09 بهمن 1400
احمد ساجدی
«تروریسم» پدیده‌ای است که به استفاده از خشونت یا تهدید برای دستیابی به اهداف سیاسی اطلاق می‌شود.
«ترور» و «تروریسم» پدیده ناخوشایندی است که همواره حیات انسان و امنیت او را نشانه رفته و در تمامی ادیان، منفور و مطرود شناخته می‌شود. یکی از مهم‌ترین مباحث مطرح در مقوله «ترور و تروریسم» تفاوت آن با «دفاع مشروع» است. این تفاوت بدان دلیل حائز اهمیت است که بسیاری از دولت‌ها و قدرت‌هایی که بانی و حامی تروریسم هستند از یک سو از این پدیده به عنوان دفاع یاد می‌کنند و از سوی دیگر نظام‌هایی که به واقع از حاکمیت ملی و تمامیت ارضی خود دفاع می‌کنند به تروریسم متهم می‌سازند.
در دین اسلام، مسلمانان از به‌کار بستن ترور منع شده‌اند و اسناد معتبری در مخالفت پیامبر اسلام(ص) با کشتن غافلگیرانه دشمنان وجود دارد. با این حال پیامبر اکرم(ص) بر اساس آموزه‌های الهی به مسلمانان آموخته است که علاوه بر دفاع از جان، مال، ناموس، میهن، آزادی و استقلال خویش، موظفند برای دفاع از ستمدیدگان و نجات مستضعفین و مظلومین نیز دست به پیکار بزنند. پیامبر اسلام(ص) این مجوز را به هر مسلمانی داده که در صورت تجاوز به مال و جان و دینشان به دفاع برخیزند و تن به ظلم و خفت ندهند. این آموزه عزت‌آفرین، نه تنها توسط پیامبر اسلام و ائمه هدی(ع) بیان شده؛ که رهنمود عقل نیز است. انسان سلیم‌النفس و صحیح‌العقل به هنگام تعدی و تجاوز دیگران به مال، جان و آبرو و اعتقادات او، به دفاع برمی‌خیزد. بدیهی است دفاع عقلانی که آموزه قرآن و عترت است با «ترور» متفاوت است.
امام خمینی با تکلیف کردن دفاع بر همه افراد جامعه و اولویت دادن جنگ دفاعی بر سایر امور مملکتی، حضور داوطلبانه و متعهدانه تمام اقشار جامعه را در جبهه‌های جنگ تحمیلی ضروری دانسته و آن را عین «دفاع» تلقی کرده‌اند. از نظر ایشان، «دفاع از مملکت اسلامی و دفاع از نوامیس مسلمین، از واجبات شرعی الهی است که بر همه ما واجب است.»
این که ترور کدام است و دفاع مشروع چیست و فقه شیعه چه آموزه‌ها و دیدگاه‌هایی دارد، سئوالی است که برای پاسخ دادن به آن، همایشی در کشور برگزار شده است. در آبان ۱۳۸۹ «جامعه المصطفی العالمیه» با همکاری «مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی» مبادرت به تشکیل همایش «دفاع و تفاوت آن از دیدگاه امام خمینی و حقوق بینالملل» کردند. در این همایش که در شهر قم برگزار شد، مقالاتی از سوی صاحب‌نظران و محققان ارائه شد که حدود ۵۰ مورد آن مورد پذیرش قرار گرفت. از این تعداد ۲۱ مقاله قابل چاپ تشخیص داده شد که از میان آنها ۸ مقاله برتر موفق به دریافت جایزه نیز شدند. نتیجه‌ای که از این پژوهش‌ها به دست آمد این بود که بسیاری از قوانین شناخته شده بین‌المللی در زمینه جنگ و دفاع، با دیدگاه‌های اسلام و فقه شیعه مطابقت دارد ولی مشکل این است که آن قوانین و کنوانسیون‌ها چندان رعایت نمی‌شود و این رمز بسیاری از نابسامانی‌ها در دنیای معاصر است.
پس از برگزاری همایش یادشده، «مدرسه عالی امام خمینی» با همکاری «مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی - دفتر قم» در کتابی تحت عنوان «دفاع مشروع؛ بررسی فقهی مسئله ترور از دیدگاه امام خمینی» تعدادی از مقالات برگزیده آن همایش را گردآوری و به چاپ رساندند. در این کتاب که «مؤسسه چاپ و نشر عروج» آن را انتشار داده، این عناوین به چشم می‌خورد:
در ابتدای کتاب «دفاع مشروع، بررسی فقهی مسئله ترور از دیدگاه امام خمینی»، سخنرانی آیت‌الله محمد یزدی در زمینه جهاد و دفاع و قتال، و مبانی «مشروعیت» و «مقبولیت» آنها، اهمیت دفاع از اسلام، دفاع از اقتصاد اسلامی، دفاع از سرزمین در مرز و در خارج از مرزها از دیدگاه اسلام و حقوق بینالملل، منتشر شده است.
این کتاب در ۶۳۴ صفحه و در قطع وزیری توسط جمعی از محققان تهیه و تنظیم شده و چاپ اول آن در سال ۱۳۹۲ با بهای ۲۸ هزار تومان وارد بازار نشر شده است.
از ویژگی‌های این کتاب آن است که نشان می‌دهد هر کجا قوانین، قراردادها، و کنوانسیون‌های بین‌المللی در زمینه «جنگ و دفاع»، گویا و کامل و قابل دفاع تشخیص داده می‌شوند، دقیقاً آنجا منطبق بر مقررات اسلامی است و هر کجا قوانین و فرمول‌های رایج جهانی در این عرصه‌ها نارس و عاجز از تشخیص مرزهای حق و باطل هستند، فقه اسلامی راه‌حل‌های منطقی ارائه کرده است.
تعداد بازدید: 504
