امروز در آیینه تاریخ

24 دی - شاه شورای سلطنت تشکیل داد، امام خمینی(ره) از ارتش ملت گفتند

بیست‌وچهارم دی 1357 و 48 ساعت قبل از خروج شاه از کشور، محمدرضا پهلوی با اعضای شورای سلطنت جلسه تشکیل داد. در این جلسه، سیدجلال‌الدین تهرانی به ریاست شورا و محمدعلی وارسته به نیابت شورا برگزیده شدند. در این روز امام خمینی(ره) طی سخنانی در جمع دانشجویان و ایرانیان مقیم خارج از کشور گفتند: «این طور نیست که ملت ما با ارتش مخالف باشد... ما با خونخواری‌ها مخالفیم... ارتش خیال نکند اگر اعلیحضرت نباشد، ارتش هم نباشد... نه این حرف‌ها نیست...

23 دی - هشدار امام خمینی(ره) درباره حمله اشرار به نظامیان

بیست‌وسوم دی 1357 امام خمینی(ره) طی فرمانی نسبت به حمله «مزدوران و اشرار» به نظامیان، سربازان و شهربانی‌ها هشدار دادند و گفتند: «می‌خواهند... با تبلیغاتی که برای نیروهای نظامی و انتظامی کرده‌اند، به عنوان دفاع، آنان را به قتل‌عام مردم بی‌دفاع وادار نمایند.» امام در این پیام از مردم خواستند با ارتش و نیروهای انتظامی با برادری و مهربانی رفتار کنند. امام تاکید کردند: «ارتش و سایر نیروهای انتظامی موظفند که با...

22 دی - تشکیل شوراى انقلاب اسلامى

بیست‌ودوم دی 1357 اولین نهاد برخاسته از انقلاب اسلامى توسط امام خمینى(ره) شکل گرفت. امام که از چند ماه پیش برخى چهره‌های شناخته شده و با صلاحیت را در داخل کشور، مأمور شکل‌دهى شورایى موقت با هدف اداره جامعه تا مرحله تشکیل دولت انتقالی کرده بودند، با صدور پیامى خطاب به ملت ایران از تشکیل شوراى انقلاب اسلامى خبر دادند. این پیام داراى چهار بند بود که عبارتند از: تشکیل شوراى انقلاب اسلامى، غاصب بودن دولت شاپور بختیار، هشدار به...

21 دی - شاه: به من تکلیف کردند که باید بروم

بیست‌ویکم دی 1357 شاه در پی ملاقاتی با ژنرال هایزر و سولیوان، سفیر آمریکا در ایران، به ارتشبد طوفانیان گفت: «اینها به من تکلیف کردند که باید بروم.» در این رابطه هنری پرشت، مسئول میز ایران در وزارت امور خارجه آمریکا در جلسه دست‌اندرکاران بحران ایران که در کاخ سفید تشکیل شد گفت: «ایران تحت رهبری [امام] خمینی ثبات بیشتری نسبت به گذشته خواهد داشت.» در این روز در سراسر ایران تظاهرات علیه حکومت پهلوی ادامه داشت و در...

20 دی - هایزر: رویگردانی مردم از آیت‌الله خمینی غیر ممکن است

ژنرال رابرت هایزر که با هدف تلاش برای جلوگیری از فروپاشی ارتش پهلوی و طراحی یک کودتای نظامی در صورت شکست دولت بختیار به تهران آمده بود، در بیستم دی 1357 با فرماندهان ارشد نظامی ایران شامل قره‌باغی، طوفانیان، ربیعی، بدره‌ای و حبیب‌اللهی دیدار کرد. آنها به هایزر گفتند: «کشور شما (آمریکا) باید در هر حال، محکم پشت سر ما بایستد»، اما هایزر تاکید کرد: «آیت‌الله خمینی میخ‌های تابوت دولت بختیار را هر روز محکم‌تر...

19 دی - قیام مردم قم

در پی انتشار مقاله توهین‌آمیز علیه امام خمینی(ره) در روزنامه اطلاعات مورخ هفدهم دی 1356 تظاهرات اعتراض‌آمیز مردم از 19 دی 1356 به سراسر کشور گسترش یافت. حوزه‌های علمیه قم و مشهد در این روز تعطیل شدند و مردم شهرهای مختلف با بستن بازارها و مراکز کسب و کار خود برای حمایت از امام تظاهرات و راهپیمایی‌های گسترده‌ای برپا کردند. این تظاهرات در قم با تیراندازی ماموران حکومت پهلوی منجر به این شد که عده‌ای شهید و مجروح شدند. مورخان...

18 دی - پیام محرمانه کارتر و پاسخ امام خمینی(ره)

هجدهم دی 1357 جیمی کارتر، رئیس‌جمهوری آمریکا در پیامی محرمانه برای امام خمینی(ره) خواستار خودداری ایشان از مخالفت با بختیار شد. کارتر در این پیام که توسط فرستادگان رئیس‌جمهوری فرانسه به ایشان داده شد، تهدید کرد در غیر این صورت خطر کودتای نظامی و کشتار مردم وجود خواهد داشت. امام با رد این تقاضا فرمودند که کارتر اگر آرامش می‌خواهد، دولت بختیار را پشتیبانی نکند و از میل ملت جلوگیری نکند؛ ملت ایران از کودتای نظامی نمی‌ترسد،...

17 دی - سرپیچی در کابینه بختیار

هفدهم دی 1357 در اجرای فرمان امام خمینی(ره) کارکنان تعدادی از وزارتخانه‌ها وزیران کابینه بختیار را به داخل اداره‌ها راه ندادند. علاوه بر این یحیی صادق، وزیر دادگستری در اولین روز کار از مقام خود استعفا کرد، فریدون جم اعلام کرد پست وزارت جنگ کابینه بختیار را نمی‌پذیرد، سیروس آموزگار، وزیر مشاور و سرپرست وزارت اطلاعات و جهانگردی به جای رفتن به وزارتخانه، رهسپار روزنامه اطلاعات شد و عباس قره‌باغی، رئیس ستاد ارتش اعلام کرد...

16 دی - اولین روز دولت بختیار و واکنش امام خمینی(ره)

شانزدهم دی 1357 همزمان با آغاز به کار دولت شاپور بختیار، امام خمینی(ره) در پیامی به ملت ایران تاکید کردند: «رژیم سلطنتی، غیرقانونی و مجلسین، غیرملی و غیرقانونی و حکومت غاصب غیر قانونی و یاغی است. اطاعت از این دستگاه، اطاعت از طاغوت و حرام است. اطاعت از شاه مخلوع و دولت یاغی، جرم است در قانون، و حرام است در شرع.» امام به کارمندان وزارتخانه‌ها فرمودند که وزرای فاسد غیرقانونی را نپذیرند و از آنها اطاعت نکنند. امام همچنین...

15 دی - آغاز نشست گوادلوپ

پانزدهم دی 1357 رهبران چهار کشور غربی (آمریکا، انگلیس، آلمان غربی و فرانسه) اجلاس دو روزه خود را در جزیره گوادلوپ واقع در شرق دریای کارائیب با هدف بررسی چند بحران بین‌المللی از جمله انقلاب در ایران و سرنوشت شاه آغاز کردند. در نخستین جلسه این نشست سه تن از رهبران اروپایی اعلام کردند که دیگر به بقای حکومت پهلوی نمی‌توان امید بست و جهان غرب باید هر چه زودتر با جانشین آن کنار بیاید. شرکت کنندگان در نشست گوادلوپ تاکید کردند که شاه...

14 دی - خروج اویسی و ازهاری از کشور

چهاردهم دی 1357 غلامعلی اویسی پس از استعفا از فرمانداری نظامی تهران، به آمریکا رفت. ارتشبد غلامرضا ازهاری، نخست‌وزیر مستعفی نیز با عنوان مداوای خود از ایران خارج شد. در این شرایط ژنرال هایزر آمریکایی وارد تهران شد. برژینسکی، مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهوری آمریکا، هدف از مأموریت هایزر در ایران را جلوگیری از فروپاشی ارتش و طراحی یک کودتای نظامی در صورت شکست دولت بختیار اعلام کرد. سایروس ونس، وزیر امور خارجه آمریکا نیز با ارسال...

13 دی - ماموریت ژنرال هایزر

سیزدهم دی 1357 ژنرال رابرت هایزر آمریکایی ماموریت یافت با هدف تشویق فرماندهان ارتش شاه به حمایت از نخست‌وزیری بختیار به تهران سفر کند. این در حالی است که برژینسکی، مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهوری آمریکا در این روز تلاش کرد رئیس جمهور کشورش را به ادامه حمایت از شاه و در صورت لزوم انجام کودتای نظامی در ایران تشویق کند. وی دلیل این امر را اهمیت نفت ایران، دستگاه‌های جاسوسی الکترونیکی نصب شده در مرز ایران و شوروی و حفظ سلاح‌های...

12 دی - تلاش اویسی برای به راه انداختن چماقداران خیابانی

دوازدهم دی 1357 ارتشبد غلامعلی اویسی، فرماندار نظامی تهران در دستورالعملی کتبی خواستار استفاده از پرسنل داوطلب برای حضور در یگان‌های نیروی زمینی برای سرکوب تظاهرات مردم شد. در این دستور‌العمل که از نقش اویسی در به راه انداختن چماقداران خیابانی در سال 1357 حکایت دارد، تاکید شده: «فرماندهی لجستیک نیروی زمینی شاهنشاهی با هماهنگی فرماندار نظامی تهران و دریافت آمار، باتوم یا چوب مورد نیاز پرسنل داوطلب را تهیه و در اختیار...

11 دی - بزرگداشت شهدای جنایت حکومت پهلوی در مشهد

یازدهم دی 1357 مراسم بزرگداشت شهدای جنایت دهم دی حکومت پهلوی در مشهد، در مسجد گوهرشاد برگزار شد. مراجع عظام در این روز با بیانیه‌هایی این جنایت را محکوم کردند. جامعه 700 نفری پزشکان مشهد نیز در تلگرامی به دبیر کل سازمان ملل خواستار کمک وی در پایان دادن به جنایات حکومت پهلوی شدند. ماموران حکومت نظامی در این روز به خانه‌های آیت‌الله سید علی خامنه‌ای و آیت‌الله واعظ طبسی حمله کردند. تظاهرات علیه شاه، در این روز علاوه بر مشهد در...

10 دی - روزی خونین در تاریخ انقلاب اسلامی مشهد

دهم دی 1357 مردم مشهد به تلافی جنایت حکومت پهلوی در روز نهم دی، اکثر کلانتری‌های شهر را به آتش کشیدند. اما در این روز هم کشتار گسترده‌ای در مشهد به وقوع پیوست. تعداد شهدا تا هزار نفر روایت شده است. اما ارتش شاه در گزارش‌های خود، تعداد را بین 250 تا 300 نفر عنوان کرد. حوادث مشهد به تحریک ارتشبد اویسی صورت گرفت. وی سربازان حکومت پهلوی را تهدید کرد که اگر مردم را نکشند دستگیر و تیرباران خواهند شد. آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای در...

9 دی - شهادت جمعی از مردم در اربعین شهیدان حرم

به دنبال دعوت امام خمینی(ره)، نهم دی 1357 و در چهلمین روز شهدای حرم امام رضا(ع)، سراسر ایران در عزای عمومی و اعتصاب به سر برد. عزاداری در تهران با تظاهرات خونین همراه بود. حداقل 16 نفر در خیابان‌های تهران توسط سربازان حکومت پهلوی به شهادت رسیدند. در مشهد نیز با پیوستن استاندار و کارکنان استانداری به انقلاب، مردم به به تسخیر کلانتری‌ها پرداختند. در این روز حداقل 20 نفر از مردم مشهد به شهادت رسیدند. کارخانه پپسی‌کولا، انجمن ایران...

8 دی - تشکیل هیأت نظارت بر تولید و توزیع مواد نفتی

هشتم دی 1357 امام خمینی(ره) مهدی بازرگان را مأمور تشکیل هیأتی پنج نفره برای نظارت بر تولید و توزیع مواد نفتی در مناطق جنوبی کشور کردند. این هیأت تشکیل و در این روز رهسپار مناطق نفتی شد. با تشکیل این هیات کارکنان اعتصابی صنعت نفت برای تولید و توزیع سوخت مورد نیاز داخلی تحت‌نظر هیات پنج نفره به سر کار خود بازگشتند. امام در حکم خود تحقق سه شرط را لازم دانستند: خروج نظامیان و مامورین انتظامی از مراکز نفتی و عدم دخالت آنان، محدود...

7 دی - دعوت از بختیار برای نخست‌وزیری

هفتم دی 1357 محمدرضا پهلوی، از شاپور بختیار برای پذیرش نخست‌وزیری دعوت کرد. بختیار همراه رئیس ساواک به دیدار شاه رفت. اردشیر زاهدی از این دعوت به عنوان «شلیک آخرین تیر ترکش رژیم» یاد کرد. شاه نیز در کتاب «پاسخ به تاریخ» نوشت: «وقتی شاپور بختیار را به حضور پذیرفتم مکرراً نسبت به مقام سلطنت ابراز وفاداری می‌کرد.» در پی دیدار بختیار و شاه، سخنگوی دربار اعلام کرد که شاپور بختیار به عنوان نخست وزیر جدید معرفی...

6 دی - حمله سلطنت‌طلبان به بیمارستانی در مشهد

ششم دی 1357 بیمارستان امام رضا(ع) در مشهد مورد حمله جمعی از سلطنت‌طلبان و هواداران حکومت پهلوی قرار گرفت. در این حمله که با حمایت و همراهی سربازان محافظ بیمارستان صورت گرفت مهاجمین به بخش کودکان بیمارستان یورش بردند، باندها را پاره و با بیماران با خشونت رفتار و میان کارکنان ایجاد رعب و وحشت کردند. همچنین با تیراندازی سربازان 18 نفر هدف گلوله قرار گرفتند، دو نفر به شهادت رسیدند و به بیمارستان آسیب وارد آمد. حجت‌الاسلام‌...

5 دی - سرکوب زندانیان زندان وکیل‌آباد

پنجم دی 1357 در جریان سرکوب شورش زندانیان در زندان وکیل‌آباد مشهد، شش نفر شهید و 12 نفر مجروح شدند. ارتش در گزارش روزانه خود ضمن شرح این حادثه به ترس مأموران اشاره کرد و گفت آنان پس از پایان ماموریت‌های روزمره از بیم جان خود عکس‌های کوچکی از آیت‌الله خمینی را در جیب می‌گذارند تا در صورت گرفتار شدن، آن را نشان داده و نجات یابند. در گزارش دیگری از مشهد آمده که در این روز صدها‌ هزار نفر از مردم با وجود حکومت نظامی به دعوت آیات...

4 دی - نامه کارکنان صنعت نفت به امام خمینی(ره)

چهارم دی 1357 کارکنان صنعت نفت در نامه‌ای به امام خمینی(ره) و مراجع تقلید قم اعلام کردند از روز اول اعتصاب، نفت به اندازه مصرف داخلی تولید می‌شود، ولی 60 درصد نفت تولیدی به اسرائیل صادر می‌شود. حکومت پهلوی که از سال 1354 بعد از جنگ میان اعراب و اشغالگران فلسطین، متعهد به تامین کلیه نیازهای نفتی اسرائیل شده بود تا آخرین روزهای حیات سیاسی خود به صهیونیست‌ها وفادار ماند. اوائل دی ماه 1357 اگرچه تولید نفت ایران در نتیجه اعتصاب‌ها...

3 دی - حمله به سفارت آمریکا در تهران

سوم دی 1357 سفارت آمریکا در تهران هدف حمله جوانان خشمگین قرار گرفت. در جریان این حمله یک اتومبیل متعلق به سفارت در مقابل در ورودی آن با پرتاب کوکتل مولوتف به آتش کشیده شد، سپس مردم بارانی از سنگ و آجر و آشغال را به داخل سفارت پرتاب کردند. این حمله سپس با شلیک گاز اشک‌آور توسط تفنگداران آمریکا از داخل و تیراندازی هوایی ماموران محافظ سفارت خاتمه یافت. در این حادثه یک جوان ایرانی در مقابل سفارت به شهادت رسید. در این روز همچنین...

2 دی - پیام امام خمینی(ره) به ملت‌های مسیحی

دوم دی 1357 و در آستانه سال جدید میلادی، امام خمینی(ره) طی پیامی خطاب به ملت‌های مسیحی جهان فرمودند: «من از شما ملت مسیح می‌خواهم که به ملت ما که گرفتار سلطان ستمکارند، دعا کنید و فرج آنان را از خدای بزرگ بخواهید. من از شما می‌خواهم که سران بعضی کشورهای مسیحی را که از شاه ستمگر پشتیبانی می‌کنند و ملتی را در زیر فشار ظلم خرد می‌کنند، هشدار دهید و آنان را به تعالیم حضرت مسیح آشنا کنید. من از روحانیت مسیح می‌خواهم که سران بعض...

1 دی - امام خمینی(ره): مردم، سربازان فراری از پادگان‌ها را پناه دهند

اول دی 1357 امام خمینی(ره) در سخنانی در جمع دانشجویان و ایرانیان مقیم خارج از کشور از مردم ایران خواستند سربازان فراری از پادگان‌ها را پناه دهند. امام در این سخنرانی فرمودند: «ما به سربازها دستور دادیم که فرار کنند برای اینکه خدمت در این دستگاه خدمت به ظلم است، و آنها هم بسیاری‌شان فرار کردند؛ لکن بعض مشکلات پیدا شده است. اینها اگر بخواهند در مکان‌های خودشان بروند مورد تجاوز دولت واقع می‌شوند و آنها را می‌گیرند، از این...

30 آذر - اظهارات دو مقام غربی درباره استیصال شاه

سی‌ام آذر 1357 الکساندر دومرانش، رئیس وقت سازمان جاسوسی فرانسه با محمدرضا پهلوی در تهران ملاقات و با وی در زمینه چگونگی میزبانی امام خمینی(ره) مشورت کرد. او در بازگشت به رئیس‌جمهوری فرانسه گفت: «وضع شاه شبیه لویی شانزدهم است» و وی گفت: «پس کارش تمام است.» در همین روز یکی از فرستادگان آمریکا به تهران پس از ملاقات با شاه، وضع او را این گونه توصیف کرد: «با مردی گیج و مریض روبه‌رو بودم که در برابر مشکلات کشورش دائماً...

29 آذر - سیا، تنظیم کننده اساسنامه حزب ایران نوین

بیست‌ونهم آذر 1345 فاش شد که در تنظیم اساسنامه حزب ایران نوین، گراتیان یاتسویچ، رئیس وقت دفتر سیا (آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا) در تهران نقش اساسی داشت. حزب ایران نوین در سال ۱۳۴۲، توسط حسنعلی منصور و با تغییر نام «کانون مترقی» تأسیس شد. این حزب، بزرگ‌ترین حزب دولتی در عصر پهلوی بود که تا تأسیس حزب رستاخیز، همواره اکثریت را در دست داشت و بیش از یک دهه به حیات خود ادامه داد. حسین فردوست، رئیس دفتر ویژه اطلاعات و قائم‌مقام...

28 آذر - یک مقام آمریکایی: شاه را نمی‌توان نجات داد

همزمان با افزایش اعتصاب‌ها و تظاهرات علیه حکومت پهلوی در سراسر کشور، روز 28 آذر 1357 هنری پرشت، مسئول اداره امور خاور نزدیک در وزارت امور خارجه آمریکا در نامه‌ای به ویلیام سولیوان، سفیر آن کشور در تهران نوشت: «شاه حداقل شانس را برای بقا در مقام سلطان دارد و هیچ کس معتقد نیست که وی بتواند قدرت کامل خود را بازیابد، حتی خود شاه نیز این نکته را به طور خصوصی اذعان کرده است.» وی ادامه داد: «گمان نمی‌کنم بتوان شاه را نجات...

27 آذر - سوگواری سراسری برای شهیدان انقلاب

در پی سخنرانی امام خمینی(ره) درباره این که بعد از راهپیمایی تاسوعا و عاشورا «شاه امر کرده است که... مردم را بکشند» و دعوت مراجع تقلید در شهرهای قم و مشهد، 27 آذر 1357 به عنوان روز سوگواری سراسری و عزای عمومی برای شهدای اخیر شهرهای کشور تعیین شد. در روزهای پیش از این تاریخ، بسیاری از مردم در شهرهای مشهد، کرمان، نجف‌آباد، سبزوار، اراک و ... قربانی جنایات وحشیانه چماق به ‌دستان حکومت پهلوی شدند؛ چماقدارانی که در حمله‌های خود...

26 آذر - حکومت پهلوی، تامین کننده نفت اشغالگران قدس

بیست‌وششم آذر 1355 سفارت آمریکا در تهران، در گزارشی به واشنگتن تصریح کرد بیشتر نفت مصرفی اسرائیل به وسیله حکومت پهلوی تأمین می‌شود. بر اساس اسناد موجود، در سال 1336 فروش نفت ایران به اسرائیل به بهای بشکه‌ای 1/30 دلار آغاز شد. در سال 1344 حکومت پهلوی و اسرائیل یک شرکت نفتی مشترک تأسیس کردند، در سال 1354 شاه متعهد شد نیازهای نفتی اسرائیل را تأمین کند و در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی، اسرائیل 75 درصد نفت مصرفی داخلی خود را که 150 هزار...

25 آذر - تعیین اعضای شورای سلطنت توسط سفارت آمریکا

بیست‌وپنجم آذر 1357 ویلیام سولیوان، سفیر آمریکا در تهران، فهرست 21 نفر از رجال سیاسی را که به تشخیص سفارت آمریکا برای عضویت در شورای سلطنت حکومت پهلوی، مناسب تشخیص داده شده بودند، به وزارت خارجه کشورش فرستاد تا پس از بررسی، جهت اجرا به شاه تحویل گردد. همچنین جیمی کارتر، رئیس‌جمهوری وقت آمریکا با ارسال پیام محرمانه‌ای برای ویلیام سولیوان از وی خواست تا هر چه زودتر به دیدار محمدرضا پهلوی رفته و حمایت آمریکا را از آنچه که...

...

122