28 فروردین 1400
احمد ساجدی
یکی از روش‌های تاریخ‌نگاری که به ویژه در سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی رواج یافته است گفت‌و‌گو با شخصیت‌های حزبی و وابسته به دسته‌جات سیاسی با هدف آشنا ساختن مخاطبان با مواضع سیاسی احزاب و گروه‌ها نسبت به تحولات تاریخ معاصر ایران است. در این شیوه تاریخ شفاهی، نه مصاحبه‌گر و نه مخاطب به دنبال کشف رویدادها نیستند، بلکه مقصودشان آشنایی با دیدگاه‌ها، نظرات و مواضع گروه‌های سیاسی نسبت به رویدادها و حوادث تاریخ است که از زبان مصاحبه‌شونده تشریح و تبیین می‌گردد. در این روش هر یک از سخنرانی‌ها، بیانیه‌های منتشره و اظهارنظرهای شخصیت مورد نظر می‌تواند به تکمیل این هدف کمک کند.
یکی از آثاری که با همین هدف و به همین شیوه منتشر شده و مواضع نهضت آزادی و فعالان ملی مذهبی را نسبت به تحولات تاریخ ایران بیان می‌کند، کتابی است با عنوان «تاریخ یک انقلاب» که «بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه» چاپ و منتشر کرده است. کتاب «تاریخ یک انقلاب» حاوی گزیده مقالات، سخنرانی‌ها، یادداشت‌ها و مصاحبه‌های آقای عزت‌الله سحابی در سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی است
عزت‌الله سحابی (1309 –۱۳۹۰) در سال ۱۳۴۰ به عضویت شورای مرکزی نهضت آزادی درآمد و پس از پیروزی انقلاب اسلامی از فعالان ملی مذهبی کشور شد. نمایندگی دوره اول مجلس شورای اسلامی، نمایندگی دوره اول مجلس خبرگان قانون اساسی، ریاست ستاد بسیج اقتصادی کشور، ریاست سازمان صنایع ملی ایران، ریاست سازمان برنامه و بودجه و... از دیگر مسئولیت‌های عزت‌الله سحابی در سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی است.
عزت‌الله سحابی در طول سالهای زندگی سیاسی - اجتماعی خود، به ویژه سالهای ۱۳۵۷ تا ۱۳۶۰ و نیز در سالهای بعد از دوم خرداد ۱۳۷۶ علاوه بر فعالیت در عرصه سیاسی در صحنه مطبوعاتی کشور نیز حضور داشته و در قالب مصاحبه، یادداشت، مقاله و... دیدگاه‌های خود را درباره مسائل مختلف جامعه مطرح کرده است. بخش عمده این دیدگاه‌ها و مواضع، در روزنامه‌ها و نشریات کشور به چاپ رسیده است.
کتاب «تاریخ یک انقلاب» شامل مقدمه‌ای درباره زندگی مهندس سحابی است و بخش اصلی آن به چهار فصل تقسیم می‌شود. در فصل اول این کتاب تحت عنوان «نگاهی به جنبش اسلامی معاصر» سحابی به نقد و بررسی جنبش اسلامی معاصر ایران از زمان سید جمال‌الدین اسد‌آبادی به این سو پرداخته است. فصل دوم تحت عنوان «تاریخ اسلام» شامل دو رساله درباره نهضت امام حسین(ص) است. فصل سوم حاوی مصاحبه‌ای از مهندس سحابی درباره انقلاب مشروطیت است. فصل چهارم شامل چند مقاله و مصاحبه درباره نهضت ملی شدن صنعت نفت، دولت دکتر محمد مصدق و کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ است که در سه بخش مجزا ارائه شده است. سرانجام فصل پایانی کتاب که مفصل‌ترین بخش محسوب می‌شود شامل ۱۶ مصاحبه و مقاله درباره انقلاب اسلامی ایران و تحولات مرتبط با آن است. این کتاب اولین بخش از مجموعه شش قسمتی نوشته‌ها، سخنرانی‌ها و مصاحبه‌های عزت‌الله سحابی است که تحت عنوان مباحث تاریخی گردآوری شده است.
عزت‌الله سحابی در این کتاب در پاسخ به هر یک از مسائل مطروحه و یا در هر یک از سخنرانی‌ها و یادداشت‌های خود، دیدگاه‌هایش را مطرح ساخته است. دیدگاه‌هایی که بعضاً قابل تأمل به نظر می‌رسد. او از دکتر محمد مصدق سرسختانه دفاع می‌کند و حتی در جایی او را «سیاستمداری بدون اشتباه» می‌نامد. درباره نهضت ملی شدن صنعت نفت می‌گوید: «ما اساساً صنعت نفت نداشتیم تا بخواهیم آن را ملی کنیم. آنچه هم که برای اکتشاف، استخراج و بهره‌برداری از نفت ایران وجود داشت، متعلق به انگلیسی‌ها بود.» سحابی از طرح سیاسی مهندس بازرگان در جریان انقلاب سال ۱۳۵۷ مبنی بر «ضرورت خروج شاه از کشور و سپس تأسیس شورای سلطنت و برگزاری انتخابات از سوی این شورا» حمایت می‌کند.
عزت الله سحابی ادامه جنگ تحمیلی بعد از سال ۱۳۶۰ را ناصحیح می‌داند، در حالی که دستاوردهای مثبت و سازنده دفاع مقدس در عرصه‌های سیاسی و اقتصادی را انکار نمی‌کند. او حتی می‌گوید حماسه‌ای که در جنگ آفریدیم، در تاریخ سه هزارساله ایران سابقه ندارد. وی در جایی انقلابی بودن و تداوم انقلابی‌گری را به معنای ادامه تفکر تخریب و به‌هم‌ریختگی تعبیر کرده و آن را مورد انتقاد قرار می‌دهد. در عین حال در چندجا تصریح دارد که ما هنوز در فضای احساسی انقلاب باقی مانده‌ایم. تسخیر لانه جاسوسی آمریکا در تهران نیز رویداد دیگری است که سحابی نسبت به آن ابراز نارضایتی کرده است.
کتاب «تاریخ یک انقلاب» که به اهتمام آقای امیر طیرانی گردآوری و تدوین شده، فقط از نظر آشنا ساختن محققان کنجکاو نسبت به باورها و عقاید عزت‌الله سحابی می‌تواند با ارزش تلقی شود والا مرجع موثقی برای آشنایی با تحولات سیاسی تاریخ معاصر ایران به ویژه نهضت امام خمینی و انقلاب اسلامی نیست. چاپ اول این کتاب در 1399 در 439 صفحه و با بهای 89500 تومان وارد بازار نشر شده و در اختیار پژوهشگران قرار گرفته است.
تعداد بازدید: 607
