01 آذر 1394
سیدرضا فندرسکی
آستانه اشرفیه از شهرهای استان گیلان است و در 35 کیلومتری مرکز استان (رشت) قرار دارد. در این متن و براساس اسناد ساواک، مهم‌ترین وقایع مبارزات منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی ایران در این شهر مرور می‌شود.
پس از قیام 19 دی سال 1356 مردم قم و در روز پنجم بهمن، 9 تن از روحانیون شهر آستانه اشرفیه تلگرافی برای آیات عظام گلپایگانی و مرعشی نجفی مخابره کرده و طی آن اعمال وحشیانه مأمورین در این حادثه را محکوم کرده و از مسبّبین آن ابراز انزجار کردند. متن کامل این تلگراف ابتدا به شکل نامه فرستاده شد، اما ساواک آن را ضبط کرد و اجازه نداد به دست مخاطبین برسد.
در روز یازدهم همین ماه دو نامه که فرستنده آن فردی به نام ضیایی از آستانه اشرفیه بود به قم و از جمله برای آیت‌الله العظمی گلپایگانی فرستاده شد که در آن قتل و جرح مردم در قیام مردم قم و اهانت به مقام علمای شیعه محکوم شده بود. به احتمال فراوان فرستنده این نامه همان حجت‌الاسلام دکتر عبدالله ضیایی‌نیا بود. یکی از این نامه‌ها توسط ده نفر امضا شده بود.
در روز بیست‌و دوم اسفند تعدادی نامه تهدیدآمیز توسط افراد ناشناس برای شهردار شهر آستانه اشرفیه فرستاده شد. در این نامه‌ها از شهردار خواسته شده بود پرچم‌هایی را که به مناسبت صدمین سال تولد رضا شاه نصب شده بود جمع آوری کند.
در هجدهم فروردین سال 1357 تعدادی اعلامیه با امضای آیت‌الله العظمی گلپایگانی در مورد حوادث لبنان و چهلمین روز شهادت شهدای قیام 29 بهمن تبریز از طبقه دوم یکی از مساجد که محل اقامت طلاب بود به طبقه پایین مسجد انداخته شد. در بازرسی از محل سکونت طلاب تعداد دیگری اعلامیه به دست آمد و شش نفر از طلاب دستگیر شدند.
از ساعت 30/23 دقیقه روز چهاردهم اردیبهشت برق شهر آستانه اشرفیه قطع شد و انقلابیون از این فرصت استفاده کرده و سه اعلامیه را در سه نقطه شهر نصب کردند که در آنها به مناسبت چهلمین روز شهادت شهدای یزد و جهرم و اهواز مردم را به تعطیل عمومی روز نوزدهم اردیبهشت دعوت کرده بودند.
در بیست‌و چهارم این ماه حجت‌الاسلام سید عبدالله ضیایی‌نیا، یکی از روحانیون فعال آستانه اشرفیه تلگراف‌هایی به قم و از جمله برای آیت‌الله العظمی گلپایگانی مخابره کرد و همدردی خود را به مناسبت حوادث اخیر آن شهر اعلام کرد. وی همچنین پس از برگزاری مراسم نماز جماعت در این روز اعلام کرد به مناسبت تجاوز به حریم منازل و اهانت به مراجع تقلید به مدت سه روز سخنرانی برگزار نخواهد شد. یکی دیگر از روحانیون نیز به تأسی از وی با انتشار اعلامیه‌ای در مسجد بازار اعلام کرد به مدت سه روز برنامه‌های مذهبی تعطیل است. روز دوم خرداد تلگرافی با امضای 14 نفر از روحانیون آستانه اشرفیه و لاهیجان به قم و از جمله برای آیت‌الله العظمی گلپایگانی ارسال و طی آن اهانت به ساحت مراجع تقلید محکوم شد.
در روز بیست‌و سوم مرداد مأمورین حکومت پهلوی به دو نفر مشکوک شدند که در بازرسی برخی از آنها تعدادی اعلامیه انقلابی درباره به وقایع اخیر مشهد به دست آمد. در بازرسی از منازل این دو که یکی از آنها معلم و دیگری دانش آموز بود تعدادی نوار سخنرانی‌های انقلابی روحانیون و دکتر علی شریعتی کشف شد.
در ساعت 11 شب پنجم شهریور گروهی از مردم دست به تظاهرات زدند که اکثر آنان نوجوان بودند. در پایان این تظاهرات پنج نفر توسط مأمورین حکومت پهلوی بازداشت شدند.
در اواخر مهرماه 1357 مدارس آستانه اشرفیه نیمه تعطیل بود. این وضعیت در آبان ماه نیز ادامه داشت. روز پانزدهم آبان دو هزار نفر از مردم آستانه اشرفیه از جلوی بانک فرهنگیان به سمت قبرستان این شهر راهپیمایی کردند.
عصر روز هفدهم آذر هم عده‌ای از جوانان در مقابل یکی از مساجد آستانه اشرفیه اجتماع و تظاهرات کردند که با دخالت مأمورین متفرق و سه نفر از آنان دستگیر شدند. به دنبال دستگیری این سه تن یک خودرو فیات مقابل شهربانی این شهر متوقف و سرنشینان آن به طرف مأمورین تیراندازی کرده و متواری شدند.
روز نهم دی مانند دیگر شهرهای استان گیلان تظاهراتی در آستانه اشرفیه روی داد که به نوشته روزنامه کیهان در آستانه اشرفیه چهار نفر به اسامی علی رمضان‌پور، حسین پرندک، کاظم جعفرپور و یک جوان مجهول‌الهویه به شهادت رسیدند. همین منبع اضافه کرد بیش از پنجاه مغازه یک فروشگاه بزرگ و دو خانه متعلق به روحانیون دچار آتش‌سوزی شده و خسارات فراوانی به بازار وارد آمد. به دنبال این حوادث آستانه اشرفیه به حال تعطیل درآمد و شهر به دست جوانان افتاد.
روز سیزدهم دی با رسیدن قوای کمکی، دوباره این شهر به دست نیروهای حکومت پهلوی افتاد. حوادث این روزهای این شهر تبعات گسترده‌ای داشت و در اعلامیه مراجع قم نیز به آن اشاره شد.
منابع:
ـ انقلاب اسلامی ایران به روایت اسناد ساواک (دوره 25 جلدی)، ناشر: مرکز بررسی اسناد تاریخی
تعداد بازدید: 1365
