امروز در آیینه تاریخ

31 شهریور آغاز جنگ تحمیلی

روز31 شهریور 1359 رژیم بعث عراق پس ازماه‌ها اقدامات ایذایی، جنگ سراسری علیه ایران را آغاز کرد. صدام دراین جنگ که با هدف به زانو درآوردن نظام نوپای جمهوری اسلامی ایران آغازکرد ازحمایت گسترده آمریکا، شوروی و دولت‌های اروپایی برخوردارشد. اودر سایه سکوت مجامع جهانی جنایات بی‌شماری علیه مردم مرتکب شد وازجمله به طورگسترده ازسلاح‌های شیمیایی استفاده کرد. اما بدون دستیابی به نتایج دلخواه، پس از8 سال به جنگ خاتمه داد. او در 1369...

30 شهریور - پاسخ صریح و قاطع امام خمینی(ره) به رئیس سازمان امنیت عراق

روز 30 شهریور 1357 امام خمینی(ره) در پاسخی صریح به درخواست سعدون شاکر، رئیس سازمان امنیت عراق که خواستار توقف فعالیت ایشان علیه شاه در نجف شده بود تاکید کردند: «من راه خود را ادامه می‌دهم و دست از فعالیت سیاسی برنمی‌دارم.» ایشان ضمن رد درخواست رئیس سازمان امنیت عراق افزودند: «جایگاه من روی همین گلیم است و آن را هرکجا بیندازم آنجا به کار و مسئولیتم عمل خواهم کرد.» این پاسخ مقدمه حصر بیت حضرت امام در نجف و دلیل هجرت ایشان از عراق بود....

29 شهریور - امضای قرارداد کنسرسیوم

روز 29 شهریور 1333 قرارداد کنسرسیوم در تهران به امضا رسید. این قرارداد که یک سال پس از کودتای 28 مرداد 1332 امضا شد پوششی برای حراج نفت ایران میان کمپانی‌های غربی بود. به موجب قرارداد كنسرسیوم كمپانی‌های مذكور اجازه یافتند در هر نقطه ایران عملیات اكتشاف و استخراج را با هزینه دولت ایران انجام دهند و بابت این اقدام 50 درصد عایدات نفت ایران را تصاحب نمایند. این قرارداد سلطه مطلق انگلستان بر منابع نفت ایران را به سلطه مشترك 4 كشور غربی...

28 شهریور - ارائه لایحه تاسیس ساواک به مجلس

لایحه تأسیس سازمان اطلاعات و امنیت کشور(ساواک) که کلیات آن در شورای وزیران تصویب شده بود، در تاریخ 28 شهریور‌ ۱۳۳۵ توسط کابینه حسین علاء جهت تصویب به مجلس داده شد. مجلسین شورای ملی و سنا نیز لایحه مذکور را در همان سال به دستور شاه به تصویب رساندند و ساواک با حمایت اطلاعاتی آمریکا و اسرائیل در ایران شکل گرفت. تاسیس ساواک از مهم‌ترین دستاوردهای کودتای 28 مرداد 1332 بوده و نقش موثری در ایجاد اختناق در کشور به سود حکومت داشت. ساواک که...

27 شهریور - درگذشت استاد شهریار

سید محمدحسین بهجت تبریزی، شاعر و ادیب، متخلص به شهریار، در 1285 ش در تبریز به ‌دنیا آمد. از نوجوانی به شعر و ادبیات و هنر علاقه داشت و به سرعت به شاعری توانا تبدیل شد. ملک‌الشعرای بهار، شاعر معاصر، درباره شهریار می‌گوید: «او نه تنها افتخار ایران، بلکه افتخار شرق است.» کلیات اشعار شهریار در سه مجلد به چاپ رسیده و مجموعه اشعار وی را بالغ بر پانزده هزار بیت ذکر کرده‌اند. شهریار در ۲۷ شهریور 1367 درگذشت و در مقبرةالشعرای تبریز به خاک...

26 شهریور - فرمان امام خمینی(ره) برای تجهیز سپاه به قوای سه گانه

روز 26 شهریور 1364 امام خمینی(ره) طی حکمی خطاب به آقای محسن رضایی، فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، با اشاره به اصل 150 قانون اساسی در مورد نقش سپاه در نگهبانی از انقلاب و دستاوردهای آن و با تاکید بر اینکه انجام این نقش بدون آمادگی کامل سپاه از جهت تجهیزات و آرایش جنگی و فنون دریایی، زمینی، هوایی امکان‌پذیر نیست، به وی مأموریت داد هر چه سریع‌تر سپاه پاسداران را مجهز به نیروهای زمینی، هوایی و دریایی قوی نماید، تا در موارد لازم...

25 شهریور - کناره‌گیری رضاشاه از سلطنت

روز 25 شهریور 1320 رضاشاه، سرسلسله حکومت پهلوی، سه هفته پس از شروع تعرض قوای متفقین به ایران و در آستانه ورود آنان به تهران از سلطنت کناره گیری کرد. رضاشاه که در اسفند 1299 با کودتا قدرت را به دست گرفته و سلسله قاجاریه را برانداخته بود طی 20 سال حکومت بیشترین بودجه کشور را صرف تقویت و توسعه ارتش و وزارت جنگ خود کرد. اما ارتش تحت فرمان وی در اولین ساعات تهاجم بیگانگان ازهم فرو پاشید. او که تحت فشار متفقین و به اتهام دوستی با آلمان از قدرت...

24 شهریور - اعدام صادق قطب‌زاده

صادق قطب زاده متولد 1314 دانش آموخته آمریکا بود. او از جمله افرادی بود که در 1357 در پاریس خود را در صف هواداران امام خمینی(ره) قرار داد و توانست با هواپیمای حامل ایشان به تهران بیاید. پس از پیروزی انقلاب اسلامی با اعمال نفوذ توانست مدتی مدیر رادیو تلویزیون و حتی مدتی وزیر خارجه شود. اما بعد از هر دو سمت کنار گذارده شد. کمی بعد در یک توطئه براندازی علیه انقلاب و نظام جمهوری اسلامی شرکت کرد و نقش فعالی در آن عهده‌دار شد. در فروردین 1361...

23 شهریور - آموزش خلبانان بعثی توسط آمریکا

روز 23 شهریور 1364 مطبوعات آمریکا گزارش دادند که کارشناسان این کشور آموزش 150 خلبان عراقی را در پایگاه هوایی آمریکا در دیاربکر ترکیه آغاز کردند. آمریکایی‌ها علیرغم ادعای بی‌طرفی، در خلال 8 سال جنگ تحمیلی عراق علیه ایران از حامیان عمده صدام بودند. در این سال‌ها رژیم بعث عراق از یکسو در صحنه‌های بین‌المللی و از جانب دیگر از نظر کمک‌های اطلاعاتی، مورد حمایت گسترده آمریکا قرار داشت. در خلال جنگ 1991 آمریکا و متحدانش علیه عراق و پس از...

22 شهریور - انتقاد 10 کشور جهان از رژیم بعث عراق

روز 22 شهریور 1367 رژیم بعث عراق به خاطر کاربرد گسترده سلاح‌های شیمیایی در جبهه‌های جنگ علیه ایران مورد انتقاد شدید 10 کشور جهان قرار گرفت. دولت عراق طی سال‌های جنگ تحمیلی برخلاف همه قوانین بین‌المللی به دفعات از سلاح‌های شیمیایی استفاده کرد. اوج این جنایات، بمباران شیمیایی شهر کردنشین حلبچه در اسفند 1366 بود که دست کم 5000 نفر از مردم این شهر را قتل عام کرد. رژیم بعث عراق در حالی از سلاح‌های شیمیایی استفاده می‌کرد كه این كشور جزو...

21 شهریور - افتتاح سفارت رژیم صهیونیستی در تهران

روز 21 شهریور 1346 در پی یک ملاقات رسمی میان محمدرضا پهلوی و مایرعزری، نماینده تام‌الاختیار اسرائیل در ایران، سفارت رژیم صهیونیستی در تهران افتتاح شد. این رویداد اندکی پس از جنگ شش روزه اعراب و اسرائیل که در آن صهیونیست‌ها از حمایت حکومت شاه برخوردار بودند، اتفاق افتاد. مناسبات سیاسی این دو در 1328 زمانی که دولت ایران حکومت صهیونیستی را به صورت دوفاکتو به رسمیت شناخت آغاز شد. این مناسبات تا پیروزی انقلاب اسلامی در تمامی ابعاد...

20 شهریور - شهادت آیت‌الله مدنی

آیت‌الله سید اسدالله مدنی در 1293 ش در آذربایجان شرقی متولد شد. پس از طی دروس مقدماتی در قم، راهی نجف شد و از محضر امام خمینی(ره) و چند تن دیگر از بزرگان بهره گرفت. او در عرصه‌های مختلف نهضت اسلامی از همراهان امام خمینی(ره) بود و به همین دلیل به نورآباد ممسنی، گنبدکاووس، بندر کنگان و مهاباد تبعید شد. اما همزمان با انقلاب از تبعید به قم بازگشت و پس از انقلاب به نمایندگی مردم همدان به مجلس خبرگان راه یافت. او متعاقب شهادت آیت‌الله...

19 شهریور - رحلت آیت‌الله طالقانی

آیت‌الله سید محمود طالقانی در 1289 ش متولد شد. دروس دینی را در مدارس فیضیه و رضویه قم به پایان برد و از آیت‌الله حائری یزدی اجازه اجتهاد گرفت. یک بار در 1318 به دلیل صدور اعلامیه‌ای علیه کشف حجاب و یک بار پس از کودتای 28 مرداد 1332 به جرم مخفی کردن نواب صفوی دستگیر و زندانی شد. در تاسیس دارالتقریب اسلامی نقش مهمی داشت و از چهره‌های فعال نهضت امام خمینی(ره) بود، به طوری که به دفعات توسط ساواک دستگیر شد. پس از پیروزی انقلاب اولین نماز جمعه...

18 شهریور - حمایت کارتر و سادات از جنایات شاه

یک روز پس از سرکوب خونین قیام مردم در روز 17 شهریور 1357 جیمی کارتر، رئیس‌جمهوری وقت آمریکا و انورسادات، رئیس‌جمهوری وقت مصر، در تماس‌های تلفنی جداگانه با محمدرضا پهلوی، حمایت خود را از اقدامات وی در رویارویی با انقلاب اسلامی اعلام کردند. این حمایت‌ها و ابراز آن در فردای 17 شهریور به منزله دشمنی آشکار آمریکا و حکومت سادات با ملت ایران و آرمان‌های اسلامی آنان بود. انورسادات که متحد اصلی شاه در تحولات سیاسی خاورمیانه بود میزبانی...

17 شهریور - یوم‌الله هفدهم شهریور 1357

قیام هفدهم شهریور از نقاط عطف انقلاب اسلامی ایران است. در این روز میدان ژاله تهران شاهد اجتماع عظیم مردمی بود که از تصمیم شب قبل حکومت پهلوی برای برقراری حکومت نظامی بی‌اطلاع بودند. در چنین شرایطی تظاهرات مردم توسط نظامیان به خاک و خون کشیده شد. حکومت شاه، تعداد قربانیان را ۵٨ نفر و مجروحان را ۲٠۵ نفر اعلام کرد. اما در افواه عموم هزاران نفر در این فاجعه شهید یا مجروح شدند. به همین دلیل روز حادثه به «جمعه سیاه» و محل آن به «میدان...

16 شهریور - انتصاب اویسی به فرمانداری نظامی تهران

ارتشبد غلامعلی اویسی از امرای بلند‌پایه ارتش حکومت پهلوی دوم بود. او که زمانی در مقام فرماندهی لشکر گارد، نقش مهمی در سرکوب خونین قیام اسلامی 15 خرداد 1342 ایفا کرد، روز 16 شهریور 1357 در جلسه شورای امنیت کشور به فرمانداری نظامی تهران و حومه منصوب شد. دولت بلافاصله در تهران و 11 شهر حکومت نظامی اعلام کرد و اویسی، فردای آن روز در 17 شهریور تظاهرات مردمی را که اکثراً از برقراری مقررات حکومت نظامی اطلاعی نداشتند در تهران به خاک و خون...

15 شهریور - مخالفت امام خمینی(ره) با استعفای نخست‌وزیر

در پانزدهم شهریور 1367 امام خمینی(ره) طی نامه‌ای اعتراض آمیز به میرحسین موسوی از تصمیم وی برای استعفا از سمت نخست‌وزیری در شرایط بحرانی کشورانتقاد کردند. موسوی روز 14 شهریور در اعتراض به مخالفت نمایندگان مجلس شورای اسلامی با وزیران پیشنهادی کابینه خود و با این استدلال که نمی‌تواند با مجلس مخالف خود همکاری کند، از مقام خود استعفا کرد. امام خمینی(ره) در نامه خود خطاب به موسوی ضمن دفاع ازحق قانونی مجلس شورای اسلامی در تایید یا رد...

14 شهریور - شهادت آیت‌الله علی قدوسی

آیت‌الله علی قدوسی در 1306 در شهرستان دماوند متولد شد. پس از ورود به حوزه علمیه قم از درس اساتیدی چون امام خمینی(ره) و آیت‌الله العظمی بروجردی و آیت‌الله صدوقی بهره گرفت. در میدان مبارزه با حکومت پهلوی همواره پیشگام بوده و از قیام 15 خرداد 1342 به بعد در کنار امام خمینی(ره) بود. در 1345 توسط ساواک دستگیر و به زندان قزل قلعه برده شد. پس از آزادی به کمک شهید آیت‌الله بهشتی نقش موثری در تاسیس مدرسه حقانی ایفا کرد. درپی پیروزی انقلاب اسلامی...

13 شهریور - نماز عید فطر سال 1357

نمازعید فطر 1357 كه به امامت شهید آیت‌الله محمد مفتح در تپه‌های قیطریه برگزار شد، بزرگ‌ترین همایش مردمی انقلاب تا آن زمان بود. پس از نماز صدها هزار نفر در یک راهپیمایی عظیم از قیطریه به سمت مركز شهر حركت كردند. این راهپیمایی آرام برپا شد و سربازان مستقر در بین راه، برای اولین بار با شاخه‌های گل از سوی مردم روبه‌رو شدند. برای نخستین بار هزاران زن با حجاب اسلامی پیشاپیش جمعیت حضور یافتند وبرای اولین بار«حكومت اسلامی» به عنوان...

12 شهریور - شهادت رئیسعلی دلواری

رئیسعلی دلواری در 1261 ش در شهرستان دلوار از توابع تنگستان بوشهر به دنیا آمد. او جوانی مبارز و پرشور بود و بعد از این كه قوای اشغالگر انگلیس بوشهر را به تصرف خود درآوردند، به همراه سایر مبارزین تنگستانی با شجاعتی وصف‏ناپذیر به مقابله با تجاوزگران پرداخت و شكست‌های سنگینی بر آنان وارد كرد. قیام رئیسعلی و مردم تنگستان علیه متجاوزین انگلیسی و خوانین متحد آنها بر روی هم هفت سال به طول انجامید. رئیسعلی دلواری سرانجام در 12 شهریور 1294 و...

11 شهریور - انهدام اسکله‌های البکر و الامیه

از جمله اهداف عملیات کربلای 3 که در ششمین سال دفاع مقدس صورت گرفت، انهدام دو اسکله البکر و الامیه متعلق به عراق بود که نقش مهمی در صادرات نفت آن کشور داشتند. این ماموریت توسط غواصان و واحدهای دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که از شب قبل پیشروی به سمت هدف را آغاز کرده بودند صورت گرفت. در این عملیات که در 11 شهریور 1365 به وقوع پیوست اسکله الامیه منهدم و اسکله البکر به آتش کشیده شد. عملیات کربلای 3 مکمل عملیات والفجر 8 بود و سبب...

10 شهریور - نخست وزیری آیت‌الله مهدوی کنی

آیت‌الله محمدرضا مهدوی کنی که در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی مسئولیت‌های مهمی چون ریاست مجلس خبرگان رهبری، دبیرکل جامعه روحانیت مبارز تهران و ریاست دانشگاه امام صادق(ع) را برعهده داشت، از دهم شهریور 1360 تا مدت دو ماه کفیل نخست‌وزیری بود. او این سمت را پس از انفجار ساختمان نخست‌ وزیری و به شهادت رسیدن محمدعلی رجایی، رئیس‌ جمهوری و حجت‌الاسلام و‌ المسلمین محمدجواد باهنر، نخست وزیر وقت برعهده گرفت. پس از آنکه در مهر 1360...

9 شهریور - ربوده شدن امام موسی صدر

امام موسی صدر در خرداد 1307 در شهر قم دیده به جهان گشود. همزمان با تحصیلات حوزوی، در رشته اقتصاد از دانشگاه تهران فارغ‌التحصیل شد و سپس به دعوت سید شرف‌الدین، رهبر شیعیان لبنان رهسپار آن کشور شد و گام‌های بلندی در زمینه مسایل فرهنگی و اقتصادی و سیاسی محرومین لبنان برداشت. وی که برای مهار جنگ‌های داخلی لبنان به کشورهای مختلف سفر می‌کرد در شهریور 1357 وارد طرابلس در لیبی شد. اما در نهم این ماه عوامل معمر قذافی، حاکم لیبی او را به...

8 شهریور - انفجار در ساختمان نخست‌وزیری

در جریان حادثه انفجار در جلسه شورای امنیت کشور که در دفتر نخست‌وزیری برگزار شده بود آقایان محمدعلی رجایی، رئیس‌جمهوری و حجت‌الاسلام‌ والمسلمین محمدجواد باهنر، نخست‌وزیر وقت به شهادت رسیدند. این انفجار در روز هشتم شهریور سال 1360 و به فاصله دو ماه پس از انفجار هفتم تیر رخ داد. هوشنگ وحید‌دستجردی، رئیس وقت شهربانی نیز که از دیگر حاضران جلسه نخست وزیری بود شش روز بعد از این انفجار بر اثر شدت سوختگی و جراحات وارده در بیمارستان...

7 شهریور - رحلت آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی

آیت‌الله سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی از مراجع شیعه در 1276 شمسی در نجف اشرف دیده به جهان گشود. در نجف، کاظمین، سامرا، قم، تهران و کرمانشاه تحصیل کرد و از محضر اساتیدی چون میرزا ابوالحسن طباطبایی بروجردی، میرزا حسین فقیه سبزواری، حاج شیخ مرتضی طالقانی، شیخ عبدالکریم حائری یزدی و محمدعلی شاه‌آبادی استفاده برد. در 27 سالگی به درجه اجتهاد رسید و مدت 70 سال در حوزه علمیه قم تدریس کرد. آیت‌الله مرعشی نجفی در هفتم شهریور 1369 در 93 سالگی...

6 شهریور - افتتاح شهرک سینمایی

شهرک سینمایی غزالی نام محوطه بزرگی در 15 کیلومتری جاده مخصوص کرج است که ساخت آن به همت زنده یاد علی حاتمی در اسفند 1358 آغاز شد. هدف از این اقدام ارائه تصویری از شرایط جغرافیایی و شهری تهران قدیم جهت استفاده از آن در فیلم‌ها و سریال‌های مربوط به تاریخ ایران بود. به لحاظ ساختاری در این شهرک میدان توپخانه، ساختمان عدلیه، خیابان لاله زار، سینما تابان، گراند هتل، عکاسخانه و چند مغازه دیگر فضاسازی شده‌است. لوکیشن‌های فیلم‌هایی همچون...

5 شهریور - رحلت آیت‌الله میرزای شیرازی

آیت‌الله میرزا محمد تقی شیرازی معروف به «میرزای دوم» در شیراز متولد شد. او جهت فراگیری علوم دینی به کربلا و سامرا رفت و از درس میرزا محمد حسن شیرازی بانی «تحریم تنباکو» بهره گرفت. وی سپس به کاظمین و از آنجا به نجف رفت و ریاست حوزه علمیه این شهر را برعهده گرفت. میرزای دوم از علما ومراجع برجسته شیعه به شمار می‌رفت و در جریان جنگ جهانی اول علیه انگلیسی‌های اشغالگر حکم جهاد داد که به «فتوای دفاعیه» مشهور شد. وی که رهبری سیاسی نهضت...

4 شهریور - شهادت حاج مهدی عراقی

حاج مهدی عراقی در 1309 در محله پاچنار تهران به دنیا آمد. در جوانی با مرحوم نواب صفوی آشنا شد و به عضویت شورای مرکزی فدائیان اسلام در آمد. در طرح ترور احمد کسروی شرکت داشت. از فعالان نهضت ملی شدن نفت و از سازمان دهندگان تظاهرات 15 خرداد 1342 بود. در پی ترور حسنعلی منصور در 1343 دستگیر و تا 1355 در زندان ماند و شکنجه‌های بسیاری را تحمل نمود. پس از هجرت امام خمینی(ره) به پاریس مسئولیت حفاظت از جان امام را برعهده گرفت. روز 4 شهریور 1358 همراه با...

3 شهریور - اعدام سران کودتای نقاب (نوژه)

کودتای جمعی از عناصر ضد انقلاب که توسط شاپور بختیار، آخرین نخست وزیر رژیم پهلوی هدایت و سازماندهی می‌شدند و قرار بود از پایگاه نوژه در همدان به اجرا درآید، در آستانه اجرا و در تیر 1359 کشف و خنثی شد. در جریان این نقشه که «سیا» تامین هزینه آن را برعهده داشت قرار بود بعضی اماکن مهم تهران از جمله بیت حضرت امام خمینی(ره) بمباران شود. روز چهارم شهریور 1359 به حکم دادگاه انقلاب اسلامی 10 نفر از سران کودتا اعدام شده و تعداد زیادی نیز به...

2 شهریور - شهادت سیدعلی اندرزگو

سیدعلی اندرزگو سال ۱۳۱۸ در تهران متولد شد. پس از فراگیری علوم دینی و دروس فقه و اصول ، در نوجوانی با شهید نواب صفوی آشنا شد. درپی قیام ۱۵ خرداد 1342 دستگیر شد اما در زیر شکنجه‏ لب به سخن نگشود تا آزاد گردید. سپس وارد شاخه نظامی جمعیت مؤتلفه شد و در اعدام حسنعلی منصورهمکاری موثری داشت. او تا زمان شهادت، همواره مخفی، با نام‏های مستعار و با چهره‌های مختلف زندگی کرد و در دوم شهریور 1357 مصادف با 19 ماه مبارک رمضان توسط ماموران ساواک به...

...

117