقد خاطرات علی امینی توسط جواد عربانی انجام شده است. علی امینی از رجال مهم ایران معاصر است كه خاطراتش توسط مركز مطالعات خاورمیانه دانشگاه هاروارد به چاپ رسیده است. این خاطرات حاصل شش ساعت مصاحبه حبیب لاجوردی با علی امینی است كه در قالب طرح تاریخ شفاهی ایران به انجام رسیده است و در آن علی امینی، به بیان خاطرات خود از زندگی شخصی و نیز سیر فعالیت‌های اداری خود تا نخست‌وزیری و تحولات بعد از آن پرداخته است. وی از شخصیت‌هایی بود كه به استراتژی ماندن در قدرت معتقد بود و در این جهت با شخصیت‌های سیاسی چون آیت‌الله كاشانی، محمد مصدق و... و نیز دولتمردان خارجی از جمله آمریكایی ارتباط داشت و از این ناحیه در مظان اتهام‌های عدیده‌ای است و در بعضی موارد جهت تبرئه خود دچار لغزش‌هایی شده كه در این مقاله به آنها پرداخته شده است.
پنجمین مقاله از مقالات این مجلد، به نقد و بررسی كتاب «كنفدراسیون: تاریخ جنبش دانشجویان ایرانی در خارج از كشور ۵۷-۱۳۳۲» نوشته افشین متین اختصاص یافته كه توسط داود قاسم‌پور نوشته شده است. كنفدراسیون جهانی محصلین و دانشجویان ایرانی ـ اتحادیه‌ی ملی (معروف به كنفدراسیون)، تشكلی دانشجویی بود كه در فروردین 1339ش و با اجتماع نمایندگان سازمان‌های دانشجویی ایرانی در فرانسه، آلمان و بریتانیا و از ادغام سازمان‌های مزبور در هایدلبرگ، آلمان غربی تأسیس شد. فعالیت‌های این تشكل دانشجویی محور این كتاب است و در كنار آن، تحولات تاریخی ایران به‌عنوان بستر بحث، مورد بررسی قرار گرفته است. نویسنده در روایت تاریخ كنفدراسیون، متأثر از گفتمان مسلط در درون كنفدراسیون- انحصار مبارزات جنبش دانشجویی خارج از كشور در كنفدراسیون- است كه با پذیرش این گفتمان، دچار برخی تناقض‌ها شده و در تحلیل‌های خود در بعضی موارد به خطا رفته است كه در این مقاله به آن و موارد دیگر پرداخته می‌شود.
آخرین مقاله این مجموعه، نقد كتاب «فراز و فرود دودمان پهلوی» نوشته جهانگیر آموزگار، برادر جمشید آموزگار، نخست‌وزیر رژیم شاه در فاصله میان تیر 1356 تا مرداد 1357 است كه توسط امین كیایی‌نژاد نوشته شده است. نویسنده در این كتاب درصدد تبیین انقلاب اسلامی و پاسخ به شبهاتی كه به نظرش وجود دارد، برمی‌آید. ولی به جای تبیین آن، در جای‌جای كتاب سعی دارد توجیه كند كه سقوط رژیم پهلوی ضربات جبران‌ناپذیری به مردم ایران وارد كرد. همچنین به دلیل حب و بغض‌هایی كه نسبت به انقلاب اسلامی و بالاخص جناح مذهبی طرفدار امام خمینی(ره) داشته است، روی‌كارآمدن طیف مذهبی پس از انقلاب را یك رویداد غیرمنتظره و پیش‌بینی‌ناپذیر تلقی می‌كند. در مجموع جانبداری او از رژیم پهلوی و احساس تأسف از سقوط شاه و نیز بغض‌های نویسنده نسبت به انقلاب اسلامی باعث عدم رعایت بی‌طرفی علمی شده و كتاب را از حالت یك اثر علمی خارج كرده است. بی‌توجهی به برخی از عوامل مهم تأثیرگذار بر انقلاب اسلامی، عدم رعایت بی‌طرفی در تحلیل انقلاب اسلامی، تأكید بیش از حد بر نقش توسعه نامتوازن در وقوع انقلاب اسلامی، داده‌های تاریخی اشتباه و خلاف واقع، عدم تشخیص تمایز اصلی انقلاب اسلامی با سایر انقلاب‌ها، توهین به شخصیت‌های انقلابی ـ مذهبی، عدم توجه به اتفاق‌های بعد از انقلاب اسلامی و ادعاهای بدون مدرك از محورهای نقد این كتاب می‌باشد.
كتاب هفتم از مجموعه «نقد تاریخ نگاری انقلاب اسلامی» در شمارگان 1000 نسخه و با 190صفحه و به قیمت 60.000 ریال رونه بازار نشر گردیده است.
تعداد بازدید: 1110
