امروز در آیینه تاریخ

4 بهمن - بسته شدن باندهای فرودگاه مهرآباد

چهارم بهمن 1357 به دستور شاپور بختیار، نخست‌وزیر، تانک‌ها و کامیون‌های ارتشی در فرودگاه مهرآباد مستقر شدند و باندهای فرود را بستند. به شرکت‌های هوایی نیز اعلام شد که به ایران پرواز نکنند. در همین رابطه شورای انقلاب در منزل آیت‌الله مطهری و برای بررسی موضوع ورود امام خمینی(ره) به کشور جلسه داشت. ده‌ها هزار نفر از مردم نیز برای استقبال از امام از شهرستان‌ها راهی تهران شدند و هزاران نفر به سوی فرودگاه حرکت کردند. ساواک هم در...

3 بهمن - امام خمینی(ره): آرای عمومی شاه را خلع کرده است

سوم بهمن 1357 امام خمینی(ره) در مصاحبه با خبرنگار تلویزیون فرانسه تاکید کردند: «برای تغییر رژیم، فشار افکار عمومی به معنی قانون است. ما با استناد به همین قانون قدرت را به دست می‌گیریم و حکومت را مستقر می‌کنیم.» امام با تاکید بر اینکه اکنون آرای عمومی شاه را خلع کرده است، فرمودند: «ما امیدواریم که ارتش با تمام افسران آن برگردد... ارتش باید ارتش ملت باشد. ما ارتش را از خودمان می‌دانیم...» ایشان افزودند: «ما با آثار تمدن...

2 بهمن - رمزی کلارک: کلید حل مشکل ایران در دست آیت‌الله خمینی است

دوم بهمن 1357 امام خمینی(ره) در آستانه ورود به تهران طی مصاحبه‌ای با اشاره به اینکه «شاه دیگر برنمی‌گردد»، در پاسخ به این سوال که اگر در بازگشت به ایران با کودتای نظامی روبه‌رو شوند، چه خواهند کرد، فرمودند: «مبارزه خواهیم کرد.» رمزی کلارک، وزیر پیشین دادگستری آمریکا نیز با امام خمینی(ره) در نوفل لوشاتو ملاقات کرد. وی پس از این ملاقات گفت: «آیت‌الله خمینی مردی بسیار باهوش و خردمند است و کلید حل مشکل ایران فقط در دست...

1 بهمن - امام خمینی(ره): وحدت کلمه را حفظ کنید

اول بهمن 1357 امام خمینی(ره) در جمع دانشجویان و ایرانیان مقیم خارج از کشور در نوفل لوشاتو فرمودند: «وحدت کلمه و لله بودن، این پیروزی را به شما داده. این وحدت کلمه را حفظش کنید... اتفاق کلمه داشته باشید که اگر این پایگاه اتفاق کلمه را از شما بگیرند بدانید که شکست می‌خورید.» همچنین در ادامه اجابت فرمان امام، دو تن از اعضای شورای سلطنت از این شورا جدا شده و ده‌ها نفر از درجه‌داران و سربازان از پادگان‌ها گریختند و به مردم پیوستند....

30 دی - بازتاب راهپیمایی اربعین؛ امام خمینی(ره): به زودی به شما (ملت ایران) می‌پیوندم

یک روز پس از راهپیمایی اربعین حسینی، امام خمینی(ره) در پیامی خطاب به ملت ایران گفتند: «به زودی به شما می‌پیوندم.» ایشان در این پیام افزودند: «بار دیگر به اعضاى شوراى سلطنتى، که شاخه‌اى است از ریشه غیرقانونى، اخطار می‌شود که از شورا کناره‌گیرى کنند و بیش از این با ملت مخالفت نکنند.» در این روز ارتشبد عباس قره‌باغی، رئیس ستاد ارتش حکومت پهلوی استعفا کرد که بختیار، نخست‌وزیر وقت، آن را نپذیرفت، رئیس رادیو و تلویزیون...

29 دی - راهپیمایی میلیونی و تاریخی اربعین 1357

بیست‌ونهم دی 1357 در اربعین حسینی، سراسر کشور شاهد راهپیمایی عظیم و میلیونی مردم علیه حکومت پهلوی، دولت بختیار و شورای سلطنت بود. تعداد راهپیمایان در تهران بیش از دو میلیون نفر اعلام شد. در این راهپیمایی که بازتاب وسیعی در منابع خبری جهان داشت اثری از نیروی پلیس و ارتش در مسیر تظاهر‌کنندگان دیده نمی‌شد. در قطعنامه پایانی این راهپیمایی بر غیرقانونی بودن سلطنت، خلع شاه، برکناری دولت بختیار، پیوستن قوای نظامی به مردم و استعفای...

28 دی - تب و تاب راهپیمایی اربعین و استعفای نمایندگان مجلس

بیست‌وهشتم دی 1357 و در آستانه راهپیمایی اربعین حسینی، سراسر کشور در تب و تاب برگزاری این برنامه بود. امام خمینی(ره) در پیامی به مردم درباره توطئه تفرقه در روز اربعین هشدار دادند. روحانیت در سراسر کشور هم مردم را به حضور چشمگیر در راهپیمایی دعوت کردند و اقشار مختلف از آمادگی خود برای شرکت در راهپیمایی سخن گفتند. در چنین شرایطی بیش از 80 نفر از نمایندگان مجلس شورای ملی در جلسه‌ای خصوصی با جواد سعید، رئیس مجلس درباره استعفای فردی یا...

27 دی - توصیه امام خمینی(ره) به نظامیان حکومت پهلوی

بیست‌وهفتم دی 1357 امام خمینی(ره) در پیامی به مناسبت خروج شاه از کشور تأکید کردند: «به جمیع نیروهای انتظامی و زمینی و هوایی و دریایی و صاحب‌منصبان و درجه‌داران ارتش و ژاندارمری و غیر آنان توصیه می‌کنم دست از حمایت محمدرضا پهلوی که مخلوع است و به کشور برنمی‌گردد و در خارج نیز با نفرت مردم مواجه است، بردارند و به ملت بپیوندند که صلاح دنیا و دین آنان در آن است.» امام همچنین خواستار ادامه تظاهرات پرشور مردم علیه رژیم سلطنتی و...

26 دی - خروج شاه و شادمانی مردم

بیست‌وششم دی 1357 شاه و فرح از کشور خارج شدند. با اعلام این خبر از رادیو، موجی از شادی سراسر کشور را دربر گرفت و مردم تا ساعاتی از شب به جشن و توزیع گل و شیرینی و پایکوبی و نواختن بوق در خیابان‌ها پرداختند. محمدرضا پهلوی هنگام خروج از کشور می‌گریست. در پی این واقعه، تمامی مجسمه‌های شاه و پدرش در معابر و میدان‌های شهرها به زیر کشیده و تخریب شد. امام خمینی(ره) در پیامی به خبرگزاری‌های خارجی تأکید کردند که خروج شاه اولین مرحله پایان...

25 دی - پیام امام خمینی(ره) به مردم، وکلای مجلس‌ها و اعضای شورای سلطنت

بیست‌وپنجم دی 1357 امام خمینی(ره) در پیامی، مردم سراسر ایران را به شرکت در راهپیمایی اربعین حسینی فراخواندند. امام خواستار اعلام مخالفت مردم با شورای سلطنت غیرقانونی و اعلام حمایت آنان از «جمهوری اسلامی» شدند. امام خمینی(ره) در این پیام به اعضای شورای سلطنت اخطار کردند که عمل آنها غیرقانونی و دخالت آنها در مقدرات کشور جرم است، بی‌درنگ از این شورا کناره‌گیری کنند و در صورت تخلف مسئول پیشامدها هستند. امام همچنین به وکلای غیر...

24 دی - شاه شورای سلطنت تشکیل داد، امام خمینی(ره) از ارتش ملت گفتند

بیست‌وچهارم دی 1357 و 48 ساعت قبل از خروج شاه از کشور، محمدرضا پهلوی با اعضای شورای سلطنت جلسه تشکیل داد. در این جلسه، سیدجلال‌الدین تهرانی به ریاست شورا و محمدعلی وارسته به نیابت شورا برگزیده شدند. در این روز امام خمینی(ره) طی سخنانی در جمع دانشجویان و ایرانیان مقیم خارج از کشور گفتند: «این طور نیست که ملت ما با ارتش مخالف باشد... ما با خونخواری‌ها مخالفیم... ارتش خیال نکند اگر اعلیحضرت نباشد، ارتش هم نباشد... نه این حرف‌ها نیست...

23 دی - هشدار امام خمینی(ره) درباره حمله اشرار به نظامیان

بیست‌وسوم دی 1357 امام خمینی(ره) طی فرمانی نسبت به حمله «مزدوران و اشرار» به نظامیان، سربازان و شهربانی‌ها هشدار دادند و گفتند: «می‌خواهند... با تبلیغاتی که برای نیروهای نظامی و انتظامی کرده‌اند، به عنوان دفاع، آنان را به قتل‌عام مردم بی‌دفاع وادار نمایند.» امام در این پیام از مردم خواستند با ارتش و نیروهای انتظامی با برادری و مهربانی رفتار کنند. امام تاکید کردند: «ارتش و سایر نیروهای انتظامی موظفند که با...

22 دی - تشکیل شوراى انقلاب اسلامى

بیست‌ودوم دی 1357 اولین نهاد برخاسته از انقلاب اسلامى توسط امام خمینى(ره) شکل گرفت. امام که از چند ماه پیش برخى چهره‌های شناخته شده و با صلاحیت را در داخل کشور، مأمور شکل‌دهى شورایى موقت با هدف اداره جامعه تا مرحله تشکیل دولت انتقالی کرده بودند، با صدور پیامى خطاب به ملت ایران از تشکیل شوراى انقلاب اسلامى خبر دادند. این پیام داراى چهار بند بود که عبارتند از: تشکیل شوراى انقلاب اسلامى، غاصب بودن دولت شاپور بختیار، هشدار به...

21 دی - شاه: به من تکلیف کردند که باید بروم

بیست‌ویکم دی 1357 شاه در پی ملاقاتی با ژنرال هایزر و سولیوان، سفیر آمریکا در ایران، به ارتشبد طوفانیان گفت: «اینها به من تکلیف کردند که باید بروم.» در این رابطه هنری پرشت، مسئول میز ایران در وزارت امور خارجه آمریکا در جلسه دست‌اندرکاران بحران ایران که در کاخ سفید تشکیل شد گفت: «ایران تحت رهبری [امام] خمینی ثبات بیشتری نسبت به گذشته خواهد داشت.» در این روز در سراسر ایران تظاهرات علیه حکومت پهلوی ادامه داشت و در...

20 دی - هایزر: رویگردانی مردم از آیت‌الله خمینی غیر ممکن است

ژنرال رابرت هایزر که با هدف تلاش برای جلوگیری از فروپاشی ارتش پهلوی و طراحی یک کودتای نظامی در صورت شکست دولت بختیار به تهران آمده بود، در بیستم دی 1357 با فرماندهان ارشد نظامی ایران شامل قره‌باغی، طوفانیان، ربیعی، بدره‌ای و حبیب‌اللهی دیدار کرد. آنها به هایزر گفتند: «کشور شما (آمریکا) باید در هر حال، محکم پشت سر ما بایستد»، اما هایزر تاکید کرد: «آیت‌الله خمینی میخ‌های تابوت دولت بختیار را هر روز محکم‌تر...

19 دی - قیام مردم قم

در پی انتشار مقاله توهین‌آمیز علیه امام خمینی(ره) در روزنامه اطلاعات مورخ هفدهم دی 1356 تظاهرات اعتراض‌آمیز مردم از 19 دی 1356 به سراسر کشور گسترش یافت. حوزه‌های علمیه قم و مشهد در این روز تعطیل شدند و مردم شهرهای مختلف با بستن بازارها و مراکز کسب و کار خود برای حمایت از امام تظاهرات و راهپیمایی‌های گسترده‌ای برپا کردند. این تظاهرات در قم با تیراندازی ماموران حکومت پهلوی منجر به این شد که عده‌ای شهید و مجروح شدند. مورخان...

18 دی - پیام محرمانه کارتر و پاسخ امام خمینی(ره)

هجدهم دی 1357 جیمی کارتر، رئیس‌جمهوری آمریکا در پیامی محرمانه برای امام خمینی(ره) خواستار خودداری ایشان از مخالفت با بختیار شد. کارتر در این پیام که توسط فرستادگان رئیس‌جمهوری فرانسه به ایشان داده شد، تهدید کرد در غیر این صورت خطر کودتای نظامی و کشتار مردم وجود خواهد داشت. امام با رد این تقاضا فرمودند که کارتر اگر آرامش می‌خواهد، دولت بختیار را پشتیبانی نکند و از میل ملت جلوگیری نکند؛ ملت ایران از کودتای نظامی نمی‌ترسد،...

17 دی - سرپیچی در کابینه بختیار

هفدهم دی 1357 در اجرای فرمان امام خمینی(ره) کارکنان تعدادی از وزارتخانه‌ها وزیران کابینه بختیار را به داخل اداره‌ها راه ندادند. علاوه بر این یحیی صادق، وزیر دادگستری در اولین روز کار از مقام خود استعفا کرد، فریدون جم اعلام کرد پست وزارت جنگ کابینه بختیار را نمی‌پذیرد، سیروس آموزگار، وزیر مشاور و سرپرست وزارت اطلاعات و جهانگردی به جای رفتن به وزارتخانه، رهسپار روزنامه اطلاعات شد و عباس قره‌باغی، رئیس ستاد ارتش اعلام کرد...

16 دی - اولین روز دولت بختیار و واکنش امام خمینی(ره)

شانزدهم دی 1357 همزمان با آغاز به کار دولت شاپور بختیار، امام خمینی(ره) در پیامی به ملت ایران تاکید کردند: «رژیم سلطنتی، غیرقانونی و مجلسین، غیرملی و غیرقانونی و حکومت غاصب غیر قانونی و یاغی است. اطاعت از این دستگاه، اطاعت از طاغوت و حرام است. اطاعت از شاه مخلوع و دولت یاغی، جرم است در قانون، و حرام است در شرع.» امام به کارمندان وزارتخانه‌ها فرمودند که وزرای فاسد غیرقانونی را نپذیرند و از آنها اطاعت نکنند. امام همچنین...

15 دی - آغاز نشست گوادلوپ

پانزدهم دی 1357 رهبران چهار کشور غربی (آمریکا، انگلیس، آلمان غربی و فرانسه) اجلاس دو روزه خود را در جزیره گوادلوپ واقع در شرق دریای کارائیب با هدف بررسی چند بحران بین‌المللی از جمله انقلاب در ایران و سرنوشت شاه آغاز کردند. در نخستین جلسه این نشست سه تن از رهبران اروپایی اعلام کردند که دیگر به بقای حکومت پهلوی نمی‌توان امید بست و جهان غرب باید هر چه زودتر با جانشین آن کنار بیاید. شرکت کنندگان در نشست گوادلوپ تاکید کردند که شاه...

14 دی - خروج اویسی و ازهاری از کشور

چهاردهم دی 1357 غلامعلی اویسی پس از استعفا از فرمانداری نظامی تهران، به آمریکا رفت. ارتشبد غلامرضا ازهاری، نخست‌وزیر مستعفی نیز با عنوان مداوای خود از ایران خارج شد. در این شرایط ژنرال هایزر آمریکایی وارد تهران شد. برژینسکی، مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهوری آمریکا، هدف از مأموریت هایزر در ایران را جلوگیری از فروپاشی ارتش و طراحی یک کودتای نظامی در صورت شکست دولت بختیار اعلام کرد. سایروس ونس، وزیر امور خارجه آمریکا نیز با ارسال...

13 دی - ماموریت ژنرال هایزر

سیزدهم دی 1357 ژنرال رابرت هایزر آمریکایی ماموریت یافت با هدف تشویق فرماندهان ارتش شاه به حمایت از نخست‌وزیری بختیار به تهران سفر کند. این در حالی است که برژینسکی، مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهوری آمریکا در این روز تلاش کرد رئیس جمهور کشورش را به ادامه حمایت از شاه و در صورت لزوم انجام کودتای نظامی در ایران تشویق کند. وی دلیل این امر را اهمیت نفت ایران، دستگاه‌های جاسوسی الکترونیکی نصب شده در مرز ایران و شوروی و حفظ سلاح‌های...

12 دی - تلاش اویسی برای به راه انداختن چماقداران خیابانی

دوازدهم دی 1357 ارتشبد غلامعلی اویسی، فرماندار نظامی تهران در دستورالعملی کتبی خواستار استفاده از پرسنل داوطلب برای حضور در یگان‌های نیروی زمینی برای سرکوب تظاهرات مردم شد. در این دستور‌العمل که از نقش اویسی در به راه انداختن چماقداران خیابانی در سال 1357 حکایت دارد، تاکید شده: «فرماندهی لجستیک نیروی زمینی شاهنشاهی با هماهنگی فرماندار نظامی تهران و دریافت آمار، باتوم یا چوب مورد نیاز پرسنل داوطلب را تهیه و در اختیار...

11 دی - بزرگداشت شهدای جنایت حکومت پهلوی در مشهد

یازدهم دی 1357 مراسم بزرگداشت شهدای جنایت دهم دی حکومت پهلوی در مشهد، در مسجد گوهرشاد برگزار شد. مراجع عظام در این روز با بیانیه‌هایی این جنایت را محکوم کردند. جامعه 700 نفری پزشکان مشهد نیز در تلگرامی به دبیر کل سازمان ملل خواستار کمک وی در پایان دادن به جنایات حکومت پهلوی شدند. ماموران حکومت نظامی در این روز به خانه‌های آیت‌الله سید علی خامنه‌ای و آیت‌الله واعظ طبسی حمله کردند. تظاهرات علیه شاه، در این روز علاوه بر مشهد در...

10 دی - روزی خونین در تاریخ انقلاب اسلامی مشهد

دهم دی 1357 مردم مشهد به تلافی جنایت حکومت پهلوی در روز نهم دی، اکثر کلانتری‌های شهر را به آتش کشیدند. اما در این روز هم کشتار گسترده‌ای در مشهد به وقوع پیوست. تعداد شهدا تا هزار نفر روایت شده است. اما ارتش شاه در گزارش‌های خود، تعداد را بین 250 تا 300 نفر عنوان کرد. حوادث مشهد به تحریک ارتشبد اویسی صورت گرفت. وی سربازان حکومت پهلوی را تهدید کرد که اگر مردم را نکشند دستگیر و تیرباران خواهند شد. آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای در...

9 دی - شهادت جمعی از مردم در اربعین شهیدان حرم

به دنبال دعوت امام خمینی(ره)، نهم دی 1357 و در چهلمین روز شهدای حرم امام رضا(ع)، سراسر ایران در عزای عمومی و اعتصاب به سر برد. عزاداری در تهران با تظاهرات خونین همراه بود. حداقل 16 نفر در خیابان‌های تهران توسط سربازان حکومت پهلوی به شهادت رسیدند. در مشهد نیز با پیوستن استاندار و کارکنان استانداری به انقلاب، مردم به به تسخیر کلانتری‌ها پرداختند. در این روز حداقل 20 نفر از مردم مشهد به شهادت رسیدند. کارخانه پپسی‌کولا، انجمن ایران...

8 دی - تشکیل هیأت نظارت بر تولید و توزیع مواد نفتی

هشتم دی 1357 امام خمینی(ره) مهدی بازرگان را مأمور تشکیل هیأتی پنج نفره برای نظارت بر تولید و توزیع مواد نفتی در مناطق جنوبی کشور کردند. این هیأت تشکیل و در این روز رهسپار مناطق نفتی شد. با تشکیل این هیات کارکنان اعتصابی صنعت نفت برای تولید و توزیع سوخت مورد نیاز داخلی تحت‌نظر هیات پنج نفره به سر کار خود بازگشتند. امام در حکم خود تحقق سه شرط را لازم دانستند: خروج نظامیان و مامورین انتظامی از مراکز نفتی و عدم دخالت آنان، محدود...

7 دی - دعوت از بختیار برای نخست‌وزیری

هفتم دی 1357 محمدرضا پهلوی، از شاپور بختیار برای پذیرش نخست‌وزیری دعوت کرد. بختیار همراه رئیس ساواک به دیدار شاه رفت. اردشیر زاهدی از این دعوت به عنوان «شلیک آخرین تیر ترکش رژیم» یاد کرد. شاه نیز در کتاب «پاسخ به تاریخ» نوشت: «وقتی شاپور بختیار را به حضور پذیرفتم مکرراً نسبت به مقام سلطنت ابراز وفاداری می‌کرد.» در پی دیدار بختیار و شاه، سخنگوی دربار اعلام کرد که شاپور بختیار به عنوان نخست وزیر جدید معرفی...

6 دی - حمله سلطنت‌طلبان به بیمارستانی در مشهد

ششم دی 1357 بیمارستان امام رضا(ع) در مشهد مورد حمله جمعی از سلطنت‌طلبان و هواداران حکومت پهلوی قرار گرفت. در این حمله که با حمایت و همراهی سربازان محافظ بیمارستان صورت گرفت مهاجمین به بخش کودکان بیمارستان یورش بردند، باندها را پاره و با بیماران با خشونت رفتار و میان کارکنان ایجاد رعب و وحشت کردند. همچنین با تیراندازی سربازان 18 نفر هدف گلوله قرار گرفتند، دو نفر به شهادت رسیدند و به بیمارستان آسیب وارد آمد. حجت‌الاسلام‌...

5 دی - سرکوب زندانیان زندان وکیل‌آباد

پنجم دی 1357 در جریان سرکوب شورش زندانیان در زندان وکیل‌آباد مشهد، شش نفر شهید و 12 نفر مجروح شدند. ارتش در گزارش روزانه خود ضمن شرح این حادثه به ترس مأموران اشاره کرد و گفت آنان پس از پایان ماموریت‌های روزمره از بیم جان خود عکس‌های کوچکی از آیت‌الله خمینی را در جیب می‌گذارند تا در صورت گرفتار شدن، آن را نشان داده و نجات یابند. در گزارش دیگری از مشهد آمده که در این روز صدها‌ هزار نفر از مردم با وجود حکومت نظامی به دعوت آیات...

...

120