امروز در آیینه تاریخ

9 دی - شهادت جمعی از مردم در اربعین شهیدان حرم

به دنبال دعوت امام خمینی(ره)، نهم دی 1357 و در چهلمین روز شهدای حرم امام رضا(ع)، سراسر ایران در عزای عمومی و اعتصاب به سر برد. عزاداری در تهران با تظاهرات خونین همراه بود. حداقل 16 نفر در خیابان‌های تهران توسط سربازان حکومت پهلوی به شهادت رسیدند. در مشهد نیز با پیوستن استاندار و کارکنان استانداری به انقلاب، مردم به به تسخیر کلانتری‌ها پرداختند. در این روز حداقل 20 نفر از مردم مشهد به شهادت رسیدند. کارخانه پپسی‌کولا، انجمن ایران...

8 دی - تشکیل هیأت نظارت بر تولید و توزیع مواد نفتی

هشتم دی 1357 امام خمینی(ره) مهدی بازرگان را مأمور تشکیل هیأتی پنج نفره برای نظارت بر تولید و توزیع مواد نفتی در مناطق جنوبی کشور کردند. این هیأت تشکیل و در این روز رهسپار مناطق نفتی شد. با تشکیل این هیات کارکنان اعتصابی صنعت نفت برای تولید و توزیع سوخت مورد نیاز داخلی تحت‌نظر هیات پنج نفره به سر کار خود بازگشتند. امام در حکم خود تحقق سه شرط را لازم دانستند: خروج نظامیان و مامورین انتظامی از مراکز نفتی و عدم دخالت آنان، محدود...

7 دی - دعوت از بختیار برای نخست‌وزیری

هفتم دی 1357 محمدرضا پهلوی، از شاپور بختیار برای پذیرش نخست‌وزیری دعوت کرد. بختیار همراه رئیس ساواک به دیدار شاه رفت. اردشیر زاهدی از این دعوت به عنوان «شلیک آخرین تیر ترکش رژیم» یاد کرد. شاه نیز در کتاب «پاسخ به تاریخ» نوشت: «وقتی شاپور بختیار را به حضور پذیرفتم مکرراً نسبت به مقام سلطنت ابراز وفاداری می‌کرد.» در پی دیدار بختیار و شاه، سخنگوی دربار اعلام کرد که شاپور بختیار به عنوان نخست وزیر جدید معرفی...

6 دی - حمله سلطنت‌طلبان به بیمارستانی در مشهد

ششم دی 1357 بیمارستان امام رضا(ع) در مشهد مورد حمله جمعی از سلطنت‌طلبان و هواداران حکومت پهلوی قرار گرفت. در این حمله که با حمایت و همراهی سربازان محافظ بیمارستان صورت گرفت مهاجمین به بخش کودکان بیمارستان یورش بردند، باندها را پاره و با بیماران با خشونت رفتار و میان کارکنان ایجاد رعب و وحشت کردند. همچنین با تیراندازی سربازان 18 نفر هدف گلوله قرار گرفتند، دو نفر به شهادت رسیدند و به بیمارستان آسیب وارد آمد. حجت‌الاسلام‌...

5 دی - سرکوب زندانیان زندان وکیل‌آباد

پنجم دی 1357 در جریان سرکوب شورش زندانیان در زندان وکیل‌آباد مشهد، شش نفر شهید و 12 نفر مجروح شدند. ارتش در گزارش روزانه خود ضمن شرح این حادثه به ترس مأموران اشاره کرد و گفت آنان پس از پایان ماموریت‌های روزمره از بیم جان خود عکس‌های کوچکی از آیت‌الله خمینی را در جیب می‌گذارند تا در صورت گرفتار شدن، آن را نشان داده و نجات یابند. در گزارش دیگری از مشهد آمده که در این روز صدها‌ هزار نفر از مردم با وجود حکومت نظامی به دعوت آیات...

4 دی - نامه کارکنان صنعت نفت به امام خمینی(ره)

چهارم دی 1357 کارکنان صنعت نفت در نامه‌ای به امام خمینی(ره) و مراجع تقلید قم اعلام کردند از روز اول اعتصاب، نفت به اندازه مصرف داخلی تولید می‌شود، ولی 60 درصد نفت تولیدی به اسرائیل صادر می‌شود. حکومت پهلوی که از سال 1354 بعد از جنگ میان اعراب و اشغالگران فلسطین، متعهد به تامین کلیه نیازهای نفتی اسرائیل شده بود تا آخرین روزهای حیات سیاسی خود به صهیونیست‌ها وفادار ماند. اوائل دی ماه 1357 اگرچه تولید نفت ایران در نتیجه اعتصاب‌ها...

3 دی - حمله به سفارت آمریکا در تهران

سوم دی 1357 سفارت آمریکا در تهران هدف حمله جوانان خشمگین قرار گرفت. در جریان این حمله یک اتومبیل متعلق به سفارت در مقابل در ورودی آن با پرتاب کوکتل مولوتف به آتش کشیده شد، سپس مردم بارانی از سنگ و آجر و آشغال را به داخل سفارت پرتاب کردند. این حمله سپس با شلیک گاز اشک‌آور توسط تفنگداران آمریکا از داخل و تیراندازی هوایی ماموران محافظ سفارت خاتمه یافت. در این حادثه یک جوان ایرانی در مقابل سفارت به شهادت رسید. در این روز همچنین...

2 دی - پیام امام خمینی(ره) به ملت‌های مسیحی

دوم دی 1357 و در آستانه سال جدید میلادی، امام خمینی(ره) طی پیامی خطاب به ملت‌های مسیحی جهان فرمودند: «من از شما ملت مسیح می‌خواهم که به ملت ما که گرفتار سلطان ستمکارند، دعا کنید و فرج آنان را از خدای بزرگ بخواهید. من از شما می‌خواهم که سران بعضی کشورهای مسیحی را که از شاه ستمگر پشتیبانی می‌کنند و ملتی را در زیر فشار ظلم خرد می‌کنند، هشدار دهید و آنان را به تعالیم حضرت مسیح آشنا کنید. من از روحانیت مسیح می‌خواهم که سران بعض...

1 دی - امام خمینی(ره): مردم، سربازان فراری از پادگان‌ها را پناه دهند

اول دی 1357 امام خمینی(ره) در سخنانی در جمع دانشجویان و ایرانیان مقیم خارج از کشور از مردم ایران خواستند سربازان فراری از پادگان‌ها را پناه دهند. امام در این سخنرانی فرمودند: «ما به سربازها دستور دادیم که فرار کنند برای اینکه خدمت در این دستگاه خدمت به ظلم است، و آنها هم بسیاری‌شان فرار کردند؛ لکن بعض مشکلات پیدا شده است. اینها اگر بخواهند در مکان‌های خودشان بروند مورد تجاوز دولت واقع می‌شوند و آنها را می‌گیرند، از این...

30 آذر - اظهارات دو مقام غربی درباره استیصال شاه

سی‌ام آذر 1357 الکساندر دومرانش، رئیس وقت سازمان جاسوسی فرانسه با محمدرضا پهلوی در تهران ملاقات و با وی در زمینه چگونگی میزبانی امام خمینی(ره) مشورت کرد. او در بازگشت به رئیس‌جمهوری فرانسه گفت: «وضع شاه شبیه لویی شانزدهم است» و وی گفت: «پس کارش تمام است.» در همین روز یکی از فرستادگان آمریکا به تهران پس از ملاقات با شاه، وضع او را این گونه توصیف کرد: «با مردی گیج و مریض روبه‌رو بودم که در برابر مشکلات کشورش دائماً...

29 آذر - سیا، تنظیم کننده اساسنامه حزب ایران نوین

بیست‌ونهم آذر 1345 فاش شد که در تنظیم اساسنامه حزب ایران نوین، گراتیان یاتسویچ، رئیس وقت دفتر سیا (آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا) در تهران نقش اساسی داشت. حزب ایران نوین در سال ۱۳۴۲، توسط حسنعلی منصور و با تغییر نام «کانون مترقی» تأسیس شد. این حزب، بزرگ‌ترین حزب دولتی در عصر پهلوی بود که تا تأسیس حزب رستاخیز، همواره اکثریت را در دست داشت و بیش از یک دهه به حیات خود ادامه داد. حسین فردوست، رئیس دفتر ویژه اطلاعات و قائم‌مقام...

28 آذر - یک مقام آمریکایی: شاه را نمی‌توان نجات داد

همزمان با افزایش اعتصاب‌ها و تظاهرات علیه حکومت پهلوی در سراسر کشور، روز 28 آذر 1357 هنری پرشت، مسئول اداره امور خاور نزدیک در وزارت امور خارجه آمریکا در نامه‌ای به ویلیام سولیوان، سفیر آن کشور در تهران نوشت: «شاه حداقل شانس را برای بقا در مقام سلطان دارد و هیچ کس معتقد نیست که وی بتواند قدرت کامل خود را بازیابد، حتی خود شاه نیز این نکته را به طور خصوصی اذعان کرده است.» وی ادامه داد: «گمان نمی‌کنم بتوان شاه را نجات...

27 آذر - سوگواری سراسری برای شهیدان انقلاب

در پی سخنرانی امام خمینی(ره) درباره این که بعد از راهپیمایی تاسوعا و عاشورا «شاه امر کرده است که... مردم را بکشند» و دعوت مراجع تقلید در شهرهای قم و مشهد، 27 آذر 1357 به عنوان روز سوگواری سراسری و عزای عمومی برای شهدای اخیر شهرهای کشور تعیین شد. در روزهای پیش از این تاریخ، بسیاری از مردم در شهرهای مشهد، کرمان، نجف‌آباد، سبزوار، اراک و ... قربانی جنایات وحشیانه چماق به ‌دستان حکومت پهلوی شدند؛ چماقدارانی که در حمله‌های خود...

26 آذر - حکومت پهلوی، تامین کننده نفت اشغالگران قدس

بیست‌وششم آذر 1355 سفارت آمریکا در تهران، در گزارشی به واشنگتن تصریح کرد بیشتر نفت مصرفی اسرائیل به وسیله حکومت پهلوی تأمین می‌شود. بر اساس اسناد موجود، در سال 1336 فروش نفت ایران به اسرائیل به بهای بشکه‌ای 1/30 دلار آغاز شد. در سال 1344 حکومت پهلوی و اسرائیل یک شرکت نفتی مشترک تأسیس کردند، در سال 1354 شاه متعهد شد نیازهای نفتی اسرائیل را تأمین کند و در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی، اسرائیل 75 درصد نفت مصرفی داخلی خود را که 150 هزار...

25 آذر - تعیین اعضای شورای سلطنت توسط سفارت آمریکا

بیست‌وپنجم آذر 1357 ویلیام سولیوان، سفیر آمریکا در تهران، فهرست 21 نفر از رجال سیاسی را که به تشخیص سفارت آمریکا برای عضویت در شورای سلطنت حکومت پهلوی، مناسب تشخیص داده شده بودند، به وزارت خارجه کشورش فرستاد تا پس از بررسی، جهت اجرا به شاه تحویل گردد. همچنین جیمی کارتر، رئیس‌جمهوری وقت آمریکا با ارسال پیام محرمانه‌ای برای ویلیام سولیوان از وی خواست تا هر چه زودتر به دیدار محمدرضا پهلوی رفته و حمایت آمریکا را از آنچه که...

24 آذر - افشای نقش اشغالگران قدس در جشن‌های 2500 ساله

بیست‌وچهارم آذر 1343 یک روزنامه صهیونیستی در مقاله‌ای با اشاره به جشن‌های 2500 ساله که دولت وقت حکومت پهلوی دوم در تدارک آن بود، از نقش اسرائیل در برنامه‌ریزی این جشن‌ها پرده برداشت. ورود صهیونیست‌ها به عرصه برنامه‌ریزی جشن‌های 2500 ساله بر اساس دعوتی بود که اسدالله علم در سال‌های نخست‌وزیری خود از اشغالگران قدس به عمل آورده بود. طرح برگزاری این جشن‌ها از سوی تدی‌ کولک، رئیس وقت اتحادیه توریستی اسرائیل ارائه شده بود....

23 آذر - حمله عوامل پهلوی به بیمارستانی در مشهد

بیست‌وسوم آذر 1357 عوامل ساواک با همراهی عده‌ای از چماقداران و با حمایت نیروهای نظامی وارد بیمارستان شاهرضا (اکنون: امام رضا(ع)) در شهر مشهد شدند. ابتدا به اتومبیل‌های کادر پزشکی بیمارستان خسارت وارد کردند، سپس پزشکان و پرستاران را مورد ضرب و جرح قرار دادند و بعد با تیراندازی وارد بخش اصلی بیمارستان شدند. آنها بدون توجه به بیماران بستری هر چه را در سر راه خود دیدند شکستند. در این یورش تعدادی از بیماران دچار حمله قلبی شدند،...

22 آذر - کشتار مردم توسط چماق به‌ دستان پهلوی

بیست‌ودوم آذر 1357 در جریان حمله چماق به‌دستان طرفدار حکومت پهلوی به مردم سبزوار 15 نفر به شهادت رسیدند. چماقداران همچنین در کرمان 10 نفر و در اراک 8 نفر را به شهادت رساندند. در مشهد نیز بیمارستان 17 شهریور مورد حمله چماق به‌دستان قرار گرفت. چماقداران عده‌ای اوباش بودند که حکومت پهلوی در ماه‌های آخر حکومت خود آنها را از اطراف شهرها و روستاها در ازای پول جمع‌آوری و از وجودشان برای سرکوب انقلاب مردم استفاده می‌کرد. چماقداران،...

21 آذر - راهپیمایی‌های محرم، رفراندومی برای سقوط شاه

بیست‌ویکم آذر 1357 امام خمینی(ره) در مصاحبه‌ای با خبرنگاران خارجی، درباره راهپیمایی‌های روزهای تاسوعا و عاشورا فرمودند: «تظاهراتی که در ایران واقع شد و سرتاسر ایران را فراگرفت رفراندومی بود زنده برای سقوط شاه. نتیجه این است که شاه الان بر حسب همه نظرها نباید قانونیت داشته باشد.» امام در این مصاحبه تاکید کردند: «مسئله این است که الان که شاه غیرقانونی‌ بودنش اعلام شده اگر کسی از این به بعد از شاه پشتیبانی کند مادام...

20 آذر - راهپیمایی عاشورای 1357

بیستم آذر 1357 مصادف با عاشورای حسینی، سراسر ایران شاهد راهپیمایی میلیونی مردم بود. در تهران راهپیمایی مردم از میدان امام حسین(ع) تا میدان آزادی امتداد داشت. راهپیمایی تاریخی مردم ایران در روز عاشورا با قطعنامه‌ای 17 ماده‌ای که حاوی خواست و اراده مردم برای ادامه مبارزه تا سرنگونی حکومت پهلوی و برقراری حکومت عدل اسلامی به رهبری امام خمینی(ره) بود خاتمه یافت. در این روز چند نظامی طرفدار مبارزات مردم، در پادگان لویزان، عده‌ای...

19 آذر - راهپیمایی تاسوعای 1357

نوزدهم آذر 1357 مصادف با تاسوعای حسینی بود. تاسوعای این سال در تاریخ مبارزات ملت ایران روزی کم‌نظیر بود و نشان از همبستگی کامل مردم ایران داشت. در تظاهرات روز تاسوعای حسینی میلیون‌ها نفر در سراسر کشور شعارهای استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی، مرگ بر امپریالیسم آمریکا و درود بر خمینی سر دادند. بزرگی این راهپیمایی در گزارش‌های ارسالی سفارتخانه‌های انگلیس و آمریکا و در گزارش همه مراکز خبری جهان انعکاس داشت. این راهپیمایی که...

18 آذر - رحلت آیت‌الله العظمی گلپایگانی

هجدهم آذر 1372 آیت‌الله العظمی حاج سیدمحمدرضا گلپایگانی، مرجع تقلید شیعیان در 95 سالگی دارفانی را وداع گفت. او سال 1277 شمسی در روستای گوگد در نزدیکی گلپایگان متولد شد. برای فراگیری علوم دینی عازم گلپایگان، خوانسار، اراک و قم گردید و در نهایت در مدرسه فیضیه اقامت گزید. در جوانی به اجتهاد رسید و موسس دارالقرآن، دارالایتام، بیمارستان، کتابخانه، مسجد، مؤسسه خیریه و نیز مجمع ‌جهانی ‌اسلامی در لندن بود. در دوران‌ حکومت پهلوی از...

17 آذر - فرار صهیونیست‌ها از ایران

هفدهم آذر 1357 منابع خبری اعلام کردند که خروج سرمایه‌داران آمریکایی از ایران شدت یافته است و سرمایه‌داران یهودی نیز دسته دسته در حال خروج از کشور هستند. شرکت هواپیمایی العال متعلق به اشغالگران قدس هم اعلام کرد که روزانه بیش از 400 اسرائیلی را از ایران به تل آویو انتقال می‌دهد. در حالی‌ که تظاهرات علیه حکومت پهلوی در اکثر شهرها ادامه داشت، منابع خبری جهان در روز هفدهم آذر 1357 از اهمیت راهپیمایی‌های تاسوعا و عاشورای حسینی که...

16 آذر - اعلام موضع رئیس‌جمهوری آمریکا درباره شاه

شانزدهم آذر 1357 جیمی کارتر، رئیس‌جمهوری آمریکا با صراحت اعلام کرد: «ماندن یا رفتن شاه به اراده مردم ایران بستگی دارد.» وی که در یک مصاحبه مطبوعاتی سخن می‌گفت، افزود: «آن گونه که سازمان سیا در سال 1953 در بازگرداندن مجدد شاه به قدرت عمل کرد، این بار آمریکا در امور داخلی ایران دخالت نخواهد کرد.» بر اساس اسناد لانه جاسوسی (سفارت سابق آمریکا در ایران)، گری سیک، مشاور کارتر، جان استمپل، کارشناس سیاسی سفارت آمریکا در...

15 آذر - میراث ملی ایران در بازارهای اسرائیل

پانزدهم آذر 1342 روزنامه صهیونیستی داوار در مقاله‌ای به خرید ‌و‌ فروش آثار عتیقه و باستانی ایران در اسرائیل اعتراف کرد. بر اساس این مقاله «عتیقه‌جات ایران طی سال‌های متمادی توسط یهودیان و به صورت قاچاق به فلسطین اشغالی برده شده بود.» اسرائیل از مراکز عمده تاراج میراث ملی ایران در عصر پهلوی بوده است. روزنامه داوار در این گزارش می‌نویسد:«... اسرائیل به صورت یکی از مراکز بین‌المللی خرید و فروش آثار باستانی ایران...

14 آذر - آمریکا به دست شاه، ایران را به یک پایگاه نظامی تبدیل کرد

چهاردهم آذر 1357 امام خمینی(ره) در مصاحبه با یک خبرنگار خارجی در نوفل‌لوشاتو فرمودند: «سیاست‌های شاه... بیش از چهل هزار مستشار نظامی امریکایی را بر ما تحمیل کرده است که علاوه بر اینکه در هر سال بابت حقوق آنان، هزینۀ کمرشکنی بر ما تحمیل می‌شود، اصولاً همین مستشاران زیر نظر سفارت آمریکا، تمامی اوضاع کشور را برای حفظ منافع آمریکا کنترل می‌کنند و قدرت هرگونه آزادی عمل را از ارتش ایران سلب کرده‌اند و ارتش را علیرغم خواست...

13 آذر - تعطیلی بازار و تظاهرات در تهران

سیزدهم آذر 1357 بسیاری از نقاط تهران شاهد تظاهرات بود. در این روز بازار و بسیاری از مغازه‌های تهران تعطیل بودند. نیروهای حکومت پهلوی در موارد متعددی به سوی تظاهرات مردم آتش گشودند. به طوری که تا ساعت 11 صبح 33 جسد که با تیراندازی به شهادت رسیده بودند در بهشت‌زهرا به خاک سپرده شدند. در خیابان نظام‌آباد دو کامیون ارتشی مورد حمله مردم واقع شدند و قرارگاه شماره دو پلیس تهران نیز مورد حمله مردم قرار گرفت. امام خمینی(ره) در این روز...

12 آذر - تصویب قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

در پی همه‌پرسی روزهای یازدهم و دوازدهم آذر 1358 از مردم درباره قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، این قانون در دوازدهم آذر به تایید عمومی رسید. امام خمینی(ره) در همین ایام، با نوشتن مطلبی در حاشیه متن کامل قانون اساسی، آن را برای اجرا تنفیذ کردند و قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران لازم‌الاجرا شناخته شد. این قانون در طول یک دوره چهار ماهه یعنی از 28 مرداد 1358 که مجلس بررسی نهایی قانون اساسی توسط خبرگان ملت آغاز به کار کرد تهیه و...

11 آذر - فرمان امام خمینی(ره) برای فرار سربازان از پادگان‌ها

در پی جنایت هولناک حکومت پهلوی علیه مردم تهران در شب اول محرم، یازدهم آذر 1357 امام خمینی(ره) در سخنانی از عموم سربازان سراسر کشور خواستند تا از پادگان‌ها فرار کنند. امام در این باره فرمودند: «این وظیفه‌ای است شرعی که در خدمت ستمکار نباید بود. من از پدرها و مادرها و عائله صاحب‌منصبان تقاضا دارم که آنان را از کمک به شاه خائن و اطاعت از صاحب‌منصبان خدمتگزار به شاه و اجانب باز دارند و از درجه‌داران خواستارم که به ملت خود...

10 آذر - محرم خونین در تهران

دهم آذر 1357 و در شب اول محرم، تهران، روز و شب خونینی را پشت سر گذاشت. در این روز هزاران کفن‌پوش تهرانی در مخالفت با حکومت نظامی، تظاهرات عظیمی به راه انداختند. با شروع ساعت منع عبور و مرور، ندای الله‌اکبر از فراز بام همه خانه‌ها شنیده شد. این در حالی بود که بسیاری از مردم با نادیده گرفتن حکومت نظامی به تظاهرات در خیابان‌ها پرداختند. اوج این تظاهرات در میدان سرچشمه بود که نیروهای حکومت پهلوی بی‌محابا به روی مردم آتش گشودند....

...

112