21 مرداد 1402
احمد ساجدی
دکتر هوشنگ نهاوندی از رجال پهلوی دوم بود که مسئولیت‌ها و مناصبی چون ریاست دانشگاه شیراز، ریاست دانشگاه تهران، ریاست دفتر فرح پهلوی، وزارت فرهنگ و آموزش عالی و وزارت آبادانی و مسکن را در پرونده داشت. او عضو «حزب ایران نوین» و از فعالان انجمن‌های فراماسونری در ایران بود. بر اساس اسناد ساواک، هوشنگ نهاوندی دارای سوابق زیادی در دزدی، اختلاس و ارتشا بوده است. نهاوندی در دولت ارتشبد غلامرضا ازهاری در فهرست کسانی قرار گرفت که به فساد مالی متهم شدند، از این‌رو همراه با تعداد دیگری از رجال پهلوی در اقدامی فریبکارانه با هدف فرونشاندن اعتراضات مردمی، مدتی دستگیر و به زندان جمشیدیه منتقل شد. اما با اوجگیری انقلاب اسلامی توانست از زندان و سپس از کشور بگریزد و رهسپار فرانسه شود.
در مجموعه اسناد لانه جاسوسی سندهایی راجع به شهرت هوشنگ نهاوندی به عنوان چاپلوس در دربار پهلوی، وابستگی به حزب رستاخیز، عهده‌داری ریاست دفتر فرح پهلوی، همچنین چگونگی فرار وی از کشور پس از سقوط شاه و نیز فعالیت‌های او علیه جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور وجود دارد.
اسناد لانه جاسوسی از هوشنگ نهاوندی با القابی چون: «یکی از عناصر وابسته به رژیم پهلوی و از گردانندگان اصلی حزب رستاخیز»[1] و همچنین «سیاستمداری فرصت‌طلب و یکی از چاپلوس‌ترین افراد دور و بر شاه» یادکرده[2] و تصریح دارد که «به همین جهت وی مورد تنفر همکاران خود و اکثر ایرانیان قرار دارد.»[3]
این اسناد همچنین به یکی از مسئولیت‌های اصلی هوشنگ نهاوندی یعنی «ریاست دفتر شهبانو» اشاره کرده[4] می‌نویسد: «انتصاب وی به عنوان رئیس دفتر ملکه در نوامبر سال ۱۹۷۶ یک ارتقاء محسوب می‌شود.»[5]
درباره دیدگاه هوشنگ نهاوندی راجع به بهترین فرم حکومت برای ایران، یکی از اسناد لانه جاسوسی آمریکا می‌نویسد:
«نهاوندی خود را یک سلطنت‌طلب می‌داند که شاه‌پرست نیست و می‌گوید فکر می‌کند مراجعت شاه غیر ممکن است، ولی بهترین فرم حکومت در ایران روش پارلمانی شاهنشاهی می‌باشد.»[6] و در جای دیگری نیز گفته: «بهترین شکل حکومت در ایران حکومت پارلمانی شاهنشاهی بریتانیایی است.»[7]
درباره گرایش‌های سیاسی و جایگاه حکومتی نهاوندی نیز یک سند لانه جاسوسی چنین می‌نویسد:
«او تحصیلکرده فرانسه است ولی همیشه در تماس با سفرای آمریکا بوده است که این تماس‌ها را با «آرمین مایر» شروع کرده و مخصوصاً با «ریچارد هلمز» و «ویلیام سولیوان» نیز در ارتباط بوده است. او دشمن نخست‌وزیر هویدا به شمار می‌رود ولی از جانب ملکه به خوبی حمایت می‌شود و به همین دلیل قادر به حفظ مقام خویش بوده است.»[8]
نهاوندی در فهرست کسانی قرار داشته که در سال 1357 میلیون‌ها دلار ارز از کشور خارج کرده و به حساب خود در بانک‌های آمریکا و اروپا واریز کرده است.[9]
نام هوشنگ نهاوندی در فهرست ۲۰ نفر از رجال تحتِ تعقیب حکومت پهلوی بوده که اسامی آنها در اردیبهشت ۱۳۵۸ از سوی دادستانی انقلاب اعلام شده و در مطبوعات منتشر شده بود.[10]
یکی از اسناد لانه جاسوسی راجع به بازداشت هوشنگ نهاوندی پس از پیروزی انقلاب چنین نوشته است:
«نهاوندی بلافاصله بعد از ۲۲ بهمن توسط افراد کمیته دستگیر و مورد بازجویی قرار گرفت. ولی موفق شد که از بازداشتگاه فرار کند. او هفته‌های اخیر را در اطراف تهران نزد دوستانش به سر برده است، اما آخرین پناهگاه وی در منطقه دریای خزر بوده است.»[11]
یک سند لانه جاسوسی به تاریخ 12 مرداد 1358 و با طبقه‌بندی «سری» شکل فرار هوشنگ نهاوندی از کشور را این‌گونه شرح داده است:
«او بعد از 6 ماه مخفى بودن به پاریس رسیده است. مدتى از این زمان را در تهران مخفى بوده و سپس با ریشى تمام عیار به محدوده کردستان سفر کرده بود. بعد از آن او براى مدتى در کردستان ماند و سپس آنجا را ترک کرد و با پاى پیاده و با پشت سر گذاشتن حدود 500 متر از مرز عبور کرد، ولى بقیه راه را عمدتاً با وسیله نقلیه سفر کرده بود. او به اندازه کافى موجودى دارد که در پاریس زندگى کند. وی با زنش در یک آپارتمان کوچک به سر مى‌برند. تمام بچه‌هایش حقوق‌بگیرند و پول در مى‌آورند، بنابراین او نیاز چندانى به پول ندارد. او در نظر دارد که در پاریس بماند و کار کند.»[12]
هوشنگ نهاوندی پس از فرار از کشور و اقامت در پاریس، تا سال‌ها سرگرم توطئه و برنامه‌ریزی علیه انقلاب اسلامی ایران بود. وی پس از استقرار در فرانسه در مرداد ۱۳۵۸ با وابسته فرهنگی سفارت آمریکا در پاریس تماس گرفت و در گفت‌وگویی با او از وقوع کودتای قریب‌الوقوع توسط بعضی از امرای سابق ارتش و با پشتیبانی کردهای مسلح سخن به میان آورد. او در این رابطه اظهار داشت: این کودتا ۶ تا ۸ هفته بعد عملی خواهد شد. نهاوندی یک هفته بعد نیز در تماس با همین مقام آمریکایی مجدداً بحث براندازی جمهوری اسلامی ایران را مطرح کرد و قرائن و زمینه‌های آن را نیز تشریح نمود.[13]
اما یکی از اسناد لانه جاسوسی به تاریخ ۲۲ مرداد ۱۳۵۸ می‌نویسد:
«هیچ مدرکی دال بر تأیید ادعای نهاوندی در مورد انجام یک کودتای قریب‌الوقوع بوسیله تیمسارهای ناراضی ارتش در ۶ تا ۸ هفته آینده در دست نیست.»[14]
نهاوندی سپس در ملاقات دیگری با وابسته فرهنگی سفارت آمریکا در پاریس اظهار داشت که روز ۲۶ شهریور پاریس را به قصد مکزیک ترک خواهد کرد تا با شاه ملاقات کند. یک سند لانه جاسوسی در این رابطه می‌نویسد:
«مأموریت او عبارت است از اطلاع دادن به شاه درباره حکومت در تبعید که تازه جوانه‌زده است و اینکه این یک ائتلاف سیاسی است که به‌طور مداوم به هم نزدیک می‌شود و در اطراف شاپور بختیار، جمشید آموزگار و خود او (نهاوندی) به اضافه دیگران که هنوز نمی‌خواهند هویتشان فاش شود دور می‌زند و از پشتیبانی اویسی و جم که از جمله نظامیان مهاجر نیز هستند نیز برخوردار است.»[15]
طبق همین سند نهاوندی به وابسته فرهنگی آمریکا در فرانسه گفت که حاضر است پس از بازگشت از مکزیک در آمریکا یا هر کجای دیگر با مقامات آمریکایی ملاقات کند و پیشنهاد کرد که این ملاقات خوب است در منزل دخترش در آمریکا برگزار شود. اما «با نهاوندی طوری رفتار شد که انتظار ملاقات با مقامات آمریکا را نداشته باشد.!»[16]
چندی پس از این اظهارات، دیدگاه یک منبع سفارت آمریکا در تهران به تاریخ سوم مهر ۱۳۵۸ این‌گونه منعکس گردید:
«نظریات نهاوندی مزخرف است و تماس‌های آینده با او باید در حد سرایدار باشد.»[17]
پی‌نوشت‌ها:
[1]. اسناد لانه جاسوسی، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی، کتاب هفتم، ص ۳۸۱.
[2]. همان، ص ۳۸۲.
[3]. همان.
[4]. همان، ص ۳۸۳.
[5]. همان، کتاب هشتم ۷۵۶.
[6]. همان، کتاب هفتم، ص ۳۸۵.
[7]. همان، کتاب اول، ص ۱۰۲.
[8]. همان.
[9]. همان، کتاب نهم، ص ۳۸۰.
[10]. همان، کتاب دهم، ص ۳71.
[11]. همان، کتاب هفتم، ص 383.
[12]. همان، ص 386.
[13]. همان، ص ۳۸۱.
[14]. همان، ص۳۹۳.
[15]. همان، ص 395.
[16]. همان، ص 396.
[17]. همان، ص ۳۸۲.
تعداد بازدید: 410
