10 تیر 1399
مریم طحان
کمیته بین‌المللی صلیب سرخ به عنوان یک نهاد حقوق بشر جهانی در ایران دفتر نمایندگی دارد که گزارش‌هایی از اوضاع مردم ایران را برای نهاد مربوطه ارسال کرده و در راستای اهداف خود خدماتی را ارائه می‌دهد. در میان اسناد سفارت آمریکا در ایران درخصوص این کمیته، مطلب خاصی به چشم نمی‌خورد به جز یک مورد درخصوص گزارش حقوق بشر و سندی که به اوضاع پناهندگان کرد عراق در ایران اشاره دارد.
وزارت امور خارجه آمریکا در پیش‌نویس گزارش حقوق بشر در 19 دی 1357 به سفارت آمریکا در ایران، ضمن بیان اوضاع ایران، نحوه برخورد حکومت پهلوی با مردم و مخالفان حکومت طی سال‌های 57 ـ 1356 را شرح داده و آن را در راستای بهبود اوضاع کشور و مردم و در جهت جلوگیری از ادامه آشوب‌ها و اعتراضات دانسته است.
در این گزارش نحوه تعامل حکومت پهلوی با سازمان‌های بین‌المللی از جمله کمیته بین‌المللی صلیب سرخ خوب و بدین صورت نوشته شده است: «رفتار و سابقه دولت درباره تحقیقات بین‌المللی و غیر دولتی در مورد تخطی‌های منتسب ازحقوق بشر دولت ایران در طول سال با کمیته بین‌المللی صلیب سرخ و کمیسیون بین‌المللی حقوقدانان همکاری نمود، که هر دوی این‌ها نمایندگانی برای تحقیق در مورد شرایط حقوق بشر به ایران فرستادند. دولت همان روح همکاری را با عفو بین‌المللی نشان نداد. به هر صورت یک هیئت عفو بین‌المللی در نوامبر از ایران دیدن کرد، توانست مصاحبه‌های بی‌شماری انجام دهد که به اتهامات شکنجه مستمر و وحشیگری به وسیله عوامل امنیتی ایران منجر شد. همچنین یک تیم دو نفره از طرف اتحادیه بین‌المللی برای حقوق بشر در نوامبر از ایران دیدن کرد، که موارد اختلافی درباره آزادی زندانیان سیاسی و حقوق مجرمین سیاسی برای محاکمه در دادگاه‌های غیرنظامی پیدا نمود.»[1]
اما بیشترین مطلب از فعالیت کمیته بین‌المللی صلیب سرخ در ایران از منظر اسناد لانه جاسوسی آمریکا مربوط به وضعیت کردهای عراق در خاک ایران و ضرب‌الاجل حکومت پهلوی به آن‌ها جهت بازگشت به کشورشان می‌باشد. بر طبق اسناد، هانسن بکر مدیر کمیته صلیب سرخ بین‌المللی در تهران ازطریق جمعیت شیروخورشید سرخ اقدام به تمدید ضرب‌الاجل کرده که البته پاسخی دریافت نکرده است.[2] در نتیجه نماینده پناهندگان کرد در ایران با توسل به سفارت آمریکا در تلاش است تا از طریق نفوذ آمریکا بر کمیته بین‌المللی صلیب سرخ، راه نجاتی برای پناهندگان بیابد.
طی ملاقات ادریس پسر نماینده کردهای عراق (بارزانی) با نویمان کنسول آمریکا در تبریز، چنین استدلال شد که حضور کمیته بین‌المللی صلیب سرخ در اردوگاه‌های پناهندگان باعث خواهد شد که ایرانیان کردها را برای بازگشت به عراق تحت فشار قرار ندهند.[3]
نویمان بار دیگر از خرمشهر گزارش خود درخصوص نقش کمیته بین‌المللی صلیب سرخ در ماجرای پناهندگان کرد عراق را این‌‌گونه بیان می‌کند: «نماینده ژنرال بارزانی روز 16 فروردین با من ملاقات کرد تا تقاضا کند حکومت آمریکا از نفوذ خود نسبت به کمیته بین‌المللی صلیب سرخ استفاده کرده و کمک صلیب سرخ بین‌المللی و حضور صلیب سرخ را در اردوگاه‌های پناهندگان به دست بیاورد. این تقاضا ناشی از این ترس است که ایران در نظر دارد تدابیر شدیدی برای وارد کردن پناهندگان به بازگشت به عراق اتخاذ کند.»[4]
نویمان ضمن اشاره به نفوذ کشورش بر کمیته بین‌المللی صلیب سرخ، ترس کردها از بدرفتاری ایرانیان در غیاب کمیته را مطرح کرده است: «کردها شنیده‌اند که ایران به کمیته بین‌المللی صلیب سرخ گفته است که دیگر کاری برای آن‌ها در ایران وجود ندارد و نمایندگان صلیب سرخ باید به منزل خود بازگردند.»[5]
براساس همین سند اگرچه کنسول آمریکا تمایلی به کشاکش سیاسی به مسئله پناهندگان کرد عراق در ایران را ندارد ولی بر اساس مصلحت‌اندیشی به نماینده بارزانی قول می‌دهد که تقاضایش را به وزارت خارجه کشورش اعلام نماید؛ چرا که اگر ترس کردها از بدرفتاری ایران نسبت به آن‌ها عملی شود، مطبوعات جهان به ایران حمله کرده و آمریکا را به بی‌توجهی به مسائل بشردوستانه متهم می‌کنند؛ بر این اساس «حضور ضعیف کمیته بین‌المللی صلیب سرخ می‌تواند از لحاظ بین‌المللی شواهد قابل قبولی درباره شرایط اردوگاه‌ها که تاکنون به اندازه کافی خوب بوده فراهم کند. به علاوه اگر بغداد نسبت به بازگشت‌کنندگان تدابیر بسیار خشن و سرکوبگرانه اعمال نکند، آن‌گاه گزارش‌های کمیته بین‌المللی صلیب سرخ درباره شرایط کنونی در عراق ممکن است عده زیادی از پناهندگان را به بازگشت به عراق در آینده نه چندان دوری تشویق کند.»[6]
نویمان همچنین به وزارت خارجه آمریکا متذکر می‌شود که نقش کمیته بین‌المللی در ماجرای پناهندگان کرد عراقی، سبب کاهش تقاضای آن‌ها برای رفتن به آمریکا می‌شود. وی در ادامه چنین ابراز عقیده می‌کند که آمریکا از مصر و الجزایر تقاضا کند تا عراق را متقاعد به پذیرش یک هیئت نمایندگی صرفاً ناظر از سوی کمیته بین‌المللی صلیب سرخ کند.[7]
وزیر امور خارجه آمریکا در بحبوحه قیام مردم علیه سلطنت پهلوی، از هیئت نمایندگی آمریکا در ژنو درخواست می‌کند تا با کمیته بین‌المللی صلیب سرخ درخصوص طرح‌هایش برای کردهای عراق و بقیه اقلیت‌های ایران در اوضاع جاری مذاکره نماید.[8]
سولیوان سفیر آمریکا در تهران در روزهای پایانی حکومت پهلوی به وزارت خارجه آمریکا از عدم تماس با کمیته بین‌المللی صلیب سرخ در ناآرامی‌های چند ماهه اخیر ایران گزارش داده است ولی ضمن ابراز خوشحالی از حضور اعضای کمیته در ایران، امیدوار است آن‌ها بتوانند کاری برای پناهندگان کرد انجام دهند؛ البته اگر این کار به نظرشان مفید باشد. چرا که با توجه به اعتراضات و ناآرامی‌ها در ایران، اعضای کمیته بین‌المللی صلیب سرخ که در ایران مانده‌اند به جای توسعه فعالیت‌های‌شان، بیشتر هم خود را صرف نجات خود کرده‌اند.[9]
پی‌نوشت‌ها:
[1]. اسناد لانه جاسوسی آمریکا، کتاب دوم، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، 1388، ص 84، سند شماره 46، 9 ژانویه 1979 ـ 19 دی 1357.
[2]. همان، کتاب سوم، ص 761، سند شماره 4، 25 مارس 1975 ـ 5 فروردین 1354.
[3]. همان، صص 762 ـ 761 ، سند شماره 5، 10 آوریل 1975 ـ 21 فروردین 1354.
[4]. همان، ص 762، سند شماره 6، 10 آوریل 1975 ـ 21 فروردین 1354.
[5]. همان، ص 764.
[6]. همان‌جا.
[7]. همان‌جا.
[8]. همان، ص 769، سند شماره 12، 2 فوریه 1979 ـ 13 بهمن 1357.
[9]. همان، ص 771، سند شماره 13، 6 فوریه 1979 ـ 17 بهمن 1357.
تعداد بازدید: 1085
