08 تیر 1398
زهرا قاسمی
در جریان مبارزه برای انقلاب اسلامی ایران، بازاری‌ها با حمایت‌های متعدد از مبارزین، اعتصاب‌های سراسری و تعطیلی بازار، نقش برجسته‌ای در پیروزی انقلاب اسلامی داشتند. با توجه به این نقش مهم بازار و بازاری‌ها، دفتر فرهنگ و مطالعات پایداری حوزه هنری استان آذربایجان شرقی، انتشار کتاب «سرای انقلاب» را برای تبیین نقش بازار تبریز در پیروزی انقلاب اسلامی در دستور کار خود قرار داد.
معصومه جعفرزاده، محقق و نویسنده کتاب سرای انقلاب، کار خود را با نوشتن طرحی برای این کار آغاز کرد. پس از آن، با تحقیق کتاب‌خانه‌ای و میدانی، مطالب مورد نیاز را فراهم کرد و دستاورد آن را در فصل اول کتاب با عنوان بازار تبریز و موقعیت جغرافیایی و تاریخی گنجاند. در این فصل که 77 صفحه دارد، در مورد فضای بازار تبریز و قسمت‌های مختلف آن، نقش بازار تبریز در قیام‌های پیش از انقلاب اسلامی، نقش روحانیت در آگاهی‌بخشی به مردم، تعطیلی‌های بازار تبریز، تأسیس صندوق جهت کمک به خانواده زندانیان سیاسی و حمایت مالی از فعالیت‌های ضد حکومت پهلوی، روابط بازاریان و روحانیت و نقش مراجع تقلید، بازتاب وقایع مرتبط با انقلاب اسلامی در بازار تبریز مطالبی ذکر شده تا سابقه مبارزاتی بازار تبریز را بیان کند.
فصل دوم «تاریخ شفاهی: گفت‌وگو با مبارزان و بازاریان تبریز» نام گرفته است. نگارنده مقدمه‌ای هم در ابتدای این فصل نوشته و شیوه کار خود را شرح داده است. او بر اساس تحقیقات میدانی و کتاب‌خانه‌ای، اسامی تعدادی از بازاریان فعال در نهضت انقلاب اسلامی را انتخاب کرده است. برخی مصاحبه‌شوندگان هم توسط افراد مرتبط معرفی شده‌اند. اولین مصاحبه، با کریم بهروزی از فعالان بازار کفاشان انجام شده است. کریم ارسلانی، رضا شهیری، احمد حسین انزابی، حیدر ارسلانی، محمدحسین عبد یزدانی، میرعلی‌اکبر صدرالدینی و ستار حیدری از جمله افرادی هستند که متن مصاحبه با آن‌ها در کتاب گنجانده شده است. فصل دوم 327 صفحه از کتاب را به خود اختصاص داده است.
فصل سوم با عنوان «شهدای محراب تبریز» در 21 صفحه به زندگی آیت‌الله سیدمحمدعلی قاضی طباطبایی و آیت‌الله سیداسدالله مدنی اختصاص یافته است.
با خانواده دو شهید 29 بهمن 1356 تبریز، شهید محمد تجلا و شهید محمدباقر رنجبرفام نیز مصاحبه صورت گرفته است. این مصاحبه‌ها در فصل چهارم در 41 صفحه در کتاب آورده شده است.
با توجه به این‌که هدف این کتاب بیان نقش بازار تبریز در پیروزی انقلاب اسلامی است، دو فصل سوم و چهارم ارتباط مستقیمی با این موضوع ندارند و علت گنجاندن آن‌ها در کتاب مشخص نیست.
فصل پنجم کتاب، اسناد و مدارک مرتبط با موضوع کتاب است: اسناد بازار تبریز، اسناد قیام 29 بهمن، اسناد شخصی مبارزان سیاسی و انقلابی و تصاویری از روزنامه‌ها. منابع مورد استفاده برای تکمیل اطلاعات کتاب، در صفحه انتهایی گنجانده شده است.
در متن تمام فصل‌ها، اطلاعات تکمیلی برخی مطالب در پاورقی صفحات آمده است. در برخی موارد قسمتی از متن به پاورقی منتقل شده است؛ از جمله بخشی از زندگی کریم بهروزی در صفحه 93 و زندگی‌نامه آیت‌الله قاضی طباطبائی در صفحه 422.
کتاب سرای انقلاب پس از نگارش متن در دفتر فرهنگ و مطالعات پایداری حوزه هنری استان آذربایجان شرقی، در قطع تقریباً رقعی با حجم 622 صفحه توسط انتشارات سوره مهر در سال 1398 منتشر شده است.
تعداد بازدید: 1369
