خاطرات

خط امام و خط سازش در مبارزه با استبداد و استعمار

حدود 16 ماه قبل [سال‌های منتهی به پیروزی انقلاب] عده‌ای از دوستان به منزل ما آمدند و گفتند: گروه‌های مبارزاتی کشور با یکدیگر همگامی و هماهنگی ندارند و یکی نیستند.

نقش‌آفرینی در ورود امام خمینی به کشور

از آنجایی که شهید بروجردی بزرگوار ارتباط گسترده و مؤثری با بزرگان انقلاب از جمله شهید مفتح و شهید مطهری داشت، در ارتباط با بازگشت حضرت امام به کشور از تشکل ما نیز برای مشارکت در مأموریت‌های مرتبط با آن دعوت به عمل آمد.

روضه فیضیه

من در سخنرانی‌‌هایم در سال 42 بعد از واقعه پانزده خرداد از یک سو مسائل نهضت حسینی را بیان می‌کردم و از طرف دیگر از سیاست و حکومت شاه به شدت انتقاد می‌کردم که باعث شد از سوی مأموران ساواک به شدت تحت تعقیب قرار بگیرم.

کمک به خانواده زندانیان سیاسی

در اواخر سال 1356 مقدمات نهضت فراهم شد و فعالیت‌های سیاسی با تردد میان قم و تهران شروع شد و مسائلی مثل تظاهرات و دستگیری آقایان ائمه جماعات بالا گرفت.

هتک حرمت مردان اورامانات به بهانه خلع سلاح

از وقایع مهم زمستان 1356 در کشور، قیام مردم قم و به تبع آن بزرگداشت شهدای قم در تبریز بود که انعکاس آن جهانی شد و ندای حق‌طلبانه و آزادی‌خواهانه مردم ایران به گوش جهانیان و مجامع بین‌المللی رسید.

توجه به نوار و مهمان‌نوازی امام

ساواک خانه امام را دائماً تحت نظر و مراقبت داشت. آنها همیشه مراقب بودند که چه کسی با ایشان ملاقات می‌کند. علاقه‌مندان و ارادتمندان آن حضرت از ترس ساواک نمی‌توانستند آزادانه به زیارتشان بیایند.

فراری شدن پس از اعلام مرجعیت امام

اعلام مرجعیت امام، علاوه بر این‌که واقعاً ایشان را ازنظر علمی بالاتر می‌دانستیم، از نظر بعضی‌ها جنبه سیاسی هم در آن برهه از زمان داشت برای همین بود که غالباً برخی از امضاءکنندگان اعلان مرجعیت ایشان، در نوشته‌های خود اشاره به «شرایط فعلی» کرده بودند و به عقیده آنها در شرایط و جو سیاسی آن زمانه اقتضا دارد که ایشان مرجعیت را به دست گیرند و این را در حقیقت نوعی مبارزه با حاکمیت هم می‌‌دانستند.

تا استعفا ندهد قبول نمی‌کنم

وقتی که از تبعید برگشتم، به مشهد رفتم و مدتی آنجا بودم. بعد برای انجام کار مشترکی با دوستان به تهران آمدم.

کنترل اوضاع با پای شکسته

[آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی، مصاحبه با تیمسار محمدرضا رحیمی ] «روزی که قرار شد امام تشریف بیاورند و اطلاع دادند، همه‌ دوستان جمع شدند یکجا و ما را هم دعوت کردند. من چون نظامی اخراجی بودم، به مسائل انضباط و نظم و این حرف‌ها آشنایی داشتم.

بازدید دانشجویان از مناطق محروم و زندانیان تبعیدی

خاطرم هست ما در نوروز سال 57 یک اتوبوس دانشجویی از دانشگاه گرفتیم و به قصد سیستان و بلوچستان به راه افتادیم. یک حرکت سیاسی جالبی بود که در اینجا هم لیدر گروه آقای آقاجری بود. هدف ما هم بازدید از مناطق محروم بود و فعالیت‌هایی چون عکس گرفتن، برگزاری نمایشگاه عکس و نیز دیدار با برخی از علمای در تبعید از جمله برنامه‌های مهم بود.

چگونگی بخش سرود «خمینی ای امام»

سرود «خمینی ای امام» را من قبل از پیروزی انقلاب سرودم؛ یعنی وقتی که حضرت امام از نجف به پاریس رفتند. در آن موقع اعلامیه‌های حضرت امام به ایران می‌آمد، اگر خاطر دوستان باشد، اعلامیه‌ها وقتی می‌آمد مثل شبنامه تکثیر می‌شد، بچه‌ها شب‌ها آنها را در خانه‌های اطراف می‌انداختند و سخنرانی‌ها در نوار کاست ضبط می‌شد و کاست‌اش دست به دست می‌چرخید.

تشکیل اولین کمیته در تهران

چند روز بعد از ورود به تهران، آقای علی آهی از دوستان مداح و دانشمند بنده، همراه رفقای خود به خانه ما آمد و از من خواستند تا امامت جماعت مسجد صاحب‌الزمان را در خیابان جوادیه سرآسیاب دولاب بپذیرم. امام جماعت قبلی مسجد جناب شیخ جواد خراسانی بود که از دنیا رفته بود و هنوز سالگردش نرسیده بود. به هر حال من دعوت این عزیزان را قبول کردم و در آن مسجد که جمعیت زیادی برای نماز جماعت حاضر می‌شدند، مشغول اقامه نماز جماعت و دیگر فعالیت‌های تبلیغی و فرهنگی و انقلابی شدم.

یادآوری نهضت برای مردم

یادم نمی‌رود، ما یک جلسه گذاشته بودیم در محرم سال 1350 که مجدداً یک نهضتی به وجود آوریم و حرکتی بکنیم که روحانیون در سرتاسر ایران همه یک چیز بگویند؛ راجع به امام حسین(ع) این حرف‌ها را... راجع به حضرت مسلم که شمشیر حضرت امام حسین(ع) بود... بعضی از آقایان علما اصلاً بعضی از این حرف‌ها را بلد نبودند به کار ببرند که بگویند ایشان رفت کوفه، چون چریک امام حسین(ع) بود دربه‌در شد.

علت مهاجرت امام از عراق به پاریس

قصه هجرت امام راحل ـ قدس الله نفسه زکیه ـ از نجف اشرف از آنجا شروع شد که چند سالی بین عراق و ایران به صورت غیرعلنی جنگ و درگیری بود و ایران در کردستان عراق به کردها که علیه دولت مرکزی شورش کرده و ضایعات زیادی از طرفین به جای مانده بود کمک می‌کرد.

از این زندان به آن زندان

در نجف در ضمن درس‌ها، حضرت امام بحث حکومت اسلامی را شروع کردند، به این صورت که در ضمن بحث بیع رسیدند به ولایت فقیه که ابتدا ولایت مؤمنین مطرح شد و بعد ولایت حضرت رسول اکرم(ص) و ائمه معصومین(ع) و بعد به مناسبت وارد بحث ولایت فقیه شدند که مبنای بحث حکومت اسلامی قرار گرفت.

کمک به خانواده‌های شهدای سال 57

از سوم بهمن 57 در شورای تصمیم‌گیری مجاهدان انقلاب تصمیم گرفتیم که به خانواده شهدا و مجروحان و آسیب‌دیدگان انقلاب اعانه و مساعدت شود تا مشکلی از نظر مادی پیدا نکنند.

روایت شهید بهشتی از راهپیمایی 16 شهریور 1357

سال 57، روز چهارم شوال مصادف با روز شانزده شهریور، دومین راهپیمایی عمومی پرشکوه تهران به دعوت روحانیت مبارز انجام گرفت. هنگامی که جمعیت راهپیمایان به سر پیچ‌شمیران آمدند، نماز ظهر را به اتفاق خواندیم.

دستگیری تا آزادی: تلخیص روایت علی‌اکبر توکلی از قیام 17 دی 1356

علی‌اکبر توکلی: «آقایی آمد. جوان قدبلندی بود. سلام کرد و گفت شما آقای توکلی مداح هستید؟ گفتم بله. گفت ما در حسینیه پزندگان مجلسی داریم. این طور که من در ذهنم هست، گفت یک عده از خانم‌ها از تهران آمده‌اند.

موضع‌گیری امام موسی صدر نسبت به انتصاب ایران

در خرداد همان سال [1356] به لبنان رفتم و با گزارشی از اوضاع اروپا و نامه‌ای از امام صدر برای امام خمینی به نجف مسافرت کردم. البته این بار هم در بیروت سفارت عراق از دادن ویزای ورود به من خودداری کرد.

آقای شریعتمداری و اعتصاب کارکنان شرکت نفت

پس از اینکه در جریان مبارزه همه‌جانبه با رژیم شاه، اعتصابات سراسری،‌ مخصوصاً اعتصاب شرکت نفت و پالایشگاه آبادان شکل گرفت، جامعه مدرسین، مرا به خدمت آقای شریعتمداری فرستادند تا ایشان در مورد اعتصاب کارمندان شرکت نفت اعلامیه‌ای بدهد. البته امام، اعلامیه داده بود.

تربیت نوجوانان و جوانان ایرانی در نجف

من در نجف از همان سال‌های اول بر اساس سابقه‌ای که در ایران بعد از تأسیس «دبستان ملی رضوی» و «کانون بحث و انتقاد دینی» داشتم از آنجا که خیلی دلم برای نوجوانان و جوانان می‌سوخت نگران آینده آنان بودم و تلاش می‌کردم تا حد امکان بچه‌ها را به سمت صحیحی بکشانم.

تبعید بهای آزادی و آزادگی

سیزده ساله بودم که ازدواج کردم. شوهرم نوزده سال از من بزرگ‌تر بود. بعد از ازدواج، همسرم در شهرداری مشغول شد. یک سال از ازدواج ما نگذشته بود که تصمیم گرفتیم به دماوند، جایی که یکی از دوستانِ دورانِ‌ کودکی‌ام آنجا زندگی می‌کرد، برویم و سری به او بزنیم.

پیش زمینة آشنایی با امام خمینی

جریان آشنایی من با امام خمینی از آنجا شروع شد که من از سال‌ها پیش مطالعات اسلامی داشتم، ولی بیشتر توجه من به این جریان‌های آخر زمان بود که چه خواهد شد.

راهپیمایی روز تاسوعا در پاوه

راهپیمایی روز تاسوعا،‌ نوزدهم آذر 1357، که به دعوت آیت‌الله طالقانی در تهران و همه شهرهای کشور انجام شد، نقطه عطفی در تاریخ انقلاب بود. مردم پاوه هم برای مشارکت در این رحلت، که به تعبیر امام خمینی رفراندوم عمومی مردم برای پایان سلطنت شاه بود،‌به صورت عمومی اعلام آمادگی کردند و به دعوت سرتاسری لبیک گفتند.

تظاهرات دانشجویی در روز عاشورا

باید اشاره کنم که تا پیش از عمومی شدن تظاهرات و اعتراض‌های مردمی در سال‌های 1356 و 1357 شرایط مناسبی در جامعه، از نظر سیاسی و در مقایسه با دانشگاه، وجود نداشت. در تبیین این مطلب به خاطره‌ای از عاشورای سال 1353 اشاره می‌کنم.

دستگیری و زندان قم

دو تا پوستر دیگر داشتیم یکی حضرت امام را با سیاه‌قلم نقاشی کرده بودند، و عبای مبارکشان آمده بود روی سر جمعیت تظاهرکننده‌ای که مشت‌ها را گره کرده بودند.

نحوة ارسال پیام از زندان کمیته به زندان قصر

یک روز در یکی از سلول‌ها یک زندانی را دیدم، که جوان مذهبی صادق و مبارزی بود به اسم هاشمیان. او گاهی راجع به پرونده‌اش شروع می‌کرد به صحبت که: «بله عده زیادی بودیم، جمعی از ما رو گرفتن. دوران بازجویی بعضی تموم شده، بردن زندان قصر. مسائل ما هم لو رفته و تمام شده. من رو هم می‌خوان بفرستن همانجا».

مشکلات امام در نجف

امام در نجف با مشکلات زیادی روبه‌رو بودند. اولاً علمای بزرگی چون آیت‌الله حکیم و آیت‌الله شاهرودی در آنجا بودند و طبیعتاً امام باید حرمت آنها را نگه می‌داشت.

مبارزه در گیلان

من از شاگردان و علاقمندان امام بودم؛ ولی یک انقلابی شدید و یا مبارز نامدار نبودم. در تمام اعلامیه‌هایی که از طرف گیلانی‌ها علیه رژیم ستمشاهی[حکومت پهلوی] صادر می‌گردید و نیز اعلامیه‌هایی که به پشتیبانی امام نوشته و منتشر می‌شد، نامم به چشم می‌خورد. در راهپیمایی‌ها و تظاهرات‌ها هم شرکت می‌کردم.

رفاقت با خسرو گلسرخی در زندان

زندان‌ها سال 1351 و 1352 خیلی شلوغ شد. یک پسر جوانی به نام اصغر آهنین‌جگر شاعر بود و شعر نو می‌گفت. وقتی من به زندان قصر رفتم او آنجا بود. وقتی وارد شدم گفتند که حاج آقا ثانی هم شعرهایی می‌گوید. او با ما آشنا شد. گفتم: چه اشعاری گفتی، بگو ببینم.

1

...