امروز در آیینه تاریخ

17 دی - سرپیچی در کابینه بختیار

هفدهم دی 1357 در اجرای فرمان امام خمینی(ره) کارکنان تعدادی از وزارتخانه‌ها وزیران کابینه بختیار را به داخل اداره‌ها راه ندادند. علاوه بر این یحیی صادق، وزیر دادگستری در اولین روز کار از مقام خود استعفا کرد، فریدون جم اعلام کرد پست وزارت جنگ کابینه بختیار را نمی‌پذیرد، سیروس آموزگار، وزیر مشاور و سرپرست وزارت اطلاعات و جهانگردی به جای رفتن به وزارتخانه، رهسپار روزنامه اطلاعات شد و عباس قره‌باغی، رئیس ستاد ارتش اعلام کرد...

16 دی - اولین روز دولت بختیار و واکنش امام خمینی(ره)

شانزدهم دی 1357 همزمان با آغاز به کار دولت شاپور بختیار، امام خمینی(ره) در پیامی به ملت ایران تاکید کردند: «رژیم سلطنتی، غیرقانونی و مجلسین، غیرملی و غیرقانونی و حکومت غاصب غیر قانونی و یاغی است. اطاعت از این دستگاه، اطاعت از طاغوت و حرام است. اطاعت از شاه مخلوع و دولت یاغی، جرم است در قانون، و حرام است در شرع.» امام به کارمندان وزارتخانه‌ها فرمودند که وزرای فاسد غیرقانونی را نپذیرند و از آنها اطاعت نکنند. امام همچنین...

15 دی - آغاز نشست گوادلوپ

پانزدهم دی 1357 رهبران چهار کشور غربی (آمریکا، انگلیس، آلمان غربی و فرانسه) اجلاس دو روزه خود را در جزیره گوادلوپ واقع در شرق دریای کارائیب با هدف بررسی چند بحران بین‌المللی از جمله انقلاب در ایران و سرنوشت شاه آغاز کردند. در نخستین جلسه این نشست سه تن از رهبران اروپایی اعلام کردند که دیگر به بقای حکومت پهلوی نمی‌توان امید بست و جهان غرب باید هر چه زودتر با جانشین آن کنار بیاید. شرکت کنندگان در نشست گوادلوپ تاکید کردند که شاه...

14 دی - خروج اویسی و ازهاری از کشور

چهاردهم دی 1357 غلامعلی اویسی پس از استعفا از فرمانداری نظامی تهران، به آمریکا رفت. ارتشبد غلامرضا ازهاری، نخست‌وزیر مستعفی نیز با عنوان مداوای خود از ایران خارج شد. در این شرایط ژنرال هایزر آمریکایی وارد تهران شد. برژینسکی، مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهوری آمریکا، هدف از مأموریت هایزر در ایران را جلوگیری از فروپاشی ارتش و طراحی یک کودتای نظامی در صورت شکست دولت بختیار اعلام کرد. سایروس ونس، وزیر امور خارجه آمریکا نیز با ارسال...

13 دی - ماموریت ژنرال هایزر

سیزدهم دی 1357 ژنرال رابرت هایزر آمریکایی ماموریت یافت با هدف تشویق فرماندهان ارتش شاه به حمایت از نخست‌وزیری بختیار به تهران سفر کند. این در حالی است که برژینسکی، مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهوری آمریکا در این روز تلاش کرد رئیس جمهور کشورش را به ادامه حمایت از شاه و در صورت لزوم انجام کودتای نظامی در ایران تشویق کند. وی دلیل این امر را اهمیت نفت ایران، دستگاه‌های جاسوسی الکترونیکی نصب شده در مرز ایران و شوروی و حفظ سلاح‌های...

12 دی - تلاش اویسی برای به راه انداختن چماقداران خیابانی

دوازدهم دی 1357 ارتشبد غلامعلی اویسی، فرماندار نظامی تهران در دستورالعملی کتبی خواستار استفاده از پرسنل داوطلب برای حضور در یگان‌های نیروی زمینی برای سرکوب تظاهرات مردم شد. در این دستور‌العمل که از نقش اویسی در به راه انداختن چماقداران خیابانی در سال 1357 حکایت دارد، تاکید شده: «فرماندهی لجستیک نیروی زمینی شاهنشاهی با هماهنگی فرماندار نظامی تهران و دریافت آمار، باتوم یا چوب مورد نیاز پرسنل داوطلب را تهیه و در اختیار...

11 دی - بزرگداشت شهدای جنایت حکومت پهلوی در مشهد

یازدهم دی 1357 مراسم بزرگداشت شهدای جنایت دهم دی حکومت پهلوی در مشهد، در مسجد گوهرشاد برگزار شد. مراجع عظام در این روز با بیانیه‌هایی این جنایت را محکوم کردند. جامعه 700 نفری پزشکان مشهد نیز در تلگرامی به دبیر کل سازمان ملل خواستار کمک وی در پایان دادن به جنایات حکومت پهلوی شدند. ماموران حکومت نظامی در این روز به خانه‌های آیت‌الله سید علی خامنه‌ای و آیت‌الله واعظ طبسی حمله کردند. تظاهرات علیه شاه، در این روز علاوه بر مشهد در...

10 دی - روزی خونین در تاریخ انقلاب اسلامی مشهد

دهم دی 1357 مردم مشهد به تلافی جنایت حکومت پهلوی در روز نهم دی، اکثر کلانتری‌های شهر را به آتش کشیدند. اما در این روز هم کشتار گسترده‌ای در مشهد به وقوع پیوست. تعداد شهدا تا هزار نفر روایت شده است. اما ارتش شاه در گزارش‌های خود، تعداد را بین 250 تا 300 نفر عنوان کرد. حوادث مشهد به تحریک ارتشبد اویسی صورت گرفت. وی سربازان حکومت پهلوی را تهدید کرد که اگر مردم را نکشند دستگیر و تیرباران خواهند شد. آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای در...

9 دی - شهادت جمعی از مردم در اربعین شهیدان حرم

به دنبال دعوت امام خمینی(ره)، نهم دی 1357 و در چهلمین روز شهدای حرم امام رضا(ع)، سراسر ایران در عزای عمومی و اعتصاب به سر برد. عزاداری در تهران با تظاهرات خونین همراه بود. حداقل 16 نفر در خیابان‌های تهران توسط سربازان حکومت پهلوی به شهادت رسیدند. در مشهد نیز با پیوستن استاندار و کارکنان استانداری به انقلاب، مردم به به تسخیر کلانتری‌ها پرداختند. در این روز حداقل 20 نفر از مردم مشهد به شهادت رسیدند. کارخانه پپسی‌کولا، انجمن ایران...

8 دی - تشکیل هیأت نظارت بر تولید و توزیع مواد نفتی

هشتم دی 1357 امام خمینی(ره) مهدی بازرگان را مأمور تشکیل هیأتی پنج نفره برای نظارت بر تولید و توزیع مواد نفتی در مناطق جنوبی کشور کردند. این هیأت تشکیل و در این روز رهسپار مناطق نفتی شد. با تشکیل این هیات کارکنان اعتصابی صنعت نفت برای تولید و توزیع سوخت مورد نیاز داخلی تحت‌نظر هیات پنج نفره به سر کار خود بازگشتند. امام در حکم خود تحقق سه شرط را لازم دانستند: خروج نظامیان و مامورین انتظامی از مراکز نفتی و عدم دخالت آنان، محدود...

7 دی - دعوت از بختیار برای نخست‌وزیری

هفتم دی 1357 محمدرضا پهلوی، از شاپور بختیار برای پذیرش نخست‌وزیری دعوت کرد. بختیار همراه رئیس ساواک به دیدار شاه رفت. اردشیر زاهدی از این دعوت به عنوان «شلیک آخرین تیر ترکش رژیم» یاد کرد. شاه نیز در کتاب «پاسخ به تاریخ» نوشت: «وقتی شاپور بختیار را به حضور پذیرفتم مکرراً نسبت به مقام سلطنت ابراز وفاداری می‌کرد.» در پی دیدار بختیار و شاه، سخنگوی دربار اعلام کرد که شاپور بختیار به عنوان نخست وزیر جدید معرفی...

6 دی - حمله سلطنت‌طلبان به بیمارستانی در مشهد

ششم دی 1357 بیمارستان امام رضا(ع) در مشهد مورد حمله جمعی از سلطنت‌طلبان و هواداران حکومت پهلوی قرار گرفت. در این حمله که با حمایت و همراهی سربازان محافظ بیمارستان صورت گرفت مهاجمین به بخش کودکان بیمارستان یورش بردند، باندها را پاره و با بیماران با خشونت رفتار و میان کارکنان ایجاد رعب و وحشت کردند. همچنین با تیراندازی سربازان 18 نفر هدف گلوله قرار گرفتند، دو نفر به شهادت رسیدند و به بیمارستان آسیب وارد آمد. حجت‌الاسلام‌...

5 دی - سرکوب زندانیان زندان وکیل‌آباد

پنجم دی 1357 در جریان سرکوب شورش زندانیان در زندان وکیل‌آباد مشهد، شش نفر شهید و 12 نفر مجروح شدند. ارتش در گزارش روزانه خود ضمن شرح این حادثه به ترس مأموران اشاره کرد و گفت آنان پس از پایان ماموریت‌های روزمره از بیم جان خود عکس‌های کوچکی از آیت‌الله خمینی را در جیب می‌گذارند تا در صورت گرفتار شدن، آن را نشان داده و نجات یابند. در گزارش دیگری از مشهد آمده که در این روز صدها‌ هزار نفر از مردم با وجود حکومت نظامی به دعوت آیات...

4 دی - نامه کارکنان صنعت نفت به امام خمینی(ره)

چهارم دی 1357 کارکنان صنعت نفت در نامه‌ای به امام خمینی(ره) و مراجع تقلید قم اعلام کردند از روز اول اعتصاب، نفت به اندازه مصرف داخلی تولید می‌شود، ولی 60 درصد نفت تولیدی به اسرائیل صادر می‌شود. حکومت پهلوی که از سال 1354 بعد از جنگ میان اعراب و اشغالگران فلسطین، متعهد به تامین کلیه نیازهای نفتی اسرائیل شده بود تا آخرین روزهای حیات سیاسی خود به صهیونیست‌ها وفادار ماند. اوائل دی ماه 1357 اگرچه تولید نفت ایران در نتیجه اعتصاب‌ها...

3 دی - حمله به سفارت آمریکا در تهران

سوم دی 1357 سفارت آمریکا در تهران هدف حمله جوانان خشمگین قرار گرفت. در جریان این حمله یک اتومبیل متعلق به سفارت در مقابل در ورودی آن با پرتاب کوکتل مولوتف به آتش کشیده شد، سپس مردم بارانی از سنگ و آجر و آشغال را به داخل سفارت پرتاب کردند. این حمله سپس با شلیک گاز اشک‌آور توسط تفنگداران آمریکا از داخل و تیراندازی هوایی ماموران محافظ سفارت خاتمه یافت. در این حادثه یک جوان ایرانی در مقابل سفارت به شهادت رسید. در این روز همچنین...

2 دی - پیام امام خمینی(ره) به ملت‌های مسیحی

دوم دی 1357 و در آستانه سال جدید میلادی، امام خمینی(ره) طی پیامی خطاب به ملت‌های مسیحی جهان فرمودند: «من از شما ملت مسیح می‌خواهم که به ملت ما که گرفتار سلطان ستمکارند، دعا کنید و فرج آنان را از خدای بزرگ بخواهید. من از شما می‌خواهم که سران بعضی کشورهای مسیحی را که از شاه ستمگر پشتیبانی می‌کنند و ملتی را در زیر فشار ظلم خرد می‌کنند، هشدار دهید و آنان را به تعالیم حضرت مسیح آشنا کنید. من از روحانیت مسیح می‌خواهم که سران بعض...

1 دی - امام خمینی(ره): مردم، سربازان فراری از پادگان‌ها را پناه دهند

اول دی 1357 امام خمینی(ره) در سخنانی در جمع دانشجویان و ایرانیان مقیم خارج از کشور از مردم ایران خواستند سربازان فراری از پادگان‌ها را پناه دهند. امام در این سخنرانی فرمودند: «ما به سربازها دستور دادیم که فرار کنند برای اینکه خدمت در این دستگاه خدمت به ظلم است، و آنها هم بسیاری‌شان فرار کردند؛ لکن بعض مشکلات پیدا شده است. اینها اگر بخواهند در مکان‌های خودشان بروند مورد تجاوز دولت واقع می‌شوند و آنها را می‌گیرند، از این...

30 آذر - اظهارات دو مقام غربی درباره استیصال شاه

سی‌ام آذر 1357 الکساندر دومرانش، رئیس وقت سازمان جاسوسی فرانسه با محمدرضا پهلوی در تهران ملاقات و با وی در زمینه چگونگی میزبانی امام خمینی(ره) مشورت کرد. او در بازگشت به رئیس‌جمهوری فرانسه گفت: «وضع شاه شبیه لویی شانزدهم است» و وی گفت: «پس کارش تمام است.» در همین روز یکی از فرستادگان آمریکا به تهران پس از ملاقات با شاه، وضع او را این گونه توصیف کرد: «با مردی گیج و مریض روبه‌رو بودم که در برابر مشکلات کشورش دائماً...

29 آذر - سیا، تنظیم کننده اساسنامه حزب ایران نوین

بیست‌ونهم آذر 1345 فاش شد که در تنظیم اساسنامه حزب ایران نوین، گراتیان یاتسویچ، رئیس وقت دفتر سیا (آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا) در تهران نقش اساسی داشت. حزب ایران نوین در سال ۱۳۴۲، توسط حسنعلی منصور و با تغییر نام «کانون مترقی» تأسیس شد. این حزب، بزرگ‌ترین حزب دولتی در عصر پهلوی بود که تا تأسیس حزب رستاخیز، همواره اکثریت را در دست داشت و بیش از یک دهه به حیات خود ادامه داد. حسین فردوست، رئیس دفتر ویژه اطلاعات و قائم‌مقام...

28 آذر - یک مقام آمریکایی: شاه را نمی‌توان نجات داد

همزمان با افزایش اعتصاب‌ها و تظاهرات علیه حکومت پهلوی در سراسر کشور، روز 28 آذر 1357 هنری پرشت، مسئول اداره امور خاور نزدیک در وزارت امور خارجه آمریکا در نامه‌ای به ویلیام سولیوان، سفیر آن کشور در تهران نوشت: «شاه حداقل شانس را برای بقا در مقام سلطان دارد و هیچ کس معتقد نیست که وی بتواند قدرت کامل خود را بازیابد، حتی خود شاه نیز این نکته را به طور خصوصی اذعان کرده است.» وی ادامه داد: «گمان نمی‌کنم بتوان شاه را نجات...

27 آذر - سوگواری سراسری برای شهیدان انقلاب

در پی سخنرانی امام خمینی(ره) درباره این که بعد از راهپیمایی تاسوعا و عاشورا «شاه امر کرده است که... مردم را بکشند» و دعوت مراجع تقلید در شهرهای قم و مشهد، 27 آذر 1357 به عنوان روز سوگواری سراسری و عزای عمومی برای شهدای اخیر شهرهای کشور تعیین شد. در روزهای پیش از این تاریخ، بسیاری از مردم در شهرهای مشهد، کرمان، نجف‌آباد، سبزوار، اراک و ... قربانی جنایات وحشیانه چماق به ‌دستان حکومت پهلوی شدند؛ چماقدارانی که در حمله‌های خود...

26 آذر - حکومت پهلوی، تامین کننده نفت اشغالگران قدس

بیست‌وششم آذر 1355 سفارت آمریکا در تهران، در گزارشی به واشنگتن تصریح کرد بیشتر نفت مصرفی اسرائیل به وسیله حکومت پهلوی تأمین می‌شود. بر اساس اسناد موجود، در سال 1336 فروش نفت ایران به اسرائیل به بهای بشکه‌ای 1/30 دلار آغاز شد. در سال 1344 حکومت پهلوی و اسرائیل یک شرکت نفتی مشترک تأسیس کردند، در سال 1354 شاه متعهد شد نیازهای نفتی اسرائیل را تأمین کند و در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی، اسرائیل 75 درصد نفت مصرفی داخلی خود را که 150 هزار...

25 آذر - تعیین اعضای شورای سلطنت توسط سفارت آمریکا

بیست‌وپنجم آذر 1357 ویلیام سولیوان، سفیر آمریکا در تهران، فهرست 21 نفر از رجال سیاسی را که به تشخیص سفارت آمریکا برای عضویت در شورای سلطنت حکومت پهلوی، مناسب تشخیص داده شده بودند، به وزارت خارجه کشورش فرستاد تا پس از بررسی، جهت اجرا به شاه تحویل گردد. همچنین جیمی کارتر، رئیس‌جمهوری وقت آمریکا با ارسال پیام محرمانه‌ای برای ویلیام سولیوان از وی خواست تا هر چه زودتر به دیدار محمدرضا پهلوی رفته و حمایت آمریکا را از آنچه که...

24 آذر - افشای نقش اشغالگران قدس در جشن‌های 2500 ساله

بیست‌وچهارم آذر 1343 یک روزنامه صهیونیستی در مقاله‌ای با اشاره به جشن‌های 2500 ساله که دولت وقت حکومت پهلوی دوم در تدارک آن بود، از نقش اسرائیل در برنامه‌ریزی این جشن‌ها پرده برداشت. ورود صهیونیست‌ها به عرصه برنامه‌ریزی جشن‌های 2500 ساله بر اساس دعوتی بود که اسدالله علم در سال‌های نخست‌وزیری خود از اشغالگران قدس به عمل آورده بود. طرح برگزاری این جشن‌ها از سوی تدی‌ کولک، رئیس وقت اتحادیه توریستی اسرائیل ارائه شده بود....

23 آذر - حمله عوامل پهلوی به بیمارستانی در مشهد

بیست‌وسوم آذر 1357 عوامل ساواک با همراهی عده‌ای از چماقداران و با حمایت نیروهای نظامی وارد بیمارستان شاهرضا (اکنون: امام رضا(ع)) در شهر مشهد شدند. ابتدا به اتومبیل‌های کادر پزشکی بیمارستان خسارت وارد کردند، سپس پزشکان و پرستاران را مورد ضرب و جرح قرار دادند و بعد با تیراندازی وارد بخش اصلی بیمارستان شدند. آنها بدون توجه به بیماران بستری هر چه را در سر راه خود دیدند شکستند. در این یورش تعدادی از بیماران دچار حمله قلبی شدند،...

22 آذر - کشتار مردم توسط چماق به‌ دستان پهلوی

بیست‌ودوم آذر 1357 در جریان حمله چماق به‌دستان طرفدار حکومت پهلوی به مردم سبزوار 15 نفر به شهادت رسیدند. چماقداران همچنین در کرمان 10 نفر و در اراک 8 نفر را به شهادت رساندند. در مشهد نیز بیمارستان 17 شهریور مورد حمله چماق به‌دستان قرار گرفت. چماقداران عده‌ای اوباش بودند که حکومت پهلوی در ماه‌های آخر حکومت خود آنها را از اطراف شهرها و روستاها در ازای پول جمع‌آوری و از وجودشان برای سرکوب انقلاب مردم استفاده می‌کرد. چماقداران،...

21 آذر - راهپیمایی‌های محرم، رفراندومی برای سقوط شاه

بیست‌ویکم آذر 1357 امام خمینی(ره) در مصاحبه‌ای با خبرنگاران خارجی، درباره راهپیمایی‌های روزهای تاسوعا و عاشورا فرمودند: «تظاهراتی که در ایران واقع شد و سرتاسر ایران را فراگرفت رفراندومی بود زنده برای سقوط شاه. نتیجه این است که شاه الان بر حسب همه نظرها نباید قانونیت داشته باشد.» امام در این مصاحبه تاکید کردند: «مسئله این است که الان که شاه غیرقانونی‌ بودنش اعلام شده اگر کسی از این به بعد از شاه پشتیبانی کند مادام...

20 آذر - راهپیمایی عاشورای 1357

بیستم آذر 1357 مصادف با عاشورای حسینی، سراسر ایران شاهد راهپیمایی میلیونی مردم بود. در تهران راهپیمایی مردم از میدان امام حسین(ع) تا میدان آزادی امتداد داشت. راهپیمایی تاریخی مردم ایران در روز عاشورا با قطعنامه‌ای 17 ماده‌ای که حاوی خواست و اراده مردم برای ادامه مبارزه تا سرنگونی حکومت پهلوی و برقراری حکومت عدل اسلامی به رهبری امام خمینی(ره) بود خاتمه یافت. در این روز چند نظامی طرفدار مبارزات مردم، در پادگان لویزان، عده‌ای...

19 آذر - راهپیمایی تاسوعای 1357

نوزدهم آذر 1357 مصادف با تاسوعای حسینی بود. تاسوعای این سال در تاریخ مبارزات ملت ایران روزی کم‌نظیر بود و نشان از همبستگی کامل مردم ایران داشت. در تظاهرات روز تاسوعای حسینی میلیون‌ها نفر در سراسر کشور شعارهای استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی، مرگ بر امپریالیسم آمریکا و درود بر خمینی سر دادند. بزرگی این راهپیمایی در گزارش‌های ارسالی سفارتخانه‌های انگلیس و آمریکا و در گزارش همه مراکز خبری جهان انعکاس داشت. این راهپیمایی که...

18 آذر - رحلت آیت‌الله العظمی گلپایگانی

هجدهم آذر 1372 آیت‌الله العظمی حاج سیدمحمدرضا گلپایگانی، مرجع تقلید شیعیان در 95 سالگی دارفانی را وداع گفت. او سال 1277 شمسی در روستای گوگد در نزدیکی گلپایگان متولد شد. برای فراگیری علوم دینی عازم گلپایگان، خوانسار، اراک و قم گردید و در نهایت در مدرسه فیضیه اقامت گزید. در جوانی به اجتهاد رسید و موسس دارالقرآن، دارالایتام، بیمارستان، کتابخانه، مسجد، مؤسسه خیریه و نیز مجمع ‌جهانی ‌اسلامی در لندن بود. در دوران‌ حکومت پهلوی از...

...

117