مقالات

جلوگیری از انقلاب: جان اف. کندی و ترویج دموکراسی در ایران

دیوید کالیر بخش اول ترجمه: مرتضی ویسی *توضیح گروه ترجمه و پژوهش منابع خارجی دفتر ادبیات انقلاب اسلامی: مقاله زیر در پی پاسخ به این پرسش است که دولت جان اف. کندی چه سیاستی نسبت به ایران در اوایل دهه 1340 در پیش گرفت و در ادامه، این سیاست چه تغییرها و پیامدهایی داشت؟ نویسنده با بهره از اسناد دولتی ایالات متحده، معتقد است کندی تحت تأثیر نظریه‌پردازان جدید به رهبری والت ویتمن روستو باور داشت که در کشورهایی مثل ایران باید...

نقد کتاب «سیاست خارجی آمریکا و انقلاب ایران: تحولات تعامل و ائتلاف راهبردی در دوران جنگ سرد»

منتقد: حسین آبادیان ترجمه: علی‌محمد آزاده *توضیح گروه ترجمه و پژوهش منابع خارجی دفتر ادبیات انقلاب اسلامی: یکی از موضوع‌های مهم در تاریخ انقلاب اسلامی، سیاست و مواضع ایالات متحده نسبت به حوادث پس از انقلاب تا تصرف سفارت آمریکا در آبان 1358 است که تاکنون کمتر اثر پژوهشی درباره آن به فارسی منتشر شده است. کتاب «سیاست خارجی آمریکا و انقلاب ایران»، اثر کریستین اِمری[1] جزو معدود پژوهش‌هایی به شمار می‌آید که به این موضوع...

کودتای نقاب تلاش نافرجام آمریکا پس از شکست حمله طبس

یکی از مهمترین تقابل‌ها با انقلاب اسلامی، که عناصر سلطنت‌طلب و بیگانه‌پرست پس از پیروزی نهضت اسلامی رقم زدند، کودتای نقاب بود که با محوریت پایگاه هوایی شهید نوژه همدان طرح‌ریزی شد، اما نهایتاً به شکست ختم شد. با وجود این، بازخوردهای بسیاری در داخل و خارج کشور داشت. کودتای نافرجام نقاب سازمان‌یافته‌ترین و پیچیده‌ترین حرکت خرابکارانه‌ای بود که صورت گرفت و قصد آن نه تجزیه یا تأثیر در حاکمیت، بلکه واژگونی آن از داخل...

شورای انقلاب و دولت موقت؛ تقابل یا تفاهم؟

تشکیل شورای انقلاب از تصمیمات مهم امام خمینی بود که ضربه مهلکی بر حکومت محتضر پهلوی وارد کرد. تا زمان تشکیل این نهاد، سئوالات و ابهاماتی در خصوص شیوه انتقال قدرت وجود داشته، بعضی فرصت‌طلبان تصور می‌کردند از حیث تشکیل حکومت آتی و سازماندهی و اداره امور نارسایی وجود دارد، بنابراین داوطلب ارائه طرح و نقشه و عهده گرفتن اداره امور شده، گروه‌هایی هم به همین منظور اعلام موجودیت کردند،[1] انقلابیون اسلام‌گرا اما به شورا...

سخنان و پیام‌های امام خمینی(ره) در 28 اسفند 1357

امروز، روز اختلاف نیست

امروز، روز اختلاف نیست

عوامل پیروزی انقلاب اسلامی، رأی به جمهوری اسلامی و اغتشاش در کردستان از محورهای سخنان امام خمینی در بیست و هشتم اسفند 57 بود. امام خمینی در تاریخ 28 اسفند 1357 پیامی با موضوع اغتشاش در کردستان خطاب به مردم این ناحیه صادر کردند: «این عده به ارتش، که اکنون به سوی ملت مسلمان برگشته و از آن تبعیت می‌کنند، حمله می‌برند و آنها را مورد توهین قرار می‌دهند. این قبیل کارها بر خلاف اسلام و مصالح مردم مسلمان است. مردم کردستان و سایر نقاط...

سخنان و پیام‌های امام خمینی(ره) در 15 اسفند 1357

رأی من هم مثل رأی شما «جمهوری اسلامی» است

رأی من هم مثل رأی شما «جمهوری اسلامی» است

پانزدهم اسفند 1357، امام خمینی از خواسته آمریکا که تصرف مملکت ایران بود، سخن گفتند: «[آمریکایی‌ها] ارتشی را در نظر ملت همچو کرده بودند که گویی یک جنایتکار و یک آدمْ‌آزار و از این چیزهاست؛ که اگر به آنها بگویند: ملت را باید چه بکنند؛ می‌کنند. به این جهت اقشار را هم از اینها جدا کردند، و منافعشان به همین بود. آمریکایی‌ها می‌خواستند این مملکت تسلیم آنها باشد، ذخایر ما را ببرند؛ همه چیز ما را وابسته به خود بکنند؛ ایران را یک بازاری...

سخنان و پیام‌های امام خمینی(ره) در 27 بهمن

اختیار دست خود مردم است

اختیار دست خود مردم است

امام خمینی به فراخور طبقات مختلف، پیام‌هایی خطاب به روحانیون و علما، کارکنان شرکت ملی نفت ایران و استادان دانشگاه و جامعه اسلامی دانشگاهیان صادر کردند. در 27 بهمن 1357 در مدرسه علوی، سخنرانی‌هایی نیز داشتند. امام خمینی، روز 27 بهمن 1357، در پیامی خطاب به مردم ایران، ممنوعیت ورود به ...

سخنان و پیام‌های امام خمینی(ره) در روزهای 20 و 21 بهمن 1357

بنا دارم که مسائل ایران به‌طور مسالمت‌آمیز حل شود

بنا دارم که مسائل ایران به‌طور مسالمت‌آمیز حل شود

وحدت کلمه، موضوعی بود که امام خمینی در سخنرانی‌های خود در روزهای 20 و 21 بهمن 1357 همچنان بر حفظ آن تأکید کردند. همچنین پیامی با موضوع محکوم کردن حمله گارد شاهنشاهی به نیروی هوایی توسط ایشان صادر شد. امام خمینی در تاریخ 20 بهمن 1357 در جمع نمایندگان شورای هماهنگی اعتصابات، راه سازندگی را طولانی دانسته و فرمودند: «شما می‌دانید که الان ما، پس از اینکه ان‌شاء‌الله دولت انقلابی هم تحقق پیدا بکند، راه بسیار دوری داریم برای ترمیم...

سخنان و پیام‌های امام خمینی(ره) در 13 بهمن 1357

ساکت در حکم مخالف است

ساکت در حکم مخالف است

امام خمینی در تاریخ 13 بهمن در جمع روحانیون، ارتش را مورد نصیحت قرار دادند و ادامه مبارزه را واجب عقلی و شرعی اعلام کردند. در همین روز درباره حفظ جان همافران به دولت بختیار هشدار دادند.امام خمینی در تاریخ 13 بهمن 1357 در مدرسه علوی تهران از افرادی یاد کردند که در دوره پهلوی سال‌های عمرشان ...

سخنان و پیام‌های امام خمینی(ره) در روزهای 8 و 9 بهمن 1357

ارتشبد! ما می‌خواهیم تو را نجاتت بدهیم

ارتشبد! ما می‌خواهیم تو را نجاتت بدهیم

جنایات دولت بختیار در تهران و شهرستان‌ها، دولت غیر قانونی بختیار، توطئه‌های پشت پرده و لزوم تداوم مبارزه مردم، برخی از موضوعات سخنان امام خمینی در روزهای 8 و 9 بهمن 1357 بود. امام خمینی در تاریخ 8 بهمن 1357 در جمع دانشجویان و ایرانیان مقیم خارج از کشور، آرزوی خود را برای بازگشت به ایران ...

دولت کارتر و سقوط سلسله پهلوی در ایران: روابط آمریکا ـ ایران در حاشیه انقلاب ایران، تألیف خاویر گررو

سیاست آمریکا در برابر انقلاب اسلامی ایران از موضوعات بحث‌برانگیز پس از پیروزی انقلاب بوده است. این موضوع آن‌قدر حساس و مهم است که تقریباً همه گروه‌های سیاسی و محققین داخلی و خارجی درباره آن اظهارنظرهای مختلفی کرده‌اند. در سال 2016 (1395) خاویر گررو، استاد روابط بین‌الملل و تاریخ ...

سخنان و پیام‌های امام خمینی(ره) از 21 تا 23 دی 1357

نه مطبوعات آزاد داریم، نه مجلس ملی

نه مطبوعات آزاد داریم، نه مجلس ملی

روزهای 21 تا 23 دی 1357 توأم بود با مصاحبه‌های امام خمینی(ره) با خبرنگار تلویزیون «آر.ای.آی» ایتالیا، خبرنگار تلویزیون ای.بی.سی آمریکا، خبرنگار روزنامه اندونزی‌ تمپو و صدور پیام‌هایی خطاب به مردم ایران. امام خمینی در تاریخ 21 دی 1357 در گفت‌وگو با خبرنگاران آسیایی، اروپایی و آمریکایی ...

سخنان و پیام‌های امام خمینی(ره) در تاریخ 15 دی 1357

ما برای استقلال و آزادی مبارزه می‌کنیم

ما برای استقلال و آزادی مبارزه می‌کنیم

امام خمینی در 15 دی 1357 با خبرنگاران تلویزیون «سی.بی.اس» آمریکا و رادیو - تلویزیون «بی.بی.سی»، پیرامون موضوعاتی مانند مسائل عمومی ایران، فرار شاه از کشور و وضعیت آینده اوپک گفت‌وگوهایی را انجام دادند. امام خمینی در مصاحبه با خبرنگار تلویزیون «سی.بی.اس» آمریکا، بر لزوم محاکمه ...

شاه، انقلاب اسلامی و ایالات متحده آمریکا، اثر: داریوش بایندر

در چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی، داریوش بایندر، دیپلمات سابق ایرانی کتاب «شاه، انقلاب اسلامی و ایالات متحده» را در سال 2018 میلادی (1397) به بازار نشر روانه کرد. نویسنده با تحلیل زمینه‌های وقوع خیزش انقلابی، روند حوادث انقلاب از زمستان 1356 تا 22 بهمن 1357، نقش شاه، نیروهای مخالف ...

سخنان و پیام‌های امام خمینی در روزهای 23 و 24 آذر 1357

سازش با شاه یعنی سازش با ظالمی خائن

سازش با شاه یعنی سازش با ظالمی خائن

در روزهای 23 و 24 آذر 1357، برخی از محورهای سخنان امام خمینی بر پایه این موضوعات بود: «اسلام و مدرنیزه کردن ایران»، «نفی سازش با رژیم» و «رفراندوم غیر رسمی بودن حکومت شاه». امام خمینی در تاریخ 23 آذر 1357 پیامی را خطاب به مردم ایران صادر کردند.

همه‌پرسی جمهوری اسلامی

انقلاب اسلامی ایران پاسخی به مشکلات ایجاد شده در روند ترقی‌خواهی با مدل غربی و واکنشی به بحران هویت در آن بود. این انقلاب نقطه تکامل بیداری اسلامی و الگویی برای تعالی بود، به عبارتی انقلاب اسلامی که در راستای هویت‌خواهی و استقلال‌طلبی به وقوع پیوست، با خود الگویی به همراه داشت که ...

اعلام وظیفه شرعی سربازان

سخنان و پیام امام خمینی(ره) در یازدهم آذر 1357
اعلام وظیفه شرعی سربازان

اعلام وظیفه شرعی سربازان

امام خمینی در یازدهم آذر 1357، خطاب به ملت ایران پیامی صادر کردند که در آن بر فرار سربازان از سربازخانه‌ها و ادامه اعتصاب‌ها تأکید شده بود. ایشان در همین تاریخ با خبرنگاران تلویزیون سراسری ایتالیا و رادیو کانادا مصاحبه‌هایی انجام دادند. امام خمینی در یازدهم آذر 1357 پیامی خطاب به ملت ایران صادر کردند

ثبات، تابع استقلال است

سخنان امام خمینی(ره) در سوم و چهارم آذر 1357
ثبات، تابع استقلال است

ثبات، تابع استقلال است

«ابعاد جنایات و خیانت‌های شاه»، «مقابله با تبلیغات و تهدید آمریکا» و «قیام همگانی برای آزادی، استقلال و ثبات ایران»، موضوعات سخنرانی‌های امام خمینی در سوم و چهارم آذر 1357 بودند. امام خمینی در سوم آذر 1357 در جمع دانشجویان و ایرانیان مقیم خارج از کشور، به این ادعای کارتر که با رفتن شاه، ثبات ایران ...

پیروزی ملت ما حتمی است

سخنان و امام خمینی(ره) در 25 و 26 آبان 1357
پیروزی ملت ما حتمی است

پیروزی ملت ما حتمی است

امام خمینی در 25 و 26 آبان 1357 با خبرنگاران خبرگزاری رویترز و خبرگزاری لیبی، گفت‌وگوهایی انجام دادند. در تاریخ 26 آبان 57 نیز در جمع دانشجویان و ایرانیان مقیم خارج از کشور، نظام سلطنتی را منسوخ و مطرود اعلام کردند.

ایران و دکترین ریگان

سیاست آمریکا در برابر انقلاب اسلامی از موضوعاتی است که تاکنون توجه محققین زیادی به خود جلب کرده است. اواسط دهه1980/1360 فرد هالیدی با بررسی دو کتاب تازه منتشر شده مقامات دولت کارتر (وارن کریستوفر و گری سیک)، در مقاله زیر تلاش کرد علت اصلی ناکامی سیاست آمریکا در حفظ شاه و مهار انقلاب اسلامی را...

«دموکراسی و ماهیت نفوذ آمریکا در ایران: 1979-1941 »

با گذشت بیش از چهل سال از وقوع انقلاب اسلامی، موضوع رابطه ایران و آمریکا در دوره پهلوی دوم یکی از مسائلی است که هنوز محققین به آن توجه ویژه دارند. در سال 2017 دیوید کالی‌یر، استاد علوم سیاسی در آمریکا کتابی با موضوع ماهیت رابطه ایران و آمریکا در دوره پهلوی دوم منتشر کرد. مدعای اصلی نظریه وی بر دو واژه «وابستگی و اِعمال...

سرکوب اطلاعات یا اشتباه ناشر؟ خاطرات کرمیت روزولت از ضدکودتای 1953 ایران

*توضیح گروه ترجمه و پژوهش منابع خارجی دفتر ادبیات انقلاب اسلامی: شصت‌وهشت سال از کودتای 28 مرداد می‌گذرد. در این مدت اسناد و مدارک، خاطرات و پژوهش‌های فراوانی منتشر و در دسترس عموم قرار گرفته‌اند. تقریباً در همه پژوهش‌های انجام شده، خاطرات کرمیت روزولت یکی از منابع مهم مورد استفاده محققین بوده است. روزولت که یکی از عوامل اصلی اجرای...

آیت‌الله سیداحمد خوانساری و نهضت امام خمینی

آیت‌الله سیداحمد خوانساری در سال 1309 ق. در خوانسار متولد شد. پس از فراگیری دروس مقدماتی در خوانسار و اصفهان برای تکمیل تحصیلات حوزوی به نجف اشرف مهاجرت کرد. در سال 1336ق. به ایران بازگشته، برای حضور در درس علماء شاخص اراک مدتی در این شهر گذراند. در سال 1342ق. به...

قیام انقلابی ایران: جستاری تفسیری

پژوهشگران علوم سیاسی و اجتماعی که مشغول مطالعه جامعه ایران در سال 1357 بودند، با وقوع انقلاب اسلامی غافلگیر شدند و پژوهش‌های خود را به‌صورت پیش‌زمینه‌های انقلاب بازنویسی کردند. سپهرذبیح یکی از این افراد بود که درباره موضوع حزب رستاخیز و پیامدهای نظام تک حزبی در ایران پژوهش می‌کرد و تقریباً کار او آماده بود که...

شهید محمد مفتح اسوه وحدت حوزه و دانشگاه

محمد مفتح، اواخر خرداد ۱۳۰۷ش، در محله چهل پله همدان، از محله‌های کهن و بومی این شهر، دیده به جهان گشود. پدرش شیخ محمود، فرزند کربلایی مهدی، از واعظان مشهور این شهر بود که در سخنوری و خطابه، مهارت داشت. مادرش بانو فاطمه ثمالی بود. وی مقدمات ادبیات فارسی و عربی را از پدر آموخت...

ماجرای مک فارلین

با پیروزی انقلاب اسلامی ایران و سقوط حکومت پهلوی در بهمن 1357، ستون نظامی و ساختار امنیتی غرب در منطقه خلیج فارس و سازمان پیمان مرکزی سنتو که حلقه مرکزی کمربند امنیتی غرب پیرامون کمونیسم بود فروپاشید و این منطقه با خلاء قدرت مواجه شد. استراتژی منطقه‌ای آمریکا (دکترین...

سخنان امام خمینی(ره) درباره وظایف رسانه‌ها

مملکت اسلامی محتوایش باید اسلامی باشد

مملکت اسلامی محتوایش باید اسلامی باشد

امام خمینی در تاریخ 16 تیر 1358 در جمع مسئولان و کارکنان مجله «خواندنیها»، درباره موضوع «وظیفه خطیر رسانه‌های عمومی و سینما و تئاتر» سخنرانی کردند. امام خمینی درباره خدمت جراید به اسلام و کشور گفتند: «خدمتی که مجله‌ها و روزنامه‌ها و سایر رسانه‌های...

سخنان امام خمینی(ره) درباره وظایف روحانیون و پاسداران

پاسداریتان یک پاسداری خالصانه و برای اسلام باشد

پاسداریتان یک پاسداری خالصانه و برای اسلام باشد

امام خمینی در تاریخ 15 تیر 1358 در جمع روحانیون، نیروهای کمیته‌ها و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ارومیه به سخنرانی پرداختند که موضوع آن «وظایف روحانیون و پاسداران در برابر اسلام و جمهوری اسلامی» بود...

سخنان و پیام‌های امام خمینی(ره) درباره مسئولیت روحانیون

علمای اسلام مکلفند

علمای اسلام مکلفند

امام خمینی همواره در سخنرانی‌ها و پیام‌های مختلف خود بر اهمیت نقش روحانیان در پیشبرد اهداف انقلاب اسلامی تأکید می‌کردند. ایشان در هشتم خرداد 1358 در قم در جمع روحانیان و گروهی از مردم یزد، با موضوع «مسئولیت بزرگ علماء در هدایت جامعه» به سخنرانی پرداختند...

مسجد کرامت

مسجد کرامت از جمله مساجد تأثیرگذار شهر مشهد است که در دوران انقلاب مرکز و ستاد عملیاتی تظاهرات و راهپیمایی‌های مردم و سنگر حضور افرادی چون آیات خامنه‌ای، واعظ طبسی، نوغانی، مرعشی، شیرازی و مبارزانی چون هاشمى‏‌نژاد، کامیاب، موسوى قوچانى و اندرزگو بود که در صف اصلی انقلاب قرار داشتند و...

5

...