02 مهر 1399
سیدرضا فندرسکی
بندرلنگه از شهرستان‌های مهم استان هرمزگان در ساحل خلیج‌فارس است؛ در این مجال کوتاه نگاهی به مبارزات مردم این شهر در دو سال 1356 و 1357 خواهیم داشت.
فعالیتهای انقلابی آیت‌الله شیخ‌محمد یزدی باعث شد تا کمیسیون امنیت اجتماعی قم در تاریخ 21 دی 1356 حکم به تبعید وی به شهر بندرلنگه دهد. حضور یزدی در بندرلنگه باعث شد عده‌ای از روحانیون شهرهای مختلف به ملاقات وی بروند و در نتیجه فعالیتهای انقلابی در این شهر به صورت شعارنویسی و نظایر آن آغاز شد. این مسائل باعث شد تا شهربانی بندرلنگه درخواست کند محل تبعید وی تغییر یابد. گزارش حکومتی این بود که جوانان بندرلنگه ارتباط نزدیکی با آقای یزدی پیدا کرده و برای هرگونه فعالیتی اعلام آمادگی می‌کنند.
در شب 9 فروردین 1357 اعلامیه‌هایی از قم به آیت‌الله یزدی می‌رسد تا در منطقه توزیع کند. سرانجام آیت‌الله‌یزدی روز 2 اردیبهشت از بندرلنگه به اسلام‌آباد غرب منتقل شد تا بقیه دوران تبعید سه‌ساله خود را در آنجا بگذراند. هم‌زمان با خروج وی از بندرلنگه شعارهایی علیه حکومت پهلوی بر در و دیوار شهر و نیز در جاده دشتی به گاوبندی نوشته شد.
بنا به گزارش روز 9 مرداد 1357 ساواک، محل تبعید محمدصادق صادقی گیوی (حجت‌الاسلام صادق خلخالی) از بانه به بندرلنگه تغییر یافت. همچنین حجت‌الاسلام سید‌علی‌اصغر دستغیب در روز 19 مرداد از محل تبعید خود سراوان، به بندرلنگه منتقل شد. فردی به نام علی‌اکبر شمسی نیز روز 24 مرداد به عنوان تبعیدی به بندرلنگه آورده شد. در این روز شیخ یاسر پورمحمدی نیز که محکوم به تبعید شده بود وارد بندرلنگه شد. آیت‌الله سیدکاظم نورمفیدی در روز 5 شهریور به عنوان تبعیدی وارد این شهر شد. این جابجایی‌ها به دلیل نزدیک شدن به ماه مبارک رمضان و برهم زدن برنامه‌های سخنرانیها و مراسم این افراد بود.
پس از روی کارآمدن دولت شریف‌امامی، حجت‌الاسلام خلخالی در حسینیه این شهر علیه او سخنان شدیداللحنی ایراد کرد که پس از آن مردم حاضر شعارهای انقلابی سر دادند؛ به دنبال آن شهربانی خلخالی را بازداشت کرد اما با تجمع تبعیدیان و مردم در مقابل شهربانی، مجبور شد او را آزاد کند.
در روز 8 شهریور پنج نفر از روحانیان تبعیدی در بندرلنگه طی اعلامیه‌ای روی کار آمدن دولت جدید (شریف‌امامی) را فریب تازه شاه دانستند.
در روز 10 شهریور 1357 ساواک دستور دستگیری حجت‌الاسلام خلخالی را صادر کرد اما روحانیان تبعیدی به فرمانداری مراجعه کردند و متعهد شدند که او دیگر سخنانی علیه حکومت نگوید.
آیت‌الله نورمفیدی در تاریخ 14 مهر در مراسم نماز جماعت در یکی از مساجد بندرلنگه در مورد ویژگیهای زمامدار اسلامی سخنرانی کرد و دو ویژگی عدالت و مشورت با مردم را از ویژگیهای رهبر برشمرد. وی سپس از مردم پرسید آیا وجود چنین رهبری را در جامعه ما احساس می‌کنید؟ او در ادامه صراحتاً از امام خمینی نام برد و دعا کرد که امام به ایران بازگردد و حکومت اسلامی در ایران ایجاد کند. در این روز همچنین یکی از روحانیان بومی بندرلنگه در خانه خود طی سخنانی با اشاره به برخورد دولت عراق با امام خمینی روز بعد را تعطیل عمومی اعلام کرد.
هنگام حضور روحانیان تبعیدی در بندرلنگه، ملاقاتهایی نیز بین مردم و آنان صورت می‌گرفت که موجب روشنگری می‌شد. در یکی از این ملاقاتها که در تاریخ 21 مهر در منزل آیت‌الله سیدکاظم نورمفیدی انجام شد و آقایان خلخالی و دستغیب نیز حضور داشتند، تعدادی از مردم سؤالاتی مطرح کردند و آیت‌الله نورمفیدی و دیگران پاسخ دادند. آیت‌الله نورمفیدی در این دیدار امام خمینی را رهبری دانست که دارای افکار والا و بزرگی است و طرز فکرش با دیگر مخالفین شاه که تلاش می‌کنند قانون اساسی را اجرا کنند تفاوت اساسی دارد.[1]
در روز 24 مهر به مناسبت چهلم شهدای میدان شهدا (ژاله) تهران و نیز سالگرد رحلت حاج‌سیدمصطفی خمینی مراسمی در حسینیه غضنفری بندرلنگه برگزار شد. در این مراسم که عده‌ای از اهل تسنن نیز در آن شرکت داشتند یکی از روحانیون بومی سخنرانی کرد و از مقام امام خمینی و فرزند ایشان و شهدای انقلاب اسلامی تجلیل نمود.
در اواخر آبان 1357 تعدادی از فعالان انقلاب در بندرلنگه و شهرهای مجاور دستگیر شدند که به همین مناسبت در روز 24 این ماه اجتماعاتی در مساجد منطقه تشکیل شد. در روز 5 آذر چهار نفر دانشجو و کارمند در بندرلنگه به اتهام اهانت به شاه دستگیر شدند. روز بعد آیت‌الله العظمی گلپایگانی در نامه‌ای به روحانیون بندرلنگه خواهان وحدت بین اهل تسنن و تشیع شد و ایجاد دو دستگی بین این دو را خواستِ حاکمان دانست.
در روز 15 دی عده‌ای از اهالی بندرلنگه در نقاط مختلف شهر تظاهرات کردند که با دخالت مأموران انتظامی و تیراندازی و پرتاب گاز اشک‌آور متفرق شدند. قرار شد این تظاهرات روز بعد هم ادامه یابد. در روز شانزدهم همه ادارات، بانکها، بازار و شرکتها در استان هرمزگان به دلیل اعلام همبستگی با اعتصابیون آموزش و پرورش تعطیل بود.
بر اساس قرار قبلی روز 16 دی عده‌ای از فرهنگیان بندرلنگه به منظور اعلام همبستگی با فرهنگیان بندرعباس در آموزش و پرورش این شهر اجتماع کردند و شعارهای انقلابی سردادند. عده‌ای هم در غروب همین روز به یک انبار مشروبات الکلی حمله کردند و آن را به آتش کشیدند. روز بعد نیز عده‌ای از مردم به تدریج جلوی آموزش و پرورش بندرلنگه اجتماع کردند و با سردادن شعارهایی به خیابانها رفتند و تظاهرات کردند. در همین روز چند نقطه از شهر به آتش کشیده شد و راه‌بندان ایجاد شد که مأموران با تیراندازی و پرتاب گاز اشک‌آور مردم را متفرق کردند.
در روز 21 دی 1357 نیز تظاهراتی در بندرلنگه برگزار شد.[2]
پی‌نوشت‌ها
[1]. تاریخ انقلاب‌اسلامی‌ایران به روایت اسناد ساواک، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، سند ص 358، ج 13.
[2]. روزنامه کیهان، ش 10612، ص 7.
تعداد بازدید: 982
