برداشتی از اسناد لانه جاسوسی

محرم 57- بخش اول

محرم سال 1357 که مقارن با آذرماه بود، نقش بسیار مهمی در پیروزی انقلاب اسلامی داشت. تظاهرات عظیم تاسوعا و عاشورای سال 57 را می‌توان بزرگترین و مسالمت‌آمیزترین تظاهرات بر علیه حکومت پهلوی دانست که در اسناد سفارت آمریکا به مشروح به آن‌ها...

17 شهریور 57

حادثه 17 شهریور 1357 که می‌توان آن را بزرگترین کشتار حکومت پهلوی دانست، در اسناد سفارت آمریکا در حد متوسطی مورد توجه قرار گرفته است. آمریکایی‌ها در همان روز 17 شهریور در گزارشی اولیه می‌نویسند...

درباره «نماینده دفاعی»

نماینده دفاعی یا نماینده ارشد دفاعی از سمت‌هایی است که در حدود سال 1975 میلادی (1354 شمسی) در سفارت آمریکا در تهران ایجاد شد...

شهید بهشتی

آیت‌الله دکتر سیدمحمد حسینی بهشتی به خاطر جایگاه بالایی که در نهضت اسلامی داشت، از دید آمریکایی‌ها پنهان نبود. در سندی از اسناد لانه جاسوسی آمده است: «بهشتی هیکل بزرگ و ریشی بلند و ردای گشادی دارد و حالت چهره و ذهن زیرکش انسان را تا حدودی به...

انجمنی برای سایر اهداف

«انجمن ایران و آمریکا» از جمله سازمان‌هایی است که در قسمت‌های مختلف اسناد به دست آمده از سفارت آمریکا در تهران (لانه جاسوسی) به آن اشاره شده است. آنچنان که از اسناد سفارت آمریکا به دست می‌آید، سیاستگذاری «انجمن ایران و آمریکا» توسط...

پنجره‌های باز!

با پیروزی انقلاب اسلامی، فعالیت‌های «انجمن ایران و آمریکا» به حالت تعلیق درآمد. دفتر این انجمن در برخی از شهرها مانند اصفهان و تهران بدون آسیب باقی ماند ولی در برخی از شهرها مانند شیراز به اشغال نیروهای مجاهدین خلق درآمد[1] که از دید آمریکایی‌ها شاید...

روز قیام

در اسناد به دست آمده از سفارت سابق آمریکا در تهران (لانه جاسوسی) به حوادث قبل و بعد از 15 خرداد سال 1342 ش به صورت اختصاصی پرداخته نشده است، اما در لابه‌لای اسناد می‌توان به تحلیلی از وقایع آن ایام رسید...

مُهره آمریکایی‌ها

جمشید آموزگار از رجال سیاسی حکومت پهلوی است که طی سالهای 1337 تا 1357 ش در سمت‌های مختلفی از وزارت تا نخست‌وزیری فعالیت کرد. در اولین سندی که در مورد آموزگار در اسناد سفارت آمریکا وجود دارد و مربوط به قبل از وزارت...

تحلیل وقایع بهار 1357

آمریکایی‌ها به سبب داشتن کنسول‌گری در اصفهان نسبت به وقایع این شهر بسیار حساس بودند. اصفهان یکی از شهرهایی بود که به مناسبت چهلم وقایع تبریز اتفاقاتی در آن رخ داد و از دید آمریکایی‌ها پنهان نبود و به تحلیل آن پرداختند. تحلیل‌هایی که عمق نگاه آمریکایی‌ها...

شرط‌های مساعدت امنیتی

یکی از مهم‌ترین موضوعات مورد بحث در رابطه ایران و ایالت متحده در زمان حکومت پهلوی، مسئله همکاری‌های نظامی بود. یکی از مهم‌ترین اسناد در این زمینه «گزارش اقتضائات مساعدت‌های امنیتی» است که به...

اگر به شاه پناهندگی دهیم...

محمدرضا پهلوی از زمان ترک ایران (26 دی 1357) و پس از اقامت کوتاهی که در مصر داشت، ده هفته در مراکش، یازده هفته در باهاما و هفده هفته در مکزیک بود. وی تمایل زیادی به اقامت در ایالات متحده داشت و این موضوع را بارها با آمریکایی‌ها مطرح کرده بود...

گروهک فرقان

اردیبهشت‌ماه مصادف با سالروز شهادت آیت‌الله مطهری به دست گروهک فرقان است. در‌ ماه‌های بعد از انقلاب این گروهک دست به ترورهایی زد که اقدامات آن از دید سفارت آمریکا پنهان نماند. آنچه در این متن به آن پرداخته می‌شود عکس‌العمل و تحلیل آمریکایی‌ها...

قراردادهای هسته‌ای پهلوی و آمریکایی‌ها

انرژی هسته‌ای و تعامل آمریکایی‌ها در این زمینه با حکومت پهلوی از موضوعات مهمی است که در اسناد سفارت آمریکا به آن اشاره شده است. چون فعالیت‌های هسته‌ای ایران در دوره حکومت پهلوی با کشورهای مختلفی از جمله فرانسه و آلمان مرتبط بود، آمریکایی‌ها در این...

بهمن 1356 – تابستان 1357

یکی از مطالب تامل‌برانگیز که می‌توان از اسناد سفارت آمریکا به دست آورد، عکس‌العمل و تحلیل آمریکایی‌ها نسبت به وقایع انقلابی سال‌های 1356 و 1357 است. یکی از مهم‌ترین این وقایع، واقعه 29 بهمن 1356 در تبریز است...

آمریکایی‌ها و ارتش پهلوی

آغاز حضور مستشاری آمریکا در ایران به سالهای جنگ دوم جهانی برمی‌گردد. در اول آبان‌ 1322 (23 اکتبر 1943) قانونی در مجلس شورای ملی به تصویب رسید که به دولت وقت اجازه می‌داد «با انعقاد قراردادی بین دولتین ایران و کشورهای متحده آمریکا هیئتی از افسران و...

سازمانی با هدف در ظاهر فرهنگی

سازمان(آژانس) ارتباطات بین‌المللی ایالات متحده (united state international communications agency) سازمانی با ماموریت ارتباط مستقیم و مادی با شهروندان خارجی بود. نمایندگی این سازمان در ایران و در سال 1978 (1356) «مرکب از 14 کارمند آمریکایی و...

دردسرهای مُردن شاه!

یکی از دغدغه‌های آمریکایی‌ها، مسئله جانشینی محمدرضا پهلوی و اتفاقاتی بود که در صورت نبودن یا مردن او به وقوع می‌پیوست. در سندی با عنوان «کتاب تشریح وضع کلی ایران» در مجموعه اسناد به دست آمده از سفارت سابق آمریکا در تهران، آمده است...

گزارش یک تظاهرات ضد آمریکایی

در فاصله پیروزی انقلاب اسلامی تا تسخیر سفارت آمریکا چند تظاهرات ضد آمریکایی در تهران برگزار شد. در بین تمامی آنها، تظاهرات چهارم خرداد 1358 که مصادف با 25 می 1979 میلادی بود، از نظر میزان جمعیت شرکت‌کننده قابل توجه بود و بر اساس اسناد به دست...

TAFT و جاسوسی

TAFT یا Technical Assistance Field Team به تیمی‌از پرسنل وزارت دفاع ایالات متحده گفته می‌شد که معمولا به مدت یک سال یا بیشتر به یک کشور خارجی برای ارائه کمک‌های فنی و آموزش پرسنل نظامی ‌در زمینه‌های عملیات، تعمیر و نگهداری و به کارگیری تجهیزات، فن‌آوری...

مأموریت‏ آمریکایی‌ها در تهران

در آغاز اطلاعیه افشاگرى شماره 8 دانشجویان مسلمان پیرو خط امام خمینی(ره) که سفارت سابق آمریکا در تهران (لانه جاسوسی) را در آبان 1358 تسخیر کردند، این نکته‌ها برجسته شده‌اند که: -‌ سلطه نظامى آمریکا بر کشورهاى مستضعف جهان براى کنترل کشور و جلوگیرى از انقلاب‌ها و...

ردّ CIA در IBEX

در اطلاعیه افشاگرى شماره 6 دانشجویان مسلمان پیرو خط امام خمینی(ره) که سفارت سابق آمریکا در تهران (لانه جاسوسی) را در آبان 1358 تسخیر کردند، آمده است: «اسناد به دست آمده از سفارت سابق آمریکا مى‏تواند خطوط سیاست جاسوسى و دخالت در امور ایران را روشن‏تر کند. آمریکا در کشورهای...

تلکس شماره 1540

در ساعت 11:10 [یازده و ده دقیقه] گروهی از تظاهرات کنندگان به محوطه سفارت وارد شده و سپس به طبقه همکف ساختمان وارد شدند. تمامی کارمندان نمایندگی در طبقات فوقانی ساختمان قرار دارند. در طبقه همکف، سربازان نیروی دریایی با استفاده از گاز اشک‌آور در حال متفرق کردن تظاهرات کنندگان...

چاقوی مخصوص!

مطابق اسناد به دست آمده از سفارت سابق آمریکا (لانه جاسوسی)، اوایل مرداد سال 1358 مکاتباتی پیرامون پذیرفتن محمدرضا پهلوی از جانب آمریکا انجام شد. او 26 دی سال 1357 بر اثر اوج‌گیری مبارزات مردم ایران علیه حکومت پهلوی از کشور خارج شد...

ماهیت وابسته

حزب جمهوری خلق مسلمان ایران یکی از گروه‌هایی است که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی با رهبری سید کاظم شریعتمداری شکل گرفت. نقطه‌ اصلی فعالیت این حزب در شهر تبریز بود و فعالیت آن بیشتر جنبه‌ تفرقه‌افکنانه داشته است. در بخشی از اسناد به دست آمده از سفارت سابق آمریکا...

این گروه تروریستی...

در بخشی از اسناد به دست آمده از سفارت سابق آمریکا (لانه جاسوسی) چنین می‌خوانیم: «چنان که گزارش شده [گروه] فرقان... به عنوان گروه کوچک مذهبی بدون هیچ سابقه خشونت قبلی تأسیس گشته است. اسمش را از یک اصطلاح قرآنی به معنای...

انتقاد تند و شدید به آمریکایی‌ها

ویلیام سولیوان، آخرین سفیر آمریکا در ایران، ملاقات ماروین زونیس با آیت‌الله سید محمود طالقانی و دیدگاه‌های وی را چنین گزارش کرده است: «ماروین زونیس... در تاریخ 29 نوامبر با آیت‌الله طالقانی، یکی از حامیان پروپاقرص [آیت‌الله] خمینی ملاقات کرده و می‌توان جهت...

اصرار بر ماندن، حتی با شرایط قرارداد قبلی

در سال 1330 که [محمد] مصدق به نخست‌وزیری رسید، در موعد مقرر با تمدید قراردادهای مربوط به مستشاری نظامی آمریکا در ایران موافقت ننمود. در سال 1951 دولت آمریکا «برنامه امنیت مشترک»(MSP) را اعلام کرد. این برنامه برای حمایت از هم‌پیمانان غرب در سراسر...

حفاظت از اسرار آمریکایی‌ها

در اسناد باقی‌مانده از سفارت سابق آمریکا در تهران (لانه جاسوسی) درباره وضعیت امنیتی حکومت پهلوی آمده است: «رؤسای ساواک، رکن 2 [ارتش]، پلیس و ژاندارمری همگی گزارش کار خود رامستقیماً به شاه ارائه داده و بدین ترتیب میزانی از هماهنگی مطلوب از نظر شاه را...

حزب کنترل!

رستاخیز نام حزبی است که توسط محمدرضا پهلوی تأسیس شد. در 11 اسفند 1353 شاه در حضور نخست‌وزیر، نمایندگان مجلسین شورای ملی و سنا، رهبران احزاب و مقامات کشوری، تأسیس «حزب رستاخیز ملت ایران» را اعلام کرد و دستور داد تا همه مسئولین...

هر شرایط و زمانی که ساواک لازم می‌دانست

در این برداشت از اسناد به دست آمده از سفارت سابق آمریکا در تهران (لانه جاسوسی) دیدگاه آمریکایی‌ها درباره تشکیلات اطلاعاتی و امنیتی حکومت پهلوی دوم و میزان اطلاعات آنها از این تشکیلات و نوع بهره‌برداری‌شان آشکار است.

7