امروز در آیینه تاریخ

4 آذر - گسترش اعتصاب‌ها و تظاهرات

همزمان با گسترش اعتصاب در کشور، چهارم آذر 1357 کارکنان بانک مرکزی نیز دست از کار کشیدند و تلاش دولت وقت حکومت پهلوی برای بازگرداندن آنان به سر کار، سودی نبخشید. روند اعتصاب‌ها با تظاهرات سراسری علیه شاه در شهرهای مختلف کشور همزمان شده و در بعضی شهرها به درگیری منتهی شده است. امروز ساختمان گارد شهربانی زنجان مورد حمله مردم قرار گرفت، در آبادان زد‌و‌خورد خونینی میان سربازان و کارگران اعتصابی شرکت نفت به وقوع پیوست و در...

3 آذر - اعتراض عمومی به حمله ماموران شاه به حرم رضوی

سوم آذر 1357 امام خمینی(ره) در رابطه با حمله ماموران حکومت پهلوی به حرم رضوی، یکشنبه پنجم آذر را روز عزای عمومی اعلام کردند. بسیاری از مراجع و روحانیون نیز یورش ماموران شاه به حرم حضرت ثامن‌الائمه(ع) را که روز 29 آبان رخ داد و تعدادی شهید و مجروح بر جای گذاشت، محکوم کردند. در همین حال برژینسکی، مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهوری وقت آمریکا با اشاره به حوادث ایران اظهار داشت که کشورش چندان به آینده حاکمیت شاه امیدوار نیست. جیمی کارتر،...

2 آذر - رای اعتماد سنا به دولت ازهاری

دوم آذر 1357 غلامرضا ازهاری، نخست‌وزیر در حالی از مجلس سنا رای اعتماد گرفت که محافل سیاسی غرب با اشاره به عمر کوتاه‌مدت دو دولت قبلی جمشید آموزگار و جعفر شریف امامی، از دوام کابینه ازهاری اظهار ناامیدی می‌کردند. در این حال تظاهرات علیه حکومت پهلوی در اکثر شهرها ادامه داشته و امام خمینی(ره) تمامی اقشار جامعه را به حمایت از روند اعتصاب کارکنان شرکت نفت دعوت کردند. امروز امام در مصاحبه‌ای با روزنامه السفیر لبنان فرمودند که...

1 آذر - پیام امام خمینی(ره) به مردم در آستانه ماه محرم

اول آذر 1357 و در آستانه فرارسیدن ماه محرم، امام خمینی(ره) در پیامی خطاب به ملت ایران از آنان خواستند «با تمام قدرت مخالفت خود را با شاه گسترش و ادامه دهند و او را از سلطه خطرناکش به زیر کشند.» به همین مناسبت و در شرایطی که تظاهرات علیه حکومت پهلوی در همه شهرهای ایران جریان داشت در کاخ سفید آمریکا نیز جلسه ویژه‌ای برای چاره‌جویی درباره حوادث ایران تشکیل شد. گری سیک، مشاور رئیس‌جمهوری وقت آمریکا که در این جلسه حضور داشت،...

30 آبان - سخنرانی امام خمینی(ره) درباره غیر قانونی بودن حکومت پهلوی

روز 30 آبان 1357 امام خمینی(ره) طی سخنانی در جمع دانشجویان مقیم خارج از کشور تصریح کردند که خاندان پهلوی حتی از نظر قانون اساسی خودشان هم غیرقانونی هستند. امام همچنین فرمودند که از نظر قانون اساسی شاه، سلطنت مشروطه موهبتی است الهی که از طرف ملت به پادشاه تفویض شده است، در حالی که رضاخان با کودتا آمد، با سرنیزه مجلس درست کرد، لیست نمایندگان را هم سفارت انگلیس می‌داد و الان هم سفارت آمریکا برای شاه مهم است. از ابتدا نه مردم...

29 آبان - بی‌حرمتی نظامیان پهلوی به حرم امام رضا(ع)

روز 29 آبان 1357 بارگاه حضرت امام رضا(ع) در شهر مشهد شاهد تیراندازی و حمله سربازان و ماموران حکومت پهلوی بود. آنها برای متفرق کردن هزاران نفر از تظاهرکنندگانی که به حرم آمده بودند با پوتین و تفنگ وارد صحن شده و به تیراندازی مستقیم به سوی مردم و شلیک گاز اشک آور اقدام کردند. در گزارش‌های ساواک آمده که در جریان درگیری ماموران با تظاهرکنندگان دو نفر شهید شدند. این حادثه خشم مردم، روحانیت و مراجع را برانگیخت. در اعتراض به یورش...

28 آبان - حمله به دفتر هواپیمایی اشغالگران قدس

روز 28 آبان 1356 دفتر هواپیمایی «ال عال» متعلق به رژیم صهیونیستی در تهران مورد حمله جوانان خشمگین قرار گرفت. در این حمله که به نشانه اعتراض به سفر انورسادات، رئیس وقت حکومت مصر به فلسطین اشغالی صورت گرفت شیشه‌ها و در و پنجره این دفتر هواپیمایی در هم شکست. اما حمله‌کنندگان که تعدادشان به بیش از یکصد نفر می‌رسید پیش از رسیدن مامران حکومت پهلوی موفق به فرار شدند. سفر انور سادات به فلسطین اشغالی که مقدمه انعقاد پیمان کمپ...

27 آبان - درخواست برای اخراج شاه از آمریکا

روز 27 آبان 1358 پنج هزار کشیش سیاهپوست در آمریکا از جیمی کارتر، رئیس‌جمهوری وقت آن کشور خواستند شاه مخلوع را به ایران مسترد دارد و اعلام کردند او جنایتکاری است که میلیاردها دلار از ثروت ملت ایران را دزدیده است. این درخواست در پایان کنفرانسی که از جانب انجمن ملی کشیشان سیاهپوست در شهر دیترویت تشکیل شده بود، مطرح گردید. محمدرضا پهلوی روز اول آبان 1358 برای درمان از مکزیک به آمریکا رفته بود. وی از 26 دی 1357 که در بحبوحه انقلاب...

26 آبان - رژه ارتش پهلوی برای ارعاب مردم

روز 26 آبان در دوره حکومت پهلوی دوم، روز ارتش نام داشت. سال 1357 در این روز واحدهای ارتش به شکل گسترده‌ای در سراسر کشور به رژه نظامی پرداختند. در تهران همه ساله این رژه در بزرگراه تهران، کرج صورت می‌گرفت، اما در سال 1357 در خیابان‌های مرکزی تهران به اجرا درآمد. هدف از رژه ارتش، ایجاد رعب و وحشت در میان مردم و قدرت‌نمایی برای حکومت پهلوی بود. با این حال اکثر منابع خارجی نوشتند که قدرت نمایی نظامی شاه در تهران و شهرستان‌ها در...

25 آبان - انتصاب اویسی به فرماندهی نیروی زمینی

روز 25 آبان 1351 ارتشبد غلامعلی اویسی، فرمانده ژاندارمری کل کشور به فرماندهی نیروی زمینی منصوب شد. او عامل کشتار مردم تهران در دو واقعه 15 خرداد 1342 و 17 شهریور 1357 بوده است. از 18 سالگی تا زمان فرار از کشور در سال 1357 به مدت بیش از 40 سال در ارتش حکومت پهلوی خدمت کرد. در 14 دی 1357 در آستانه پیروزی انقلاب از کشور گریخت و به فرانسه رفت. در آنجا به شبکه‌های ضدانقلابی فعال در خارج از کشور پیوست. اویسی چند حرکت تروریستی علیه جمهوری اسلامی...

24 آبان - تخریب‌ها به دست ماموران شاه انجام می‌گیرد

روز 24 آبان 1357 امام خمینی(ره) در مصاحبه‌ای با خبرنگار مجله ویکلی مگزین فرمودند: «مبارزه از طرف ملت، با آرامی شروع شد، لکن از طرف شاه، خشونت‌‌آمیز شد... بسیاری از این تخریب‌ها به دست خود مأمورین شاه انجام گرفته و می‌‌گیرد. مردم فقط مراکز فساد را می‌‌کوبند، زیرا خواستار یک حکومت حق هستند.» امام همچنین در مصاحبه‌های دیگری با تلویزیون سوئیس و خبرنگار آلمانی تاکید کردند، خرابی‌هایی که در ایران پیدا شده، برای بد جلوه...

23 آبان - اصرار انگلیسی‌ها به حمایت از شاه

روز 23 آبان 1357 موضوع انقلاب اسلامی ایران در مجلس اعیان انگلستان مطرح شد و معاون وزارت امور خارجه آن کشور تصریح کرد: «ما باید از شاه ایران حمایت کنیم.» انگلیسی‌ها به روایت آخرین سفیرشان در دربار شاه، گسترده‌ترین روابط را با حکومت پهلوی دوم داشته‌اند. آنتونی پارسونز در این رابطه با صراحت می‌گفت :«ما می‌بایست از تمامی امکانات و توانایی‌های خود برای جلوگیری از سقوط شاه استفاده کنیم.» فقط در سال 1357، سال اوج‌گیری...

22 آبان - غارت کتابخانه امام خمینی(ره) توسط ساواک

روز 22 آبان 1346 مأموران ساواک با یورش به منزل امام خمینی(ره) در قم، تعداد قابل توجهی از کتاب‌های ایشان به همراه نشریات و جزوات و اسناد تاریخی موجود را با خود بردند و سپس رفت و آمد به آنجا را ممنوع کردند. این حادثه مدت کوتاهی پس از تاجگذاری شاه صورت گرفت. در یک سند محرمانه که امضای ناصر مقدم ، رئیس اداره سوم ساواک را دارد آمده است: «منزل آیت‌الله خمینی و کتابخانه وی در قم مرکز تجمع و فعالیت طرفداران مشارالیه بوده.» در این...

21 آبان - تحلیل امام خمینی(ره) از کاپیتولاسیون

روز 21 آبان 1357 امام خمینی(ره) طی سخنانی در نوفل لوشاتو به تشریح ابعادی از حکومت پهلوی پرداختند. ایشان در بیان یکی از جلوه‌های سرسپردگی شاه یعنی کاپیتولاسیون فرمودند: «در زمان رضاشاه وقتی که کاپیتولاسیون به اصطلاح خودشان لغو شد ـ آن هم لغویتش حرف بود اما حالا لغو شد ـ چه بساطی درست کردند در تبلیغات... آن روزی که محمدرضا شاه آمد کاپیتولاسیون را برای اینها درست کرد، باز همین نزاع بلند شد که ای چه خدمت بزرگی! چه خدمت بزرگی...

20 آبان - شلیک به سوی مردم خرمشهر در روز عید قربان

روز 20 آبان 1357 مصادف با عید قربان بود. در این روز سراسر کشور شاهد برگزاری مراسم نماز عید بود. در بعضی شهرها مراسم نماز توسط مامورین حکومت پهلوی به خاک و خون کشیده شد. از جمله در خرمشهر در روز عید قربان تعدادی از مردم هدف گلوله‌های ماموران شاه قرار گرفته و به شهادت رسیدند. این جنایت سبب عکس‌العمل مردم شد و تعدادی از مشروب فروشی‌ها و مقرهای پلیس مورد تهاجم قرار گرفت. دولت ازهاری تلاش فراوانی کرده بود تا از برگزاری مراسم نماز...

19 آبان - اخطار بی‌حاصل ازهاری به کارکنان صنعت نفت

روز 19 آبان 1357 ازهاری، نخست‌وزیر به کارکنان اعتصابی شرکت نفت اخطار کرد چنانچه به سر کار خود باز نگردند، اخراج و خانه‌های سازمانی آنها بازپس گرفته خواهد شد. این اخطار که در چهارمین روز شروع فعالیت کابینه ازهاری صورت گرفت باعث توقف اعتصاب نشد و این روند، اقتصاد متزلزل حکومت پهلوی را باز هم با نابودی روبه‌رو کرد. اعتصاب در صنعت نفت همزمان با دولت شریف‌امامی شکل گرفت، اما تا زمان پیروزی انقلاب اسلامی هیچ یک از کابینه‌ها در...

18 آبان - تحلیل سفیر آمریکا از اوضاع ایران

روز 18 آبان 1357 ویلیام سولیوان، سفیر آمریکا در تهران طی گزارشی به واشنگتن به تحلیل اوضاع ایران و ضعف دولت ارتشبد غلامرضا ازهاری پرداخت و پیش بینی کرد: «آیت‌الله خمینی پیروزمندانه به ایران بازخواهد گشت و در قانون اساسی جدید، رژیم سلطنتی به جمهوری اسلامی تبدیل خواهد شد.» سولیوان در این گزارش نوشت: «سیاست ما تاکنون اعتماد به شاه و تکیه بر ارتش او بود. اما ناگزیر باید خود را برای رویدادهای قریب‌الوقوع آماده سازیم.»...

17 آبان - موضع امام خمینی(ره) درباره کابینه ازهاری

روز 17 آبان 1357 امام خمینی(ره) طی سخنانی در جمع دانشجویان و ایرانیان مقیم خارج از کشور در نوفل لوشاتو با اشاره به تشکیل کابینه نظامی غلامرضا ازهاری و پشتیبانی آمریکا از آن فرمودند: «داد از حقوق بشر یک وقتی می‌زنند و حالا هم... طرفداری از حکومت نظامی و دولت نظامی می‌کنند...» امام همچنین در مصاحبه با تلویزیون ژاپن درباره دولت ازهاری فرمودند: «دولت جدید چیز تازه‌ای نیاورده؛ ایران مدت‌هاست با حکومت نظامی اداره می‌شود و...

16 آبان - دستور هویدا برای ممنوعیت حجاب

روز 16 آذر 1355 سندی از سوی ساواک انتشار یافت که بر اساس آن امیرعباس هویدا، نخست‌وزیر به وزیران علوم و آموزش عالی و آموزش و پرورش دستورالعملی صادر کرد مبنی بر اینکه در داخل مدارس، دانشکده‌ها و مؤسسات آموزشی، استفاده از چادر برای دختران ممنوع است. سابقه ممنوع‌کردن حجاب در رژیم پهلوی به دوران رضاخان باز می‌گردد. با این تفاوت که رضاخان برای اجرای قانون کشف حجاب حتی از تعقیب و بازداشت و سرکوب معتقدین به حجاب ابایی نداشت، ولی...

15 آبان - به قدرت رسیدن ازهاری

روز پانزدهم آبان 1357 ارتشبد غلامرضا ازهاری در پی استعفای جعفر شریف‌امامی، مأمور تشکیل کابینه شد. ازهاری از همراهان محمدرضا پهلوی در دانشگاه نظام به شمار می‌رفت. وی تا قبل از منصب نخست وزیری ریاست ستاد ارتش ایران را عهده‌دار بود و انتصابش به نخست‌وزیری سه روز پس از توصیه کاخ سفید به شاه مبنی بر نشان دادن اقتدار به مردم ایران صورت گرفت. در این رابطه امام خمینی(ره) در مصاحبه با تلویزیون آلمان فرمودند: «این دست‌ و پا...

14 آبان - اعتراف شاه به خطاهای حکومتش

روز چهاردهم آبان 1357 محمدرضا پهلوی در حالی که تظاهرات مردمی علیه حکومتش بالا گرفته بود در پیامی که از رادیو و تلویزیون پخش شد، به اشتباهات خود در دوران حکومتش اعتراف کرد و خطاب به مردم گفت:«پیام انقلاب شما ملت ایران را شنیدم... و آنچه را که شما برای به دست آوردنش قربانی داده‌اید تضمین می‌کنم.» این اعتراف در شرایطی صورت گرفت که شاه در حال انتقال کابینه از جعفر شریف‌امامی به ارتشبد غلامرضا ازهاری بود و بنا بر توصیه...

13 آبان - سه حادثه مهم تاریخی

سیزدهم آبان، سالگرد سه حادثه مهم تاریخی است؛ حوادثی که وجه مشترک همه آنها «خصومت آمریکا و رژیم وابسته به او با ملت ایران» بود. در 13 آبان 1343 امام خمینی(ره) در خانه مسکونی خود در قم دستگیر و پس از انتقال به تهران، به ترکیه تبعید شدند، در 13 آبان 1357، تظاهرات دانش‌آموزان و دانشجویان در دانشگاه تهران با هجوم مأموران حکومت پهلوی به خاک و خون کشیده شد و در 13 آبان 1358، ساختمان سفارت آمریکا در تهران به تلافی توطئه‌های بی‌وقفه آن...

12 آبان - آمریکا، شاه را به سرکوب مردم تشویق می کند

روز دوازدهم آبان 1357 زیبیگنیو برژینسکی، مشاور امنیت ملی جیمی کارتر، رئیس‌جمهوری وقت آمریکا، در یک تماس تلفنی به محمدرضا پهلوی گفت: «شما باید دست به یک رشته اقداماتی بزنید تا اقتدار شما را به نحو مؤثر نشان دهد.» به نظر می‌رسید آمریکایی‌ها با این تماس قصد داشتند شاه را به سرکوب هرچه شدیدتر مردم در انقلاب تشویق نمایند. فردای این روز شاه ضمن دیدار با سفیران آمریکا و انگلیس، آنها را از تصمیم خود برای روی کار آوردن یک دولت...

11 آبان - پیام امام خمینی(ره) به آیت‌الله طالقانی

روز یازدهم آبان 1357 و به مناسبت آزادی آیت‌الله سید محمود طالقانی از زندان حکومت پهلوی، امام خمینی(ره) در پیامی به او نوشتند: «شما اکنون که از حبس کوچک به حبس بزرگ منتقل شدید... با یک تحول عظیم روحی ملت از حیث شناخت و تحول عملی عظیم‌تر از حیث عمل مواجه هستید.» رهبر انقلاب اسلامی در وصف این تحول افزوده‌اند که «مرد و زن و کوچک و بزرگ به خیابان‌ها ریخته و در مقابل مسلسل و توپ و تانک، قهرمانانه مقاومت نموده و با فداکاری و...

10 آبان - شهادت آیت‌الله ‌قاضی‌طباطبایی

دهم آبان 1358 آیت‌الله سیدمحمدعلی ‌قاضی طباطبایی، امام جمعه تبریز پس از اقامه نماز مغرب و عشاء، توسط یکی از اعضای گروهک فرقان ترور شد و به شهادت رسید. او سال 1293 در تبریز متولد شد. در 1318 راهی قم و در 1328 رهسپار نجف گردید و در این دو شهر از درس بزرگان حوزه‌ها کسب علم کرد. از آغاز نهضت اسلامی از همراهان امام خمینی(ره) بود. در 1341 به علت فعالیت علیه حکومت پهلوی دستگیر و به زندان قزل قلعه منتقل شد. سپس به شهرهای بافت، کرمان، زنجان و پس...

9 آبان - تاکید امام خمینی(ره) بر لزوم حفظ وحدت اسلامی

روز نهم آبان 1357 امام خمینی(ره) در جمع دانشجویان و ایرانیان مقیم اروپا که در نوفل لوشاتو گردهم آمده بودند، طی سخنانی بر لزوم وحدت تمامی اقشار مردم برای نیل به پیروزی انقلاب اسلامی تاکید کردند. امام با اشاره به اینکه استعمارگران از قرن‌ها قبل در زمینه راه‌های عقب نگه داشتن ملت‌های این منطقه و ایجاد اختلاف میان اقوام و طوایف آنان مطالعه و تحقیق کرده و نقشه کشیده‌اند، بر لزوم بیداری نسل جوان و اهمیت مبارزه با نقشه‌های...

8 آبان - قطع صادرات نفت

روز هشتم آبان 1357 اعلام شد که به دلیل اعتصاب در صنعت نفت، صدور نفت ایران به خارج از کشور به طور کلی متوقف شده و فقط مقدار کمی برای رفع نیاز داخلی تولید می‌شود. همراهی کارکنان شرکت نفت با انقلاب اسلامی از مهرماه 1357 به صورت اعتصاب جلوه‌گر شد و در ماه آبان به قطع عرضه روزانه بیش از چهار میلیون بشکه نفت به بازارهای جهانی منجر گردید. این رویداد ضربه مهلکی بر اقتصاد حکومت پهلوی و دولت‌های غربی حامی این رژیم وارد آورد. بستن شیرهای...

7 آبان - حمله چماق به دستان حکومت پهلوی

روز هفتم آبان 1357 چماق به دستان مورد حمایت حکومت پهلوی، خسارت قابل ملاحظه‌ای به اموال عمومی در استان کرمانشاه وارد آوردند. آنان در شاه‌آباد (اسلام آباد غرب) به مغازه‌ها حمله کردند، بسیاری از شیشه‌های ساختمان‌ها را شکستند، به مسجد جامع یورش بردند، قرآن‌ها را به وسط خیابان انداختند و کتابخانه مسجد را تخریب کردند. چماقداران افرادی اجیرشده از سوی حکومت پهلوی بودند که در دوران انقلاب با استفاده از چوب و چماق و ... به هرج و مرج...

6 آبان - درخواست رئیس ساواک از رئیس موساد

روز ششم آبان 1357 ناصر مقدم، رئیس ساواک به اسحاق هوفی، رئیس سازمان اطلاعاتی اشغالگران قدس (موساد) پیشنهاد کرد مأموران بازنشسته این سازمان در ساواک استخدام شوند. هوفی یک روز قبل از آن و در بحبوحه انقلاب اسلامی برای رایزنی اطلاعاتی با ساواک وارد تهران شد. اگر چه درخواست رئیس ساواک با مخالفت رئیس موساد مواجه شد و هوفی گفت:«چهره‌های بازنشسته موساد به محض کناره‌گیری از کار اطلاعاتشان کهنه می‌شود»، ولی این گونه...

5 آبان - رای به آخرین کابینه امیر اسدالله علم

روز پنجم آبان 1342 کابینه امیر اسدالله علم از مجلس شورای ملی رای اعتماد گرفت. علم که در تیرماه 1341 پس از برکناری علی امینی، فرمان نخست‌وزیری را از شاه گرفت، یک بار در 29 بهمن همان سال و بار دیگر در 29 مهر 1342 استعفا کرده و کابینه‌های جدیدی را تشکیل داده بود. مصوبه انجمن‌های ایالتی و ولایتی که در آن قید «اسلام» و «قسم به قرآن» از شرایط انتخاب‌شوندگان حذف می‌شد، لغو این مصوبه در برابر ایستادگی و اعتراض امام خمینی(ره)،...

...

122