خاطرات

وضعیت زندان اوین در سال 1357

اصولاً شرایط زندان‌ها و زندانیان سیاسی در سال 1357 با سالهای 45 تا 55 متفاوت بود. در گذشته روز به روز بر شدت عمل و فشار بر زندانیان سیاسی افزوده می‌شد. همچنین محدودیت‌های بسیاری از لحاظ ملاقات وجود داشت و از انجام مراسم دینی و مذهبی به...

پیام امام خمینی به آیت‌الله مطهری

امام خمینی پیامی به طور شفاهی به من دادند که برای آیت‌الله مطهری برسانم. این پیام در دو محور بود،‌ مطلب اول در ارتباط با تشکیل و انسجام هرچه منظم‌تر جامعه روحانیت مبارز در تهران و شهرستان‌ها بود که ارتباط اینها با هم نزدیک‌تر و فشرده‌تر شود و مطلب دوم...

واکنش امام خمینی به خبر رحلت حاج‌آقا مصطفی

مرحوم حاج‌آقا مصطفی [خمینی] یک شب قبل از رحلت مشکوکش، در مراسم ختم مادر یکی از علمای سرشناس نجف یعنی مرحوم آقای سیدجعفر مرعشی شرکت کرد... در آن مجلسی که بنده هم حضور داشتم حاج‌آقا مصطفی مدت زیادی نشست و بعد از پایان مراسم...

تظاهرات 15 خرداد 1357 در گرگان

رفته رفته به سالگرد واقعه‌ خونین 15 خرداد سال 42 نزدیک می‌شدیم. در 15 خرداد سال 1342 مردم قم و تهران در اعتراض به دستگیری حضرت امام خمینی قیام کردند که به دست مأموران قسی‌القلب رژیم شاه به خاک و خون کشیده شدند و این جنایت رژیم شاه آن‌قدر...

تمام نگاه‌ها به ما بود

دوستانی که در اصفهان با آنها در ارتباط بودم گفتند که قرار است شاه به شیراز بیاید، بنابراین من و آقای مجتبی رحیم‌زاده برای انجام سخنرانی و فعالیت سیاسی در شیراز در آن برهه‌ زمانی انتخاب شدیم. از آنجا که معلوم شده بود شاه به شیراز می‌آید، آن...

لحظه‌هایی از تظاهرات 19 دی 1356

با انتشار روزنامه‌ اطلاعات در روز هفدهم دی سال 1356، اکثر طلاب و فضلا از قضیه مطلع شدند و واکنش‌ها آغاز گردید. بنده و تعدادی از دوستان مثل: آقایان جعفری گیلانی، عبایی، شیخ عباس شیرازی و رحیمیان، فوری جلسه‌ای گرفتیم و قرار گذاشتیم برای هماهنگی و بسیج نیروها و اعتراض به...

پیشنهادی که همه پسندیدند

«از جمله مسائلی که در جریان تحصن در دانشگاه تهران مطرح شد نحوه‌ استقبال از حضرت امام [خمینی] در حین ورود ایشان به ایران بود. آیت‌الله بهشتی، عده‌ای از رهبران انقلابی، مخصوصاً اعضای جامعه‌ روحانیت، را خواست و گفت: «مشورت کنید و تصمیم بگیرید وقتی که امام وارد کشور شدند چه کسی...

جواز دیدار با امام: نفی سلطنت و حمایت از ملت

مهندس بازرگان وقتی وارد پاریس شد، به نوفل‌لوشاتو آمد و با امام ملاقات کرد. وی ظاهراً در ضمن حرف‌های خود به امام گفته بود که راه بن‌بست است، مردم خسته شده‌اند و شهید می‌شوند و... امام هم در پاسخ ایشان فرموده بود: بن‌بستی وجود ندارد. ان‌شاءالله جلو می‌رویم. سخن امام...

چه کسانی برای انقلاب فداکاری کردند؟

جمعه 17 شهریور 1357 ارتش نیروی زیادی را در میدان شهدا و اطراف آن مستقر کرده بود و دائم هشدار می‌داد که حکومت نظامی است و منطقه را ترک کنید. اما مردم توجه نکردند و کشتار شروع شد. در آن لحظات درگیری من در میدان شهدا حاضر نبودم. اما بعد از اینکه مردم...

همافران شیرازی

گروهی از افرادی نظامی که در نیروی هوایی شیراز خدمت می‌کردند، شبهای جمعه گرد هم آمده، با حضور یکی از روحانیون محلی، به نام حجت‌الاسلام حق‌نگهدار، به قرائت، تفسیر و تجوید قرآن می‌پرداختند. آنان به اعمال دینی و مذهبی بیشتر مقید بودند و کمتر در امور سیاسی دخالت می‌کردند...

خرداد 1357؛ دعا برای امام در مراسم صبحگاه مدرسه

از اواسط 1356ش اعتراضات ضد پهلوی در شهرهای بزرگی چون تهران و قم و مشهد و تبریز و شیراز جان تازه‌ای به خود گرفت و نشانه‌های انقلاب اسلامی بیش از پیش نمایان گشت. علاوه بر وجوه مختلف مبارزه، اعلامیه‌ها و شب‌نامه‌ها از یک‌سو، و دیوارنوشته‌ها (شعارهای روی دیوار) از سوی دیگر...

دو اقدام ساواک علیه حجت‌الاسلام فلسفی

در نیمه اول سال 1357 یعنی چند ماه قبل از پیروزی انقلاب، دو اقدام توطئه‌آمیز توسط ساواک علیه من صورت گرفت. مورد اول این بود که وقتی همسرم بیمار شد و پزشکان نظر دادند که جهت مداوا لازم است به خارج...

کارهای ما در نوفل‌لوشاتو

مسجد قبا به صورت یک کانون پرتحرک درآمد و به‌خصوص از رمضان سال 1356 ه.ش به یکی از مراکز مبارزه و بسیج نیروهای مردمی بر ضد رژیم تبدیل گردید. البته مأموران ساواک گاهی مزاحمت‌هایی ایجاد می‌کردند و شهید مفتح یا برخی از اعضای شورای مسجد را به ساختمان ساواک در خیابان میکده احضار می‌کردند...

مصطفی؛ امید آینده اسلام

در اول آبان 1356، سیدمصطفی خمینی، فرزند بزرگ امام خمینی (ره) به طرز مشکوکی در نجف اشرف درگذشت. او در 21 آذر 1309 در قم به دنیا آمد. دوره ابتدایی را که به پایان رساند، به حوزه علمیه زادگاهش رفت و از محضر استادان بنامی علوم دینی را به‌ خوبی آموخت. به‌طوری که در 27 سالگی درجه اجتهاد...

بند ابدی‌ها

بند 4 و 5 و 6 به اصطلاح سه تا بند با هم بودند که این بندها مخصوص زندانیان 10 سال به بالا بود. بیشتر زندانیان بند شش حبس ابدی‌ها بودند که مرا هم به همین بند بردند. بند شش مثلاً کویت همه بندهای زندان بود و از همه‌ بندها وضعش بهتر بود

ماه عسل

از طبقه سوم، پله‌ها را دو تا یکی، پایین می‌آیم و از در حیاط به طرف بقالی مش‌رضا بیرون می‌زنم. غریبه‌ای تا مرا می‌بیند روی خود را برمی‌گرداند و مشغول پاک کردن عینکش می‌شود!

اولین تصویر در اولین راهپیمایی

مأموران حکومت پهلوی مثل مور و ملخ به آنجا ریخته و سخت مردم را زیر نظر داشتند و کنترل می‌کردند و ساک‌های مشکوک را می‌گشتند. آن سوی خیابان هم سربازهای تا دندان مسلح ماسک به چهره نیز، انگشت به ماشه آماده فرمان شلیک لحظه شماری می‌کردند...

قضیه صلیب‌سرخی‌ها

وقتی این گزارش به دست شاه رسید، فهمید اوضاع خیلی خراب است. می‌خواست از زیر دعوت صلیب‌سرخی‌ها در برود، ولی دیگر دیر شده بود. قضیه بازدید صلیب‌سرخی از زندان‌های ایران در دنیا پیچیده بود…

محرم راز

وقتی به بوشهر رسیدیم، مردم بوشهر، جسد اسماعیل را دفن کرده بودند. دلم تاب نیاورد و گفتم نبش قبر می‌کنیم و جسد را با خودمان می‌بریم بجنورد. پیرمرد بزرگواری بود آنجا به نام شیخ تراب عاشوری که بعد از چند روز از مراجعت‌مان از بوشهر، ساواک او را در منزلش به شهادت رساند...

روزهای آخر حضور امام خمینی(ره) در عراق

امام خمینی(ره) با اشاره به فرشی که زیر پایشان بود گفتند: «من هرجا بروم این فرش را پهن می‌کنم و کارم را نجام می‌دهم. در شرایطی که ملت ایران زیر ستم شاهنشاهی هستند من نمی‌توانم ساکت باشم و ناگزیر عمل به تکلیف هستم.» شاکر رفت، اما بعد از آن محدودیت‌هایی ایجاد شد. امام را کنترل کردند، کسانی که به دیدارشان می‌آمدند بازداشت می‌کردند. امام که با این وضعیت رو به رو شد...

روایت یک شاهد عینی از «جمعه سیاه»

تیر هوایی و گاز اشک‌آور و دود آتش، تمام منطقه را پر کرده بود. خودم دیدم فرمانده نظامی میدان، فرمان حکومت نظامی و متفرق شدن جمعیت را داد. بعد که دید ملت کوتاه نمی‌آیند، دستور تیراندازی داد...

شدیدترین شکنجه‌ها و استقامت ما

حسینی شکنجه‌گر تو همان کمیته زندگی می‌کرد. خانواده‌اش هم آنجا بود. ایام اربعین که می‌شد، شله‌زرد درست می‌کرد و به هر سلولی یک کاسه کوچک می‌داد. از آن طرف یاران امام حسین(ع) را در خون می‌غلتاند، از این طرف شله‌زرد می‌داد. البته غالب بچه‌ها هم آن شله‌زردها را نمی‌خوردند...

یک عمر مبارزه

دیگر به نبود او در خانه عادت کرده بود. این‌که هیچ وقت پدر سر سفره کنارشان نبود، این‌که هیچ وقت در مهمانی‌ها همراهشان نبود، این‌که هر بار نادر یا حسام مریض می‌شدند، باید آنها را همراه مادر به درمانگاه می‌برد. به همه‌ اینها عادت کرده بود...

مرا از ملتم جدا نکنید

آقا وقتی دیدند خلوت است و جمعیت نیامده فرمودند: چرا جلوی جمعیت را گرفتید؟ گفتم: آقا به خاطر حفاظت است. فرمودند: مرا از ملتم جدا نکنید. من عاشق مردم هستم و این ملت را دوست دارم. دیگر مرا از اینجا نیاورید و به داخل جمعیت ببرید. از آن به بعد از داخل خیابان حرکت می کردیم.

15 خرداد سال 1354

من از پشت‌بام مدرسه فیضیه دیدم مأموران، در مدرسه واقع در میدان آستانه را باز کرده و مشغول تخلیه سیم‌های خاردار شده‌اند. دیگر ‎‏مطمئن شدم که حمله آنها قطعی است و بحث خروج آرام منتفی شده ‎‏است. به دوستان وضعیت را گفتم و با توجه به وضع موجود، ماندن و ‎‏درگیری را صلاح ندیدم...

ما منتظر امام هستیم

امام که خیلی هوشیار بود، فهمید که من می‌خواهم چه بگویم؛ لذا با قیافه‌ای خیلی جدی، جمله جالبی به من فرمود: «شما گمان می‌کنید اعلامیه‌ من و شما شاه را بیرون کرده است؟ همین‌ها شاه را بیرون کردند.» دو مرتبه این جمله را تکرار کردند. خلاصه نقشه ما نگرفت و امام نظرشان این بود که نباید، ملاقات خانم‌ها تعطیل شود

خادم انقلاب

دکتر چمران گفت: «زیاد عجله نکنین!» و در جواب چرای ما گفت: «من امام رو تنها نمی‌ذارم، من اومدم به این انقلاب خدمت کنم. تا امام به من نگه برو، نمی‌رم. شماها هم برید و به کارهای همیشگی‌تون برسین.»

وعده دیدار

زیر نور چراغِ کوچه، در باز شد. یک مرد روحانی و به دنبالش دو نفر کت و شلواری بیرون آمدند. هنوز چند قدمی به طرف سر کوچه نیامده بودند که مرد روحانی احساس کرد، انگار همراهانش سخن خصوصی با هم دارند. پس قدم‌هایش را تندتر کرد. ناگهان کسی از تاریکی صدا زد: «استاد!»

گسترش مبارزه به خارج از تهران

ایشان بر ترک موتور گازی سوار بودند و به راه ادامه دادیم... مدتی که رفتیم به یک جاده‌ فرعی رسیدیم. در این موقع،‌ شمع موتور خراب شد و موتور به پت‌پت کردن افتاد و یک‌مرتبه خاموش شد! شمع اضافی هم برای عوض کردن نداشتیم. تا روستا راه زیادی مانده بود. نمی‌دانستم چه‌کار بایدکنیم؟!

مخفیگاه

در یکی از روزهای گرم مرداد ماه سال 1354 به اتفاق مادر و فرزندانم در منزل بودیم که زنگ در به صدا در آمد. منتظر کسی نبودم از این رو به مادرم نگاه کردم و گفتم: شما منتظر کسی هستید؟ مادر با چهره‌ای نگران به من خیره شد و با کمی تأمل گفت: نه دخترم؛ شاید از دوستان همسرت باشند. با شنیدن صدای زنگ دوم از جا بلند شدم و رو به مادر کردم و گفتم: فکر نمی‌کنم، آخر از وقتی که دستگیر شده است، دوستانش به ندرت اینجا می‌آیند!

...

13