خاطرات

ماجراى كشف حجاب و متحدالشكل شدن لباس مردان

در زمان رضاشاه، وى دستور داد لباسها متحدالشكل شود و همه از لباس و كلاه پهلوى استفاده كنند . [1] علما از اين موضوع مستثنى شدند. علمايى كه مجتهد يا واعظ بودند و تصديق داشتند، مى‏ توانستند معمم باشند، ولى بقيه افراد مى‏بايست تغيير لباس بدهند. در آن زمان من (كه حدودا 37 ساله بودم) و اخوى ديگر و آقا (امام خمينى) معمم بوديم، براى تغيير لباس به سراغ ما آمدند. من از مرحوم آقا ضياء عراقى و آيت‏الله حاج شيخ عبدالكريم و چند تاى ديگر از اصفهان و...

نان قندى تلخ

در آن ايام [مبارزه برای پیروزی انقلاب] گرفتن اعلاميه‏ ها و بيانيه‏ هاى آيات عظام و مراجع تقليد و روحانيون مبارز از جمله حضرت امام و بعد توزيع آنها در تهران و ساير شهرستانها، يكى از ده‏ها كارى بود كه در برنامه فعاليتهايم قرار داشت. سه‌شنبه روزى وارد شهر قم شدم، پس از زيارت حرم حضرت معصومه (س) براى دريافت اعلاميه‏ها به نشانى‌ای كه داشتم، رفتم. هنگام عصر به جمكران و مسجد صاحب‏الزمان (عج) رفتم. وقتى به آن‏جا رسيدم پس از نماز آداب...

ماه رمضان در بيمارستان

حدود پنج ماه از بسترى شدن من در بيمارستان شهربانى مى‏ گذشت. به ماه مبارك رمضان نزديك مى‏ شديم كه ساواك، از بيمارستان خواست مقدمات نقل و انتقال من به زندان را فراهم كند. بيمارستان نظر داد كه من هنوز خوب نشده‏ ام و نياز به طول درمان بيشترى دارم. آنها گفتند همين قدر كه او روى چوب بايستد كافى است. من متوجه برنامه آنها شدم. از اينكه در آستانه ماه رمضان اين تصميم عملى مى‏ شد، دلگير شدم. از خدا خواستم كه زمينه‏ اى فراهم كند تا من يك ماه...

پرتقال

بیشتر از دو هفته بود كه در سلول انفرادی محبوس بودم. سلولی به طول دو و نیم و به عرض یك متر با دیوارهایی زمخت و سیمانی. با یك پتوی كهنه و نخ نما شده پر از خون و عفونت. سلول انفرادی تنها جایی است كه دردهای ناشی از شكنجه به فراموشی سپرده می‌شود و غم تنهایی به سراغت می‌آید. ساعتها به نقطه‌ای خیره می‌شوی و لحظه به لحظه زندگیت را مرور می‌كنی. آن روز هم مثل همه روزهای انفرادی، به روی زمین دراز كشیده بودم و به سقف خیره نگاه می‌كردم كه...

ديدار آخر

در دوره‏‌اى كه ذوالانوار در زندان قصر بود و ملاقات زندانيان منعى نداشت خانواده‏‌ اش به ملاقات وى مى‏ رفتند. مادر كاظم حرفهاى زيادى از سختيهاى اين سفرها دارد. پدر و مادر كاظم بارها و بارها مسير طول و دراز شيراز - تهران را با مرارت فراوان مى‏ پيمودند و به ملاقات پسرشان مى‏ شتافتند. آنها خويشاوندى هم در تهران نداشتند لذا شب را در مسافرخانه به سر مى‏ بردند و پس از ملاقات با كاظم راهى شيراز مى‏ شدند. گاهى در طى اين مسافرتها، يكى از...

مادر و دختر پتويى

حدود شانزده روز بدترين و وحشتناك‏ترين شكنجه‏ ها را تحمل كردم، ولى هنوز چيزى و يا مطلب در خور و با اهميتى به مأموران نگفته بودم؛ و اين امر سخت بر مأموران و بازجوها گران آمد. از اين رو دست به كارى كثيف و غير انسانى و خباثت آميز زدند؛ دختر دومم «رضوانه» را كه به تازگى به عقد جوانى درآمده بود، دستگير و به كميته نزد من آوردند. آنها فكر مى‏كردند با چنين اقدامى و ايجاد فشار روحى و روانى، مقاومت مرا درهم شكسته و مرا به حرف درمى‏ آوردند....

تبعیدیان خارک

قبل از آنكه مرا به خارك بفرستند؛ یك روز سرهنگی به نام كیانی كه گویا با سرهنگ بابا امجدی كه رئیس ساواك آبادان بود، برادر بود، مرا احضار كرد و گفت: «تو چه كار كرده‌ای؟» گفتم كه من بی‌گناهم و مرا بیخود گرفته‌اند. و تلفن كرد و پرونده مرا آوردند. وقتی پرونده مرا آوردند. من دیدم آن اعلامیه‌ای كه قبلاً توضیحش را دادم و به قد یك كف دست بود، لای پرونده هست؛ و زیرش هم خط قرمز كشیده‌اند. گفت پس تو كاره‌ای هستی و بیخود خودت را به موش مردگی...

من و مدرّس

مدرس را وقتی شناختم که هنوز نوجوان بودم. مردی بود عالم، با نفوذ، شجاع و یکی از نمونه‌های روحانیون متجدد و آزادیخواه. با قدرت‌نماییهای سردار سپه چه در مجلس و چه در اجتماع مخالفت می‌كرد. وقتی همه كه سردار سپه رضاشاه شد، با او كنار نیامد و تسلیم نشد. رضاشاه هوشیارانه ملاحظه‌اش را می‌كرد. گاهی با او مصالحه‌ای می‌كرد، اما همیشه موقتی بود. در سال 1305 یعنی یك سال پس از به سلطنت رسیدن رضاشاه، در كوچه پشت مسجد سپهسالار به مدرس تیراندازی...

انتقال به زندان وكیل‌آباد

یك روز اعلام كردند باید آماده‌ شوی، شما را می‌خواهند منتقل كنند به زندان دیگری. تقریباً مهرماه 1357 بود. دقیق یادم نیست. شاید 20 یا 25مهرماه 1357 بود. آماده شدم. من را سوار ماشینی كردند و آوردند به زندان عمومی شهر كه زندان وكیل‌آباد مشهد است. آن زمان زندان وكیل‌آباد را ندیده بودم و از نزدیك نمی‌‌دانستم كه موقعیتش دقیقاً كجاست. من را پیاده كردند و آداب معمول زندان را در مرحلة ورود انجام دادند. لباسها را گرفتند، سرم را تراشیدند و لباسی...

سراب آزادی در زندان اوین

زمان آزادی‌ام نزدیک بود. روزی گفتند که وسایل خود را جمع کنید. گمان کردم می‌خواهند ما را آزاد کنند، ولی همه را راهی زندان اوین کردند. رسولی، بازجوی کمیته، با طعنه می‌گفت آزادی مرغی است در هندوستان که از درخت پریده است. در زندان اوین مقررات بسیار سختی حاکم بود. از روزنامه و کتاب و غیره خبری نبود. فقط غذای آنجا بهتر از غذای زندان قصر بود. رسولی، هر هفته دو یا سه بار به بندها می‌آمد و بچه‌ها را تهدید می‌کرد. گاهی اوقات، به بعضی از...

پیروزی نهایی

روز 21 بهمن 1357 بود که به اتفاق آقای نجفی علمی از یکی از کارخانجات برمی‌گشتیم. به میدان آزادی که رسیدیم، احساس کردیم شهر حال و هوای دیگری دارد. اتومبیل و وسیله دیگری نداشتیم. پیاده راه افتادیم به سمت میدان انقلاب تا از آنجا به خانه برویم. در مسیر دیدم مردم دهن به دهن این خبر را به هم می‌رسانند که حضرت امام طی اعلامیه‌ای فرموده‌اند: «حکومت نظامی باید شکسته شود». آن ایام رادیو هنوز در اختیار رژیم بود و مردم این‌گونه خبرها را تلفنی...

صبح بیداری

بعد از آزادی نمی‌دانستم كه باید چه كار بكنم، در بلاتكلیفی، گیجی ومنگی قرار داشتم. همه كسانی كه آن روزها آزاد می‌شدندچنین حالت و وضعی داشتند. در فكر بودم كه اطلاعات و تجربیاتم را در اختیار این و آن قرار دهم تا حداقل اشتباهات گذشته تكرار نشود لذا در برخی شهرها مثل: قم، قزوین، دماوند و تهران با بعضی از بر و بچه‌ها جلساتی داشتیم. در این جلسات من اصلاً راجع به خودم، مبارزاتم، شكنجه‌ها و زندانم صحبت نمی‌كردم فقط جریان‌شناسی...

تبعيد امام به تركيه

در هر صورت امام پس از ورود به قم، لحظه‏اى از فعاليت و خدمت فروگذار نكرد و با اينكه به درس و بحث مشغول شده بود از اقداماتش عليه اوضاع دست برنداشت، زيرا منظور هيئت حاكمه تضعيف روحانيت و تضعيف اسلام و مخالفت با اسلام بود، و از اين رو امام مسائل را دنبال مى‏كرد و دست از فعاليت بر نمى‏داشت. اين برنامه هاو مسائل منتهى شد كه دولت، دست به اقدام ديگرى بزند و آن تبعيد امام به تركيه بود. جريان از اين قرار بود كه در سال 1343 لايحه مصونيت...

شهادت اندرزگو

پس از بازگشت سیدعلی اندرزگو از لبنان، سیدعلی‌اکبر ابوترابی به این تصمیم رسید که خود نیز برای گذراندن آموزشهای لازم به لبنان برود.[1] این تصمیم را با اندرزگو مطرح کرد و قرار شد همراه ‌اکبر شالچی راهی لبنان شوند. ابتدا قرار بود که اول ماه رمضان بروند. اما به پیشنهاد اندرزگو این سفر به تأخیر افتاد. «چرا که بنا بود چند نفر هم از گروه خوانسالار[2] بیایند.» لذا سفر به آخر ماه رمضان موکول شد. نیمه ماه رمضان، اندرزگو نقشه ترور شاه را به...

تیراندازی امام به تاج شاهی

آیت‌الله حاج میر سیدجعفر موسوی اردبیلی (از مدرسان و واعظان فاضل و زبردست قم و تهران و از یاران دیرین مرحوم لنکرانی و علامه طباطبایی صاحب‌المیزان) در گفتگو با اینجانب (مورخ 30 مرداد 1381) اظهار داشتند: مرحوم لنکرانی روزی برای ما تعریف می‌کرد: می‌خواهم به افتخار حضرت آیت‌الله حاج آقا روح‌الله خمینی، مهمانی بزرگی در باغ کرج بدهم. این مسئله دو سه سال قبل از دستگیری امام بود؛ بعد از فوت مرحوم آیت‌الله بروجردی (فروردین 1340) و قبل...

چگونه ممنوع‌المنبر شدم

حجت‌الاسلام محمدتقی فلسفی حجت‌الاسلام محمدتقی فلسفی در کتاب خاطرات خود می‌نویسد: روز بعد از افتتاح مسجد ارک تهران، ‏مصادف با سوم خرداد 1331 شمسی اولین روز ماه مبارک رمضان بود. طبق روال چند سال گذشته که پس ‏از اقامة نماز ظهر در مسجد شاه منبر می‌رفتم و مستقیماً از رادیو پخش می‌شد، وارد صحن مسجد شدم. ‏وضعیت غیرعادی بود. عده‌ای که نزدیک درب شبستان بودند در محوطه بیرون ایستاده بودند، تا مرا دیدند ‏شروع به شعار دادن کردند. به...

بوى تعفن و مقاومت

پانزده روز يا بيشتر در بيمارستان شهربانی بستری بودم، ولی همچنان درد میكشيدم. كار ويژه‏ای برای معالجه‏ام جز تزريق چند آمپول مسكن صورت نداده بودند. گلوله‏ها هنوز در بدنم بود. بدنم در تب میسوخت. زخمهايم بوی چرك گرفته بود. روزی به دكتر جواد هيئت ـ رئيس بخش جراحی بيمارستان ـ گزارشی میرسد كه بوی تعفن در طبقه ما پخش شده است. او برای بازرسی میآيد و پس از جستجو متوجه میشود كه بو از اتاقی است كه من در آن بودم. وقتی او میخواهد وارد اتاق...

خاطره آیت‌الله مهدوی کنی از 15 خرداد 42

فصل سوم از کتاب خاطرات آیت‌الله مهدوی کنی به بیان وقایع مهم زندگی وی در دهه های 40 و 50 هجری شمسی می پردازد. در بخشی از این فصل، آیت‌الله مهدوی کنی ماجرای قیام 15 خرداد 42 را روایت می کند. کتاب «خاطرات آیت‌الله مهدوی کنی» که در سال 1385 توسط غلامرضا خواجه سروی تدوین و منتشر شده است، در 6 فصل به بیان خاطرات و ناگفته های زندگی رئیس مجلس خبرگان پرداخته است. فصل سوم این کتاب به بیان فعالیتهای سیاسی و اجتماعی آیت الله مهدوی کنی در سالهای...

روایت یک شاهد از واقعه ۱۵ خرداد در ورامین

محمد مهماندوست یکی از حاضرین در واقعه قیام مردم ورامین در 15 خرداد سال42 بوده است که در آن ایام تنها پانزده سال داشته است. به گزارش نما، وی خاطرات آن روز را این گونه بیان می‌کند: وقتی خبر دستگیری حضرت امام خمینی (ره) به ورامین و پیشوا رسید آن‌روز دوازدهم بود. با آن پیام، عاشورای دیگری در کل منطقه ایجاد شد و همه مردم اعم از روحانی، کاسب، کشاورز، کارگر و اداری به صورت خودجوش در محلات مختلف جمع شدند و تصمیم به قیام بر ضد رژیم پهلوی...

ویراژ جلوی تانک

گوینده خاطره: خانم فاطمه فکور یحیایی(همسر حاج حیدر رحیم‌پور ازغدی) بنده در رانندگی، ماهر و فرز و شاید اولین راننده زن با حجاب کامل در مشهد بودم. با دستکش و مقنعه و عینک تيره رانندگی می‌کردم. آن وقت‌ها، پیش از انقلاب رسم نبود زن با حجاب، رانندگی کند. به حدی که گاهی مسخره می‌شدم. در اولین تظاهرات‌هاي كوچك که به سرعت از سوی دستگاه به خشونت و بازداشت منجر می‌شد، حاج‌آقا می‌گفتند برو پشت جمعیت و هريک از خانم‌ها را که...

بنده هم سرباز اسلام هستم

شيخ محمدرضا توسلى هم از ديدار سرهنگ مولوى با امام چنين ياد مى‏کند: «رژيم، سرهنگ مولوى، رئيس ساواک تهران را براى عذرخواهى خدمت امام فرستاد. او مى‏خواست ملاقات خصوصى باشد. اما از آنجايى که شيوه امام نبود که با هيچ کدام از رجال سياسى، چه دولتى و چه غيره در خلوت ملاقات داشته باشند، دستور فرمودند عده‏اى در اتاقى که او مى‏آيد، حضور داشته باشند. عده‏اى در جلسه حضور پيدا کردند. از جمله بنده هم بودم. مولوى شروع به صحبت و عذرخواهى...

"حاجی انا شریک" - خاطره‌ای از شهید مطهری

یکی از مسائل حساس و مهم که رعایت نکردن آن می تواند عواقب سوئی برای شخص و جامعه در پی داشته باشد، «مرز بندی کردن بادشمن» است، از همین روست که این امر همواره مورد تأکید رهبر فرزانه انقلاب بوده است. البته مرزبندی کردن با دشمن تنها به بعد سیاسی محدود نمی شود بلکه از آن مهم تر به روشن کردن مرزهای عقیدتی برمی گردد. چه بسا روشن نکردن مرزهای عقیدتی با دشمن به یکی شدن با آنها و یا کمک به آنها منجر شو (کما اینکه در مورد سازمان منافقین اتفاق...

بعدازظهر بيست و يكم بهمن ماه 57

ـ نه این وضع دیگر نمی‏تواند ادامه پیدا کند. این جمله از دهان همه شنیده می‏شد. طاقت‏ها طاق شده بود. همه از کوره دررفته بودند. همه یقین پیدا کرده بودند انقلابی در راه است. انقلابی بزرگ به بزرگی تمام دنیا. در بیشتر شلوغی‏های جلو دانشگاه تهران بودم. آن‏قدر جلو می‏رفتم که باتوم نظامی‏ها به پر و پایم می‏خورد. تو کوچه‏ها می‏دویدم و دوباره برمی‏گشتم سر جایم. تا آسمان سیاه نمی‏شد و تیر درنمی‏کردند به خانه نمی‏رفتم. تو خانه‏ای در...

پسربچه‌ای که با یک فولکس انقلابی شد

سرهنگ شیرمحمدی - معاون اجتماعی راهنمایی و رانندگی وی که در سال 57 نوجوانی یازده ساله بود، آن طور که خود می‌گوید دوچرخه‌های اوراق و خراب را تعمیر می‌کرد و به فروش می‌رساند و از این راه کسب و کاری برای خود به راه انداخته بود و در این راه طی مدت کمی پیشرفت خوبی هم داشت. شیرمحمدی در مورد آن روزها می‌گوید: از تعمیر دوچرخه و فروش آنها شروع کردم و بعد چند موتور رکس هم تعمیر کردم و فروختم، تا اینکه پول بیشتری به دست آوردم و به سراغ...

شور و احساس مردم نوفل‌لوشاتو

با وجود آنکه مردم نوفل‌لوشاتو در این مدت حدود چهار ماه دچار زحمت شده بودند و شرایط غیرعادی در این دهکده کوچک ایجاد شده بود، اعم از شلوغی و سروصدا و جنب‌وجوش و حضور نیروهای امنیتی و پلیس و... اما هیچ اعتراضی در طول مدت اقامت امام در این دهکده مشاهده نشد. وقتی اعلام شد امام بزودی نوفل‌لوشاتو را ترک خواهند کرد، مردم این محل برای خداحافظی با ایشان ابراز علاقه کردند و صفی طولانی در محوطه مقابل باغ و محل استراحت امام تشکیل شد....

اولین درگیری

گوینده خاطره: خانم فاطمه فکور یحیایی(همسر حاج حیدر رحیم‌پور ازغدی) ایشان(شهید هاشمی‌نژاد) شاید صریح‌ترین خطیب انقلاب در مشهد بودند و اولین درگیری خونین مشهد در انقلاب پس از سخنرانی ایشان آغاز شد. چنان‌چه در سال 42 هم سخنرانی ایشان در 15 خرداد در مسجد فیل پائین خیابان به خون کشیده شد. اولین شهید مشهد در انقلاب 57، شهید مهدی‌زاده بود که همان روز پس از سخنرانی شهید هاشمی‌نژاد گلوله‌باران شد. موقع شهادت ایشان، بنده همان‌جا...

واكنش آیت‌الله بروجردی به رژه دختران دبیرستانی

دولت اقبال در روزنامه های اعلام كرده بود كه تمام دختران دبیرستانی مدارس باید با شورت و بلوز سفید در روز 17 دی (روز اعلام بی‌حجابی) روز آزادی زنان ایران، رژه بروند. آیت‌الله بروجردی در واكنش به این مساله با عصبانیت فرمودند: « مملكت را برای این می‌خواهند كه دختران مردم را به زور در این هوای سرد خیابان‌ها بكشانند و آنها را آن طور نشان بدهند و بگویند اینها از قید اسارت چادر آزاد شده‌اند. چه اسارتی؟ چه آزادی‌ای؟ بی‌بندوباری‌ها و...

روز 15 خرداد در ساختمان رادیو بودم...

عده زیادی آمدند و ماجرای میدان ارک در خرداد 1342 را بازگو کردند، ولی معلوم است که این طفلک‌ها مال این سیاره نبودند. اینها خیال می‌کردند. وقتی که می‌گوییم «میدان ارک»، واقعاً یک میدان است. مثلاً مثل میدان توپخانه است. جمعیت می‌توانند در آن جمع بشوند. در صورتی که میدان نیست. دو تا گذرگاه است که پنجاه متر هم نمی‌شود. یک باغچه هم وسطش است. من روز 15 خرداد 1342 در ساختمان رادیو تهران بودم. آن زمان در رادیو کار می کردم، خودم متن می نوشتم و...

در «میدان ژاله» تنها عکاس خارجی بودم

من زمانی که به ایران آمدم مدرک معماری داشتم و در آن زمان هم به صورت کاملا تخصصی کار عکاسی خبری را انجام می‌دادم. از دیدگاه من حرفه‌ای بودن تعریف خاصی دارد. حرفه‌ای بودن به این معنی است که یک نفر از یک کار و شغل چه هنری و چه هرکار دیگری به صورت کامل ارتزاق کند. برای همین هم هست که از مردم ایران و انقلاب اسلامی شما تشکر می‌کنم که باعث شدند من به عنوان یک عکاس حرفه‌ای ادامه کار بدهم. حرفه‌ای بودن معنی خاصی دارد. یک نفر وقتی...

مکتب صادقیه

با شروع حرکت‌های انقلابی و بعد هم دستگیری و تبعید حضرت امام خمینی(ره) عده خاصی هم دنبال فضاهای تازه‌ای در فعالیت‌های انقلابی بودند. ما جوان بودیم و دنبال جلسات زنده‌ای می‌گشتیم که هم مذهبی باشند و هم سیاسی. البته خودمان جلسه‌ محدودی به نام «انجمن جویندگان دین و دانش» داشتیم. یک جلسه دیگر به نام «مکتب جعفری» وجود داشت که آنها هم جوان‌هایی مذهبی و انقلابی بودند. گاهی در برنامه‌های این انجمن شرکت می‌کردیم. اینها هم گاهی...

...

17