خاطرات

استقبال مردم ساوه از زندانی سیاسی

تقریباً اواخر آبان یا اوایل آذر (1357) همه زندانی‌ها آزاد شدند. البته به این شکل نبود که رژیم زندانی‌ها را آزاد کند بلکه مردم همه زندانی‌ها را آزاد کردند. من هم از جمله کسانی بودم که در آن روزها آزاد شدم.

برخورد سربازان با درجه‌داران نظامی اهواز

صبح روز بیست‌وسوم بهمن [1357] دوستان گفتند: بهتر است امروز برای سخنرانی به پادگان لشکر 92 زرهی [اهواز] برویم. موضوع فرار سربازها در کشور موضوع مهمی بود و قرار شد در این‌باره صحبت کنم.

اینجا تبریز است؟

اولین گروه زندانیان سیاسی که از زندان تبریز آزاد شدند، سه تن از دوستان من [علی صوفی] بودند. در ملاقات با ‌آنها متوجه شدم که سؤالات فراوانی در ذهن دارند.

ورزشگارانی که جا ماندند

حدود ساعت 9 صبح [دوازدهم بهمن 1357] بود. یک هواپیما در نزدیک‌ترین فاصله از سطح زمین از بالای سر ما رد شد و مردم تا هواپیما را دیدند،‌ تکبیر گفتند و شادمانی کردند.

رفتار بازجویان ساواک با دختر نوجوان در زندان

خانم پوران بازرگان، مدیر مدرسه رفاه پس از اعدام همسرش محمد حنیف‌نژاد، یکباره ناپدید شد. ساواک با سرنخ‌هایی که داشت به دنبال ایشان می‌گشت که در جریان آن گروهی از دانش‌آموزان و معلم‌های رفاه را در مرداد ماه 1352 دستگیر کردند.

خاطره‌ای از تحصن علما در دانشگاه تهران

این فعالیت و رفت‌وآمدها ادامه داشت تا این که رسید به دو یا سه شب قبل از ورود حضرت امام به ایران که بختیار مانع از ورود ایشان شد.

روایت یک فیلمبردار از بیمارستان‌های مشهد

بعد از ظهر [روز 10 دی 1357 مشهد ـ پس از کشتار مردم] مغازه را که تعطیل کردیم، دوربینم را برداشتم رفتم بیمارستان شاه‌رضا.

مداوای مجروحین 17 شهریور

مجروحین واقعه [17 شهریور 1357 تهران] توسط مردم به منزل مرحوم دکتر واعظی واقع در سر کوچه‌ روحی انتقال می‌یافتند.

مراسم هفتم شهید غفاری چگونه برگزار شد؟

وقتی تصمیم گرفتیم برای شهید غفاری در قم مراسم شب هفتم [1353] بگیریم به همراه بچه‌ها (طلبه‌ها) شعارهایی دادیم و دسته‌ای به راه انداختیم و به طرف مزار شهید غفاری حرکت کردیم. نزدیکی‌های مرقد مطهر امامزاده در خاک فرج که رسیدیم، از دو طرف محاصره شدیم.

زندگی مخفیانه در دزفول

بعد از اینکه به قم رفتم، [سال 1355] پس از مدتی، با آقای حامد دهقان برای بار سوم قرار ملاقات گذاشتم. قرار ملاقات ما در ماشین ژیان آقای ابراهیمی بود.

اعتصاب در زندان در همبستگی با مردم تبریز

حرکت 29 بهمن تبریز و واکنش مردم در مقابل توهین افسر شهربانی که گفته بود،‌ در این طویله را ببندید و خط دادن شهید قاضی طباطبایی که گفته بود طویله، قمارخانه‌ها و مشروب‌فروشی‌های آنهاست و به دنبال این روشنگری، حضور یکپارچه مردم و به آتش کشیدن مشروب‌فروشی‌ها و قمارخانه‌ها و بعضی بانک‌ها با الهام از کلام شهید طباطبایی نیز از جمله اخباری بود که به گوش ما رسید.

عواقب نصب پرده دوم

مدتی از نصب پرده اول گذشته بود ولی موضوع نصب پرده برای من تمام نشده بود و می‌توانم بگویم که همه چیز تازه از پرده دوم شروع شد.

رسیدگی به خانواده زندانیان

آن زمان یکی از کارهایی که برای ما اهمیت داشت، سر زدن به خانواده زندانیان و دلجویی از آنها بود. معمولاً وقتی کسی را می‌گرفتند، برادرانی که در مدرسه رفاه بودند، نشانی آن فرد را پیدا می‌کردند و به ما می‌دادند که به خانواده‌اش سر بزنیم و اگر لازم بود کمکی هم می‌کردیم.

ما باید بیدار باشیم که شما درخواب باشید!

ما می‌خواستیم نمایشگاه ایجاد کنیم و من هم مأموریت پیدا کردم که بیام خیابان ناصرخسرو کوچه حاج نایب که اغلب انتشارات و کتاب‌فروشی‌های مذهبی در آ‌نجا مجتمع بودند.

عاقبت دردناک شعارنویسی

یازدهمین سالگرد 15 خرداد که شد [1353] رفتم مقداری دواگلی خریدم و داخل سطلی حل کردم. شب که از نیمه گذشت و طلبه‌ها خواب بودند، روی در ورودی و هشتی‌ها و کنار حجره‌ها نوشتم: یازدهمین سالگرد قیام پانزده خرداد را گرامی می‌داریم، مرگ بر شاه، مرگ بر رژیم پهلوی، مرگ بر دولت خائن هویدا.

اجرای تئاتر مذهبی در زندان اوین

یکبار در بند عمومی اوین (بند یک) [در سال 54] در داخل یکی از اتاق‌ها و با همان امکانات اندک داخل بند، نمایش «هجرت به حبشه» را اجرا کردیم که نمایشی بود از وضع مسلمانان صدر اسلام در مکه و شکنجه شدن آنان به دست سران قریش و سپس مهاجرتشان به حبشه و پناه بردن به نجاشی امپراتور مسیحی آن کشور.

چرا زود پا شدی؟

ژیان‌پناه یکی از عناصری بود، که در زندان جلو نمازخواندن بچه‌ها را گرفت و به اعتصاب خانواده‌ها انجامید. من یک وقتی زودتر از موعد، از خواب برخاستم،‌ آن وقت یک تخت سه طبقه‌ای بود،‌ که من در طبقه سوم بودم.

انتشار کتاب ارتجاع درون

صرف‌نظر از فعالیت‌های دانشجویی و تظاهرات وسیع سال‌های 52 تا 54. بخشی دیگر از کارها، کتاب‌هایی بود که من خودم می‌نوشتم. البته قبل از اینکه به شکل کتاب دربیاید، به شکل جزوه‌های بدون اسم، در کتابخانه‌های دانشگاه‌ها به امانت می‌گذاشتیم.

مراسم سالگرد 15 خرداد در دوران خفقان

سال 1354 به مناسبت سالگرد 15 خرداد آقای شیخ احمد کروبی چند روزی در مدرسه فیضیه اقامت گزید و هر روز نشسته یا ایستاده سخنرانی می‌کرد و رژیم پهلوی را به رژیم یزیدی تشبیه می‌کرد. صحبت‌های ایشان تا پانزدهم ادامه پیدا کرد.

سایه سیاه ساواک روی قانون

سالگرد 15 خرداد بود قم و مخصوصاً فیضیه حال و هوای دیگری داشت. هر روز اعلامیه‌ای و نوار سخنرانی‌ای از نجف می‌رسید،‌ که بسیار روحیه‌بخش بود و امام حساسیت ویژه‌ای روی گرامیداشت این روز داشت،

مخالفت امام با پیشنهاد تشکیل شعبه اروپایی شورای انقلاب

«وقتی پیشنهاد شعبه اروپایی شورای انقلاب دادم امام با آن مخالفت کرد و گفت اینها (رفقای ما در اروپا) با هم اختلاف دارند. امام گفت باز اگر مایلی خودت با آنها صحبت کن. گفتم: خیر. امام گفت: قبل از شما آقای بهشتی با آنها صحبت کرد ولی نتیجه‌ای نگرفت مطمئنم اگر شما هم صحبت کنید نتیجه‌ای نمی‌گیرید.

نامه‌های دردسرساز

در شهریور 1350 ساواک در یک یورش شبانه بیش از 90 درصد از اعضای سازمان مجاهدین خلق را دستگیر کرد. بقیه هم تقریباً در ماه‌های مهر و آبان همان سال دستگیر شدند. بنابراین در سال 50 سازمان مجاهدین خلق ضربه سختی از ساواک خورد. وقتی که این خبرها در جامعه منعکس می‌شد به‌طور طبیعی واکنش‌های زیادی را به همراه داشت. در آن زمان اعضای سازمان مجاهدین مورد احترام جدی غالب مبارزان (به ویژه مبارزان مذهبی) بودند. در داخل انجمن اسلامی مهندسین هم بسیاری افراد همین علاقه را به سازمان داشتند و در مورد لزوم کمک به آنها صحبت‌هایی مطرح شد.

از دست دادن حافظه در زندان‌های حکومت پهلوی

مجموعاً، حدود 6 سال [در زندان بودم] اما طی دوبار دستگیری. بار اول بعد از چند سالی ترتیب فرارم را یک سرباز داد. نمی‌دانم چرا! شاید او هم از عناصر نفوذی گروه‌های اسلامی بود. برای مداوای دستم که بر اثر سنگدلی یک مأمور شکسته بود، مرا به بیمارستان بردند. در بیمارستان با کمکی یکی از کارکنان، داخل کارتن یخچال مخفی شدم و از بیمارستان خارجم کردند.

پیام امام برای ارتش یا تظاهرات اتحادیه انجمن‌های اسلامی در بن علیه کشتار تبریز

اعتراض به کشتار مردم در تبریز و شهرستان‌های دیگر سراسر کشور را فرا گرفت، مراکز حزب رستاخیز در چند شهر هدف تظاهرکنندگان قرار گرفت و ویران یا به آتش کشیده شد. در آلمان به دعوت اتحادیه انجمن‌های اسلامی تظاهراتی در شهر بن ترتیب داده شد. در این تظاهرات که تعداد زیادی از هواداران شاخه‌ای از کنفدراسیون نیز شرکت داشتند حدود 20 تن از دانشجویان آلمانی هنگامی که صف راهپیمایان از مقابل دفتر مقر خبرگزاری پارس عبور می‌کرد از صف خارج شده و وارد ساختمان شدند.

سفر حج

من در اوایل دهه چهل به سفر حج رفتم. آن زمان از ارتش و ژاندارمری و شهربانی به ندرت کسانی به حج یا زیارت مشهد مقدس و عتبات عالیات می‌رفتند. ولی در حد صفر هم نبودند. بالاخره افرادی مؤمن در بدنه ارتش ایران در هر شرایطی ملتزم به رعایت احکام واجب و حرام و حلال بوده‌اند، ‌نماز می‌خواندند. وجوهات می‌دادند،‌ حج می‌رفتند، روزه می‌گرفتند و... در سالی که من به زیارت خانه خدا مشرف شدم، تعدادی از افسران و درجه‌داران دیگر را هم در آن سفر دیدم و شناختم که یکی از آنان جناب سرهنگ «سیدناصر اشرافی»‌از اهالی کرمانشاه بود که با همسرش به حج رفته بود و مرا که در مکه دیدند، خیلی خوشحال و متأثر شدند.

حضور مردم ناامید در راهپیمایی اربعین

با توجه به ضربه‌ای که رژیم در روزهای تاسوعا و عاشورا متحمل شده بود، و با توجه به حرکت بسیار جسورانه بچه مسلمان‌های گارد در لویزان، این پیش‌بینی وجود داشت که دستگاه حاکمه در روز اربعین خطرآفرین باشد. تحلیل آقایان هم این بود که ممکن است رژیم در این روز انتقام بگیرد.

خاطره گل‌محمد شکاری

روزهای انقلاب در حمام روستا کار می‌کردم. خبر تظاهرات مردم را از رادیو می‌شنیدم. گاهی خودم یا فرد دیگری از روستا به شهر می‌رفتیم و در آنجا شاهد راهپیمایی‌ها بودیم. در همان ایام یکی از معلمین روستا در شهر به شهادت رسید و تعداد زیادی از مردم برای شرکت در مراسم تشییع جنازه‌اش به بجنورد رفتند. پسر عموی من از انقلابیون مقیم بجنورد بود. پس از مدتی صبحت به من پیشنهاد کرد که در پخش اعلامیه‌های امام با او همکاری کنم. وی اعلامیه‌ها را از منزل حاج آقا احمد یاهوئیان در بجنورد می‌گرفت و به من می‌داد تا به غلامان برسانم.

پاک‌سازی به دست مادر

پاک‌سازی به دست مادر

سال 1351 برخلاف آن سالی که ما وارد دانشگاه شده بودیم جوی کاملاً امنیتی و نظامی پیدا کرده بود؛ چرا که تا آن سال چریک‌های فدایی خلق سپس سازمان مجاهدین خلق فعالیت‌های خودشان را بروز داده حتی بعضی از اعضایشان اعدام شده بودند.

من امضا نمی‌کنم

تذکرات پیش از دستگیری
من امضا نمی‌کنم

من امضا نمی‌کنم

فعالیت‌های ما در سال اول ورود به دانشکده داروسازی چون علنی بود، به چشم می‌آمد طوری که یک بار رئیس دانشکده، آقای دکتر زرگری مرا به اتاقش خواست. نمی‌دانم شاید ترم دوم بودم. اما این را مطمئنم که هنوز با ایشان درس نداشتم، از این‌رو شناختی هم از ایشان نداشتم. ماجرا از این قرار بود که یک روز آقایی که معمولاً جلو در دانشکده می‌نشست و رفتار دانشجویان را زیر نظر می‌گرفت و مواظب همه چیز و همه کس بود، به نام آقای نظم‌جو، مرا صدا زد و گفت: «آقای دکتر زرگری، رئیس دانشکده با شما کار دارد.»

روایتی از تلاش مردم استان البرز برای جلوگیری از ورود ارتش حکومت پهلوی به تهران

شب 21 بهمن؛ مرد آباد: آن روزها در مسجد سازماندهی داشتیم. حدود سی نفر شبانه‌روز آنجا مستقر بودیم و همه چیز را کنترل می‌کردیم. شب 21 بهمن، موتور من دست بچه‌های پیک بود. آن زمان من یک یاماها 80 داشتم. ساعت ده شب گزارش آمد که سه جیپ ارتشی در راهند و دارند وارد مرد آباد می‌شوند.

4

...